Ο μεγάλος «ξεπεσμός» της FIFA

Το πρώτο ημίχρονο του αγώνα ανάμεσα στο αμερικανικό σύστημα δικαιοσύνης και τη FIFA έληξε ισόπαλο. Οι Αμερικανοί πέτυχαν ένα γρήγορο γκολ, με την αιφνίδια σύλληψη πολλών παικτών της FIFA, αλλά η παγκόσμια ποδοσφαιρική ομοσπονδία ισοφάρισε, με την επανεκλογή του προέδρου της. Στο δεύτερο ημίχρονο όμως, που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Αμερικανοί ήταν εκείνοι που έδειξαν ότι διαθέτουν μεγαλύτερα αποθέματα, αφού κατάφεραν να προηγηθούν ξανά, με τον εξαναγκασμό του μόλις επανεκλεγέντος προέδρου των αντιπάλων τους σε παραίτηση.

Το αποτέλεσμα αυτού του αγώνα, γράφει ο Γκίντεον Ράχμαν στους Financial Times, ενδιαφέρει όλο τον κόσμο, όχι μόνο τους φιλάθλους. Ο πρόεδρος Πούτιν κατήγγειλε τις συλλήψεις και τις χαρακτήρισε άλλο ένα σύμπτωμα της κατάχρησης της αμερικανικής εξουσίας. Η αντίδρασή του δείχνει ότι η μάχη για τη FIFA αποτυπώνει ένα από τα κεντρικά ζητήματα της διεθνούς πολιτικής: είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρκετά ισχυρές ώστε να ελέγχουν τους διεθνείς οργανισμούς; Η ο έλεγχος αυτός φθίνει διαρκώς;

Η FIFA είναι βέβαια ένας οργανισμός με συγκεκριμένο κοινό και αντικείμενο. Το ίδιο ερώτημα όμως αφορά και οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα Ηνωμένα Εθνη ή το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Είναι όμως και ένα ερώτημα που τίθεται όλο και περισσότερο αναφορικά με το δίκτυο Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που καθορίζει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα: από τη Swift, την οργάνωση που χειρίζεται τις διεθνείς τραπεζικές συναλλαγές, μέχρι την Icann που ελέγχει το Διαδίκτυο.

Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, σημειώνει ο αρθρογράφος των Financial Times, η FIFA αποτελούσε το πρότυπο του διεθνούς οργανισμού που διέφευγε από τον έλεγχο της Δύσης. Οι προσπάθειες χωρών όπως η Αγγλία, η Ισπανία, η Ολλανδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία να αναλάβουν την οργάνωση των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 2018 και του 2022 απέτυχαν, με τη Ρωσία και το Κατάρ να επικρατούν. Ο δυτικός Τύπος γέμισε με κατηγορίες εναντίον της FIFA για διαφθορά. Αλλά ο Μπλάτερ και το επιτελείο του τις αντιπαρέρχονταν.

Οι δραματικές συλλήψεις στη Ζυρίχη, και η παραίτηση Μπλάτερ που ακολούθησε, άλλαξαν αυτή την εικόνα της δυτικής αδυναμίας. Κι αυτό είναι κάτι που μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να κάνουν. Τι ήταν αυτό που τους επέτρεψε να δράσουν με αυτόν τον τρόπο; Και τι σημαίνει αυτό για την αμερικανική ισχύ;

Ένας σημαντικός παράγων είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος στον παγκόσμια οικονομία. Ο λόγος που το FBI ανέλαβε δράση είναι ότι ύποπτες συναλλαγές έγιναν μέσω τραπεζών που έχουν έδρα σε αμερικανικό έδαφος.

Σε άλλες περιπτώσεις, δεν είναι μόνο η άμεση χρήση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος που πιάνει ξένους στα αμερικανικά δίχτυα. Το καθεστώς των αμερικανικών κυρώσεων αναγκάζει τους ξένους να υπακούουν στην αμερικανική νομοθεσία, ακόμη κι όταν βρίσκονται εκτός αμερικανικού εδάφους, καθώς φοβούνται ότι σε αντίθετη περίπτωση θα υποβληθούν κι εκείνοι στο καθεστώς αυτό. Η Swift, για παράδειγμα, έχει έδρα το Βέλγιο. Αν όμως οι διευθυντές της αρνούνταν να υπακούσουν στον αμερικανικό νόμο που επιβάλλει κυρώσεις στο Ιράν, κινδύνευαν να τους απαγορευτεί η είσοδος στην Αμερική. Κι έτσι υπάκουσαν.

Αυτό είναι ένα είδος εξουσίας που καμιά άλλη χώρα δεν μπορεί να επιβάλει. Η Κίνα, για παράδειγμα, είναι μια τεράστια αγορά και θα ήθελε να χρησιμοποιεί την εξουσία της για να απειλεί χώρες που κάνουν πράγματα με τα οποία διαφωνεί, όπως να συναντούν τον Δαλάι Λάμα ή να αναγνωρίζουν την Ταϊβάν. Όμως το νόμισμά της δεν είναι ένα παγκόσμιο νόμισμα όπως το δολάριο και η πρόσβαση στο κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν είναι ακόμη αποφασιστικής σημασίας για τις επιχειρήσεις. Ούτε η απειλή της απαγόρευσης εισόδου στην Κίνα έχει την ίδια βαρύτητα με την απαγόρευση εισόδου στην Αμερική.

Το ουσιαστικότερο μάθημα από την υπόθεση της FIFA, καταλήγει ο Ράχμαν, είναι ότι η αμερικανική ισχύς δεν στηρίζεται μόνο στο μέγεθος της αγοράς της ή στη δύναμη του στρατού της. Το δικαστικό της σύστημα διαθέτει και μια ηθική εξουσία που απορρέει από τις ρίζες του σε μια ανοιχτή και δημοκρατική κοινωνία. Δεν μπορεί να πει κανείς το ίδιο και για τα αντίστοιχα συστήματα της Ρωσίας ή της Κίνας.

Πηγή: Financial Times