Πλησιάζει η ώρα να αποδεκτούμε ότι η σοκολάτα θα γίνει ένα είδος προς εξαφάνιση;

του David Guest*

Τα δημοσιεύματα σχετικά με την έλλειψη κακάο – ή την επικείμενη εξαφάνισή του – είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν φόβο στις …καρδιές τόσο των εταιρειών παραγωγής σοκολάτας όσο και των καταναλωτών. Οι πιο πρόσφατες αναφορές στα μέσα ενημέρωσης λένε ότι μέχρι το 2050 θα ξεμείνουμε από σοκολάτα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής στη Δυτική Αφρική. Είναι αυτό τόσο σοβαρό όσο ακούγεται, ή πρόκειται απλά για μια αβάσιμη πρόβλεψη;

Περίπου το 70% των καρπών κακάο παγκοσμίως προέρχονται από τη Δυτική Αφρική, κυρίως την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα, όπου τα θερμά, υγρά κλίματα του ισημερινού ευνοούν την ανάπτυξη του κακαόδεντρου. Οι μεταβολές των καιρικών συνθηκών, όπως οι περίφημοι ζεστοί, ξηροί άνεμοι Σάχελ από τη Σαχάρα κατά την περίοδο άνθισης ή οι έντονες βροχοπτώσεις κατά τη συγκομιδή, οδηγούν σε αποτυχία τις καλλιέργειες και, κατά συνέπεια, σε δραματικές αυξήσεις στις παγκόσμιες τιμές κακάο. Οι κλιματικές αλλαγές αναμένεται να προκαλέσουν περιόδους μακράς ξηρασίας αλλά και ακανόνιστα και έντονα καιρικά φαινόμενα, τα οποία είναι κακά για το κακάο και θα έχουν παρόμοια επίδραση στις αγορές. Άρα, πράγματι υπάρχει μια δόση αλήθειας σε όλη αυτή την ιστορία.

Ωστόσο, η πραγματική εικόνα είναι πιο περίπλοκη. Οι ερευνητές έχουν αναπτύξει τεχνολογίες για τη διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και τον τριπλασιασμό των μέσων παγκόσμιων αποδόσεων, και έχουν δαπανηθεί εκατομμύρια για να καταρτιστούν οι αγρότες στη χρήση αυτών των τεχνολογιών. Πρόκειται για τεχνολογίες που έχουν τη δυνατότητα να κρατήσουν ζωντανή την καλλιέργεια κακάο παρά τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Παρά την τεχνολογική πρόοδο, οι αγρότες δεν έχουν υιοθετήσει τα νέα εργαλεία. Γιατί; Ένας παράγοντας είναι η έλλειψη οικονομικού κινήτρου. Οποιαδήποτε παρέμβαση στη διαχείριση καλλιεργειών χρειάζεται περίπου έξι μήνες για να επιφέρει αποτέλεσμα και οι τιμές μπορεί να αλλάξουν σημαντικά κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, λόγω των έντονα ασταθών καιρικών συνθηκών στη Δυτική Αφρική. Για παράδειγμα, οι γεωργοί που επέλεξαν να επενδύσουν στην καλλιέργεια κακάο στα μέσα Αυγούστου του 2016, όταν οι τιμές προσέγγιζαν τα 3.200 δολάρια ανά τόνο, ήρθαν αντιμέτωποι με τιμές γύρω στα 2.000 δολάρια ανά τόνο στα μέσα Φεβρουαρίου του 2017 – μια πτώση σχεδόν κατά 40%.

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι η έλλειψη ικανότητας των αγροτών να εφαρμόσουν την κατάρτιση που τους δόθηκε. Εν μέρει, αυτό συμβαίνει επειδή η κατάρτιση είναι συνήθως σχεδιασμένη χωρίς να λαμβάνει υπόψη το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο της καλλιέργειας κακάο. Η υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών είναι μόνο ένα συστατικό στοιχείο των επιλογών βιοπορισμού που υιοθετούνται από τις οικογένειες. Λίγοι αγρότες έχουν επίσημη πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Οι αγροτικές οικογένειες υποφέρουν από κακή υγεία και υποσιτισμό – οι πρόσφατες μελέτες μας σχετικά με τις οικογένειες των καλλιεργητών κακάο στην Ινδονησία και την Παπούα-Νέα Γουινέα δείχνουν ποσοστά παιδικής στασιμότητας σωματικής ανάπτυξης 50% και 80% αντίστοιχα. Το ένα τρίτο των αγροτών αναφέρουν προβληματική όραση και το ένα τέταρτο αναφέρει πόνους στην πλάτη και αρθρίτιδα. Οι γυναίκες μένουν απ’ έξω από τα προγράμματα υποστήριξης και κατάρτισης. Και οι νέοι εγκαταλείπουν τα χωριά αναζητώντας ασφαλέστερη απασχόληση στις πόλεις.

Η καλλιέργεια κακάο απλά δεν είναι κερδοφόρα για τους περισσότερους μικροκαλλιεργητές που είναι παγιδευμένοι σε κύκλους χαμηλού εισοδήματος, χαμηλών επενδύσεων, γήρανσης και κακής υγείας. Κατά συνέπεια, πολλοί έχουν στραφεί σε πιο κερδοφόρες καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι ή το φοινικέλαιο, για να ζήσουν τις οικογένειές τους. Η πραγματική απειλή για την παραγωγή κακάου δεν είναι η κλιματική αλλαγή αλλά η αδυναμία των μικροκαλλιεργητών κακάο να εξασφαλίζουν μια υγιή και ικανοποιητική διαβίωση.

Η ικανοποίηση της ζήτησης για σοκολάτα το 2050 θα απαιτήσει σημαντικές αλλαγές στη βιομηχανία. Μια αλλαγή θα είναι να αυξηθεί και να σταθεροποιηθεί η τιμή των καρπών κακάο για να καταστεί η καλλιέργειά τους πιο ανταγωνιστική, για παράδειγμα μέσω της από-εμπορευματοποίησης της αγοράς κακάο για να ανταμείβεται η καλύτερη ποιότητα. Ο συνδυασμός κινήτρων αγοράς με ολιστικές προσεγγίσεις για τη βελτίωση της διαβίωσης των γεωργών μέσω της διαφοροποίησης των εισοδημάτων, της αύξησης του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, και της βελτίωσης της υγείας και της εκπαίδευσής τους θα διασφαλίσει το μέλλον των μικρών καλλιεργειών κακάο.

Δεύτερον, όπως ακριβώς έχει εκβιομηχανιστεί η σύγχρονη κηπουρική στις ανεπτυγμένες οικονομίες, παρόμοιες τεχνολογίες μπορούν να εφαρμοστούν στην καλλιέργεια κακάο. Παράλληλα, οι προσεγγίσεις αυτές υπόσχονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των αγορών βασικών προϊόντων και εξειδικευμένων τροφίμων. Η σοκολάτα δεν θα εξαφανιστεί, αλλά θα γίνει – και θα πρέπει να γίνει – ακριβότερη.

* Ο David Guest είναι καθηγητής παθολογίας φυτών στο Ινστιτούτο Γεωργίας του Σύδνεϋ που υπάγεται στη Σχολή Επιστημών Ζωής και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ.

Πηγή: fortune.com