Ένας χρόνος πολέμου: Πώς CEOs και εταιρείες στην Ουκρανία κατάφεραν να επιβιώσουν

Της Vivienne Walt

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έκλεισε έναν χρόνο την Παρασκευή. Σε διεθνές επίπεδο, έχει εξελιχθεί σε έναν παγκόσμιο αγώνα μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Επί του εδάφους, έχει δημιουργήσει ασύλληπτες απώλειες, θλίψη, τρόμο και εκτόπιση για εκατομμύρια ανθρώπους.

Οι Ουκρανοί επιχειρηματίες έχουν πληγεί τόσο από τις γεωπολιτικές εξελίξεις όσο και από την τοπική βία και αναστάτωση – ειδικά καθώς πολλοί από αυτούς τους ηγέτες έχουν περάσει 12 μήνες πολεμώντας. Όλο αυτό το διάστημα, αγωνίστηκαν για να κρατήσουν τις εταιρείες τους όρθιες – μια προσπάθεια απαραίτητη για το μέλλον της Ουκρανίας, όπως λένε.

Ο πόλεμος ήταν καταστροφικός για την οικονομία της χώρας, με το ΑΕΠ να σημειώνει πτώση περίπου 30% πέρυσι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Ο οργανισμός εκτιμά ότι η ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων υποδομών θα κοστίσει περίπου 350 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, οι πραγματικοί μισθοί στις ιδιωτικές επιχειρήσεις βυθίστηκαν κατά περίπου 27% κατά τους πρώτους εννέα μήνες του πολέμου, ενώ περίπου το 11% των επιχειρήσεων στην Ουκρανία πιστεύεται ότι έκλεισαν εντελώς.

Και όμως, οι περισσότερες εταιρείες επιβίωσαν – είτε υιοθετώντας επιχειρηματικές στρατηγικές εν καιρώ πολέμου, είτε αναπροσανατολίζοντας τις δραστηριότητές τους γύρω από την πολεμική προσπάθεια, είτε ακόμη και μεταφέροντας τις δραστηριότητές τους σε γειτονικές χώρες για να αξιοποιήσουν νέους πελάτες και να παραμείνουν ζωντανές.

Τις ημέρες πριν από την πρώτη επέτειο της σύγκρουσης, το Fortune συνάντησε τέσσερα στελέχη που πρωτογνωρίσαμε κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου. Αν και επιμένουν ότι οι εμπειρίες τους από τους τελευταίους 12 μήνες δεν είναι τόσο ασυνήθιστες μεταξύ των Ουκρανών, ο καθένας τους αφηγείται μια ιστορία που είναι σπαρακτική αλλά και εμπνέει.

Από το ψάρεμα αστακού σε μια πληγή στο πεδίο της μάχης

Λίγο περισσότερο από ένα χρόνο πριν, ο Serhii Pozniak, πρόεδρος της FinStream, μιας εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στο Κίεβο, ψάρευε αστακό σε ένα γιοτ στην Καραϊβική, ξυπόλυτος και με σορτσάκι – και με ένα τεράστιο χαμόγελο στο πρόσωπό του.

Παραδόξως, το χαμόγελο είναι ακόμα εκεί. Αλλά τίποτα άλλο στη ζωή του Pozniak δεν θυμίζει την ανέμελη ζωή του στις αρχές του 2022. Όταν η Ρωσία εισέβαλε στις 24 Φεβρουαρίου του περασμένου έτους, έσπευσε να επανενταχθεί στο τάγμα της Εθνοφρουράς με το οποίο είχε υπηρετήσει από το 2014 έως το 2016 και πέρασε τους πρώτους εννέα μήνες πολεμώντας στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Τον Νοέμβριο, κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής μάχης πυροβολικού εναντίον των μισθοφόρων της ρωσικής ομάδας Wagner στο δάσος Κρεμίννα στην ανατολική Ουκρανία, ο Pozniak πάτησε πάνω σε νάρκη και η έκρηξη που προκλήθηκε διέλυσε το δεξί του πόδι. Οι συνάδελφοί του στρατιώτες χρειάστηκαν επτά ώρες για να τον απομακρύνουν μέσα από βάλτους – αργότερα, σε νοσοκομείο του Κιέβου, υποβλήθηκε σε ακρωτηριασμό κάτω από το γόνατο και έκτοτε αναρρώνει.

«Η ζωή μου άλλαξε μέσα σε λίγες μέρες», μου λέει ο Pozniak, 48 ετών, από το νοσοκομείο μέσω του Zoom, χαμογελώντας ακόμα. «Γνωρίζω τον εαυτό μου ως επιχειρηματία, ιδιοκτήτη χρηματοοικονομικών εταιρειών. Και στην τηλεόραση λένε ότι είμαι ένας από τους τρεις καλύτερους ελεύθερους σκοπευτές στην Ουκρανία», λέει. Παρόλο που ήταν έφεδρος στρατιωτικός πριν από τον πόλεμο, λέει ότι η μεταμόρφωσή του από στέλεχος επιχείρησης σε βετεράνο πολέμου μοιάζει δύσκολο να κατανοηθεί.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Pozniak έπεισε τους γιατρούς να του επιτρέψουν να βγει από το νοσοκομείο για λίγες ώρες, με πατερίτσες, για να συναντήσει τον πρόεδρο της Εθνικής Τράπεζας της Ουκρανίας, προκειμένου να ξεκινήσει ένα ταμείο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που θα βοηθήσει τις εταιρείες αυτές να συμμετάσχουν στην αναμενόμενη τεράστια μεταπολεμική προσπάθεια ανοικοδόμησης. Το ταμείο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό εταίρο της FinStream: Η εταιρεία προσελκύει επενδυτές σε τέτοιες επιχειρήσεις και παρέχει χρηματοδότηση σε αυτές.

Η FinStream, η οποία είχε έσοδα ύψους 6 εκατ. δολαρίων πέρυσι, υπέστη μόνο 10% πτώση των εσόδων της κατά τη διάρκεια του πολέμου, σύμφωνα με τον Pozniak – κάτι που θεωρεί τόσο επίτευγμα όσο και πολύτιμη συνεισφορά στη χώρα. «Κάναμε πολλές δουλειές», λέει. «Και όταν τελειώσει ο πόλεμος, θα δουλέψουμε ξανά σε έργα».

Μέχρι τότε, ο Pozniak θα υποβληθεί σε εκτεταμένη αποκατάσταση. Τον επόμενο μήνα πρόκειται να πετάξει στη Νέα Υόρκη για να του τοποθετηθεί προσθετικό πόδι, προσφορά της Kind Deeds, μιας οργάνωσης που περιθάλπει τραυματίες πολέμου της Ουκρανίας.

Ένα τηλεφώνημα από την «κόλαση στη γη»

Την ημέρα της εισβολής της Ρωσίας τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Serhiy Zhuykov, διευθύνων σύμβουλος της BlackShield Capital Group, μιας εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων ύψους 500 εκατομμυρίων δολαρίων στο Κίεβο, αποφάσισε να συμμετάσχει στον πόλεμο – χωρίς καμία στρατιωτική εμπειρία. Εντάχθηκε σε ένα τάγμα εθελοντών και, μετά από σύντομη εκπαίδευση μάχης, στάλθηκε στο μέτωπο του πολέμου.

Ο 40χρονος Zhuykov, μετά βίας μπορούσε να φανταστεί πώς θα ήταν η ζωή του, ένα χρόνο μετά. Μέσω ενός κινητού τηλεφώνου από την εμπόλεμη ζώνη του Μπαχμούτ στην ανατολική Ουκρανία, ο Zhuykov λέει ότι αισθάνεται ότι βρίσκεται «στην κόλαση της γης», δίνοντας μια σκληρή μάχη επιβίωσης που, όπως λέει, μοιάζει με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Αυτό το ανατολικό μέτωπο είναι πολύ, πολύ επικίνδυνο».

Όταν το Fortune του πήρε για πρώτη φορά συνέντευξη τον περασμένο Μάιο, ο Zhuykov προέβλεψε ότι η επιχειρηματική κοινότητα θα αλλάξει βαθιά από τον πόλεμο, χωρίζοντας εκείνους που επέλεξαν να πολεμήσουν στον πόλεμο από εκείνους που έμειναν εκτός μάχης. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο τώρα, με τον Zhuykov να είναι ένας έμπειρος στρατιώτης, ο οποίος πολεμά στον πιο βίαιο πόλεμο της Ευρώπης εδώ και 80 χρόνια – και φέρει τα συναισθηματικά σημάδια του περασμένου έτους. «Έχουμε χάσει πολλούς φίλους από το τάγμα εθελοντών μας», λέει, προσθέτοντας ότι 115 στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια ενός τριημέρου. «Αυτοί οι μήνες ήταν πολύ δύσκολοι».

Παρ’ όλα αυτά, ο Zhuykov -όπως και ο Pozniak- ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει την επιχείρησή του, θεωρώντας την ουσιαστικό μέρος της πολεμικής προσπάθειας. Αν και ο ίδιος ήταν εκτός μάχης, άλλα βασικά στελέχη της BlackShield εργάστηκαν για την επέκταση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην Ευρώπη και το Ντουμπάι. «Ήταν μια πολύ δύσκολη χρονιά στις χρηματοπιστωτικές αγορές, λόγω του πολέμου και του πληθωρισμού», λέει. «Αλλά τώρα η αγορά αναπτύσσεται και φέτος εκτιμούμε ότι θα βρεθούμε στην ίδια κατάσταση που ήμασταν με την έναρξη του πολέμου». 

Ο ίδιος πιστεύει ότι οι επιχειρηματικές του δεξιότητες ήταν τεράστιο όφελος στη μάχη. «Μία από τις καλύτερες δεξιότητες είναι η προσαρμοστικότητα», λέει. «Με βοήθησε να είμαι πολύ αποτελεσματικός στον πόλεμο».

Όχι μόνο τραγωδία, αλλά και ευκαιρία

Μερικές εβδομάδες πριν από την έναρξη του πολέμου πριν από ένα χρόνο, ο Anatoliy Amelin, 45 ετών, προμηθεύτηκε πυρομαχικά και αγόρασε μια καραμπίνα, έτοιμος να πολεμήσει σε περίπτωση εισβολής της Ρωσίας.

Όμως ο διευθυντής στρατηγικής και επενδύσεων της TitanEra, μιας μεγάλης εταιρείας παραγωγής τιτανίου στην πόλη Ντνίπρο της ανατολικής Ουκρανίας, απορρίφθηκε για πολεμική θητεία, λόγω των επιπτώσεων ενός εγκεφαλικού επεισοδίου που υπέστη πριν από χρόνια, οι συνέπειες του οποίου περιλάμβαναν διπλή όραση. 

Έτσι, ο Amelin ρίχτηκε στην άλλη του δουλειά, ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου των Εθνικών Σιδηροδρόμων της Ουκρανίας. Αυτό ήταν ζωτικής σημασίας: Χωρίς κανένα αεροδρόμιο ανοιχτό από τις 24 Φεβρουαρίου του περασμένου έτους, η Ουκρανία μετέφερε τα περισσότερα από τα όπλα της, και εκατομμύρια πρόσφυγες, σιδηροδρομικώς. Η εταιρεία έχει επίσης ανακατασκευάσει 29 από τις 69 γέφυρες που καταστράφηκαν στον πόλεμο μέχρι στιγμής. 

«Πριν από ένα χρόνο, κανείς δεν πίστευε ότι η Ουκρανία θα άντεχε περισσότερο από λίγες ημέρες», λέει ο Amelin, μιλώντας από το Ντνίπρο, το οποίο βρίσκεται κοντά στη γραμμή του μετώπου. «Ξέραμε ότι αν δεν βοηθούσαμε ο ένας τον άλλον, δεν θα νικούσαμε ποτέ τη Ρωσία», λέει, προσθέτοντας ότι τα στελέχη έχουν συσπειρωθεί τον τελευταίο χρόνο. Όταν ο στρατός απηύθυνε επείγουσα έκκληση για κεφάλαια στις αρχές Φεβρουαρίου, μια ομάδα CEOs στο Κίεβο συγκέντρωσε 50.000 δολάρια μέσα σε πέντε ώρες, λέει.

Προφανώς εξαιτίας του πολέμου, το ΑΕΠ της Ουκρανίας μειώθηκε κατά 30% τον τελευταίο χρόνο, αναγκάζοντας στελέχη όπως ο Amelin να επανεξετάσουν δραστικά την επιχειρηματική τους στρατηγική. Ένα από τα ορυχεία της TitanEra κατασχέθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις και λεηλατήθηκε.

Παρ’ όλα αυτά, η εταιρεία διατήρησε και το σύνολο των 650 υπαλλήλων της – 20 από τους οποίους πολεμούν σήμερα στον πόλεμο. Η Velta, ένας όμιλος εταιρειών τιτανίου του οποίου η TitanEra αποτελεί μέρος, προμηθεύει περίπου το 2% της παγκόσμιας πρώτης ύλης τιτανίου και το αμερικανικό τμήμα της σχεδιάζει να εισαχθεί στο χρηματιστήριο Nasdaq το 2025. Η Velta έχει αρχίσει διαπραγματεύσεις με αξιωματούχους σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ για την κατασκευή εργοστασίου στις ΗΠΑ αργότερα φέτος.

Και ακόμη και ενώ ο πόλεμος μαίνεται, οι οικονομολόγοι και οι εμπειρογνώμονες επιχειρήσεων της Ουκρανίας έχουν αρχίσει να σχεδιάζουν πώς θα δημιουργήσουν μια μεταπολεμική οικονομία με καλύτερη διοίκηση και λιγότερη διαφθορά από ό,τι πριν. «Είναι πολύ σημαντικό να ξαναχτίσουμε την Ουκρανία 2.0», λέει ο Amelin. “Ο πόλεμος δεν είναι απλώς μια τραγωδία. Είναι επίσης μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια νέα χώρα, με μια νέα ποιότητα ζωής».

Καμία ταχεία πώληση περιουσιακών στοιχείων

Για ορισμένες εταιρείες, η σύγκρουση σήμανε δραματικές μειώσεις προσωπικού, καθώς το προσωπικό εγκατέλειψε τη χώρα και άλλοι πέρασαν το χρόνο πολεμώντας. 

Αυτή ήταν η περίπτωση της UMG Investments, μιας επενδυτικής εταιρείας του Κιέβου που διαχειρίζεται τρία χαρτοφυλάκια. Ένα χρόνο μετά, το EBITDA της εταιρείας είναι μεταξύ 20% και 25% των προπολεμικών επιδόσεων των 150 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως και τα χαρτοφυλάκιά της είναι σημαντικά μικρότερα. Η UMG έχει μειώσει το προσωπικό της από περίπου 5.000 σε μόλις 1.100 άτομα, εκ των οποίων περίπου 130 βρίσκονται στη μάχη με τις ρωσικές δυνάμεις.

«Δεν υπήρξε καμία πώληση περιουσιακών στοιχείων», λέει ο διευθύνων σύμβουλος Andrey Gorokhov, 46 ετών. «Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να περικόψουμε ό,τι θεωρούσαμε περιττό», λέει. Ο ίδιος μίλησε στο Fortune από τη Βαρσοβία, όπου απομακρύνθηκε με τη σύζυγο και τα δύο παιδιά του μετά την εισβολή της Ρωσίας τον περασμένο Φεβρουάριο. Η σύζυγος του Gorokhov πάσχει από αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση ή ALS, οπότε του επετράπη να φύγει από τη χώρα, σε αντίθεση με τους περισσότερους άνδρες κάτω των 60 ετών.

Με την αναδιαρθρωμένη επιχείρησή του, ο Gorokhov λέει ότι έχει αρχίσει να ψάχνει για νέους επενδυτές στην Ευρώπη, έχοντας καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Ουκρανία δεν είναι πιθανό να επιστρέψει στην κανονικότητα σύντομα. 

«Πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο πόλεμος να μην τελειώσει φέτος», λέει. «Έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα στο οποίο οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να συνεχίσουν να λειτουργούν». Παρά τον πόλεμο, η UMG έκλεισε το 2022 με κέρδη και κατέβαλε μέρισμα στους επενδυτές – όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας για την Ουκρανία, λέει ο Gorokhov. «Αν τα πάτε άσχημα, η επιχείρηση θα καταρρεύσει και η κυβέρνηση δεν θα βρει χρήματα για να ανταποκριθεί στις κοινωνικές και στρατιωτικές υποχρεώσεις της».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Η πορεία της γεωπολιτικής κρίσης και η επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη πάνε μαζί
• Τα 242,8 εκατ. ευρώ έχουν φτάσει οι συνολικές πληρωμές για το επίδομα θέρμανσης