Έρευνα: Τα κίνητρα και τα εμπόδια της δια βίου μάθησης στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα ευρήματα, εννέα στους δέκα πολίτες δεν συμμετέχουν σε προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων.
Πανελλαδική έρευνα εκπόνησαν το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ και το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, αναφορικά με τα κίνητρα και τα εμπόδια συμμετοχής των ενηλίκων στη δια βίου μάθηση, η οποία παρουσιάστηκε, για πρώτη φορά σήμερα, σε ημερίδα, που πραγματοποιήθηκε στο CEDEFOP στη Θεσσαλονίκη. Η έρευνα έγινε με επιστημονικά κριτήρια και ήταν επαναλαμβανόμενη για τα έτη 2011, 2013, 2015 και 2016, με αντιπροσωπευτικό δείγμα μισθωτών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αυτοαπασχολούμενων και εργοδοτών, καθώς και ανέργων, στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αττική, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα) και με τηλεφωνικές συνεντεύξεις βάση ερωτηματολογίου. Επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας είναι ο καθηγητής Δια Βίου Μάθησης και Εκπαίδευσης Ενηλίκων του πανεπιστημίου Πατρών, Θανάσης Καραλής, ενώ την ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων ανέλαβε η εταιρία ερευνών κοινής γνώμης MARC AE.
Τα ευρήματα
Εννέα στους δέκα πολίτες δεν συμμετέχουν σε προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων, και τρεις στους τέσσερις λένε ότι θέλουν να συμμετάσχουν σε κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ωστόσο, την επόμενη χρονιά δεν συμμετέχουν. Όσον αφορά τους ανέργους, η αναλογία αυτή είναι 14 στους 15, τους αυτοαπασχολούμενους τρεις στους τέσσερις και τους μισθωτούς δύο στους τρεις. Από τα βασικότερα εμπόδια για τη συμμετοχή είναι το κόστος, η έλλειψη χρόνου λόγω υποχρεώσεων και η έλλειψη ενημέρωσης, ενώ στα κίνητρα για συμμετοχή καθοριστικό ρόλο φαίνεται να παίζουν αυτά που αφορούν την εργασία (διατήρηση θέσης, αποδοτικότητα), αλλά και η ίδια η διαδικασία της μάθησης.
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τη συμμετοχή, σε ετήσια βάση, ένας στους τέσσερις πολίτες συμμετέχει τουλάχιστον σε ένα πρόγραμμα δια βίου μάθησης, ενώ έξι στους δέκα έχουν συμμετάσχει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους σε κάποιο πρόγραμμα. Την περίοδο 2011 – 2015 η συμμετοχή αυξάνεται κατά 8,1%, αλλά το 2016 σημειώνεται μία σημαντική μείωση των ποσοστών συμμετοχής που αγγίζει τις έξι ποσοστιαίες μονάδες, με αποτέλεσμα τα ποσοστά συμμετοχής να επανέρχονται στα επίπεδα του 2011. Σύμφωνα με τον κ. Καραλή, το έτος 2015 παρατηρείται μεγάλος αριθμός επιδοτούμενων προγραμμάτων.
Κομβικής σημασίας για τη συμμετοχή σε προγράμματα δια βίου μάθησης είναι η αποτύπωση των κινήτρων, αλλά κυρίως των εμποδίων, προκειμένου να διερευνηθούν οι τρόποι διεύρυνσης της πρόσβασης των πολιτών σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Η έρευνα καταγράφει μία πλειάδα κινήτρων συμμετοχής σε σεμινάρια για την επαγγελματική δραστηριότητα, όπως η καλύτερη απόδοση στην εργασία, η διατήρηση της θέσης εργασίας, το ενδιαφέρον για νέα μάθηση, η αύξηση των οικονομικών απολαβών, η εξεύρεση καλύτερης εργασίας, η αύξηση των τυπικών προσόντων. Αντίστοιχα, καταγράφει μία σειρά εμποδίων, με συνηθέστερα και σημαντικότερα όλων το κόστος συμμετοχής σε τέτοια εκπαιδευτικά προγράμματα και την ελλιπή ενημέρωση. Εξίσου, παρουσιάζονται ως εμπόδια η έλλειψη χρόνου, λόγω επαγγελματικών ή άλλων υποχρεώσεων, η ποιότητα και οργάνωση των σεμιναρίων, που δεν είναι στα επιθυμητά επίπεδα (σε αυτό παρατηρείται πενταπλάσια αύξηση από το 2011 μέχρι το 2016), ο τόπος διεξαγωγής και η μεγάλη διάρκεια των σεμιναρίων.
Όσον αφορά τις ανισότητες συμμετοχής σε προγράμματα με βάση το φύλο, το εισόδημα, την κατάσταση απασχόλησης και το επίπεδο εκπαίδευσης, διαπιστώνεται ότι ως προς το φύλο δεν παρατηρούνται ανισοτικές τάσεις. Ωστόσο, είναι 5,2 φορές πιο πιθανό να συμμετάσχει ένας δημόσιος υπάλληλος από έναν άνεργο, τρεις φορές πιο πιθανό να συμμετέχει κάποιος με καλό εισόδημα και 3,5 φορές πιο πιθανό εάν προέρχεται από την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
«Ζητούμενο εξακολουθεί να παραμένει η καλύτερη στόχευση των εφαρμοζόμενων πολιτικών, προκειμένου να καλυφθούν εκείνες οι κοινωνικές ομάδες για τις οποίες με βάση τα δεδομένα της έρευνας διαπιστώνεται υστέρηση στη συμμετοχή», επεσήμανε ο κ. Καραλής.
Σε ερώτηση για το τι θα διευκόλυνε τη συμμετοχή, οι απαντήσεις αφορούσαν τη βελτίωση του μισθού (39% το 2011 και 41% το 2016), η καλύτερη ενημέρωση, η δυνατότητα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (27% και 37% για 2011 και 2016 αντίστοιχα), η αναγνώριση προσόντων, κ.α.
Την ημερίδα χαιρέτισαν οι πρόεδροι της ΓΣΕΕ και ΓΣΕΒΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος και Γιώργος Καββαθάς, ο αντιδήμαρχος Παιδείας και Αθλητισμού του δήμου Θεσσαλονίκης, Αλέξανδρος Μπαρμπουνάκης και ο αντιπεριφερειάρχης της ΠΚΜ, Δημήτρης Χατζηβρέττας, ενώ παρεμβάσεις έκαναν ο γγ Δια Βίου Μάθησης του υπουργείου Παιδείας, Παυσανίας Παπαγεωργίου και η διοικήτρια του ΟΑΕΔ, Μαρία Καραμεσίνη. Η τελευταία προσδιόρισε ως βασικά αίτια των προβλημάτων συμμετοχής στη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση το χαμηλό ύψος δημοσίων πόρων, το μειωμένο ενδιαφέρον των επιχειρήσεων και το ακατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Παράλληλα, αναφέρθηκε σε καινοτόμες δράσεις του ΟΑΕΔ, μέσω σχεδιαζόμενων προγραμμάτων που πρόκειται να υλοποιηθούν τους επόμενους μήνες και αφορούν την αναβάθμιση των δεξιοτήτων ανέργων από 45 ετών και πάνω, την αναβάθμιση δεξιοτήτων ενηλίκων με χαμηλά προσόντα, την κατάρτιση προσφύγων αιτούντων άσυλο και την κατάρτιση φυλακισμένων σε καταστήματα κρατουμένων (σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης).
