Η Ευρώπη και η καθημερινότητα της νοικοκυράς

* Του Παναγιώτη Αλεβαντή

Κάθε πρωί οι περισσότερες νοικοκυρές αντιμετωπίζουν το αιώνιο ερώτημα. Τι θα φάμε σήμερα; Μερικές θα ψήσουν κρέας, ψάρι ή και λαχανικά. Μερικές θα ανοίξουν ένα συσκευασμένο τρόφιμο. Κάποιες θα παραγγείλουν στο εστιατόριο, στο σουβλατζίδικο ή στην πιτσαρία της γειτονιάς. Πόσες όμως από αυτές γνωρίζουν ότι η νομοθεσία που διέπει τα τρόφιμα, από το χωράφι μέχρι το πιάτο, πηγάζει στην ουσία από την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι μια από τις παλαιότερες και σημαντικότερες πολιτικές της Ένωσης. Αρχικά είχε στόχο να εξασφαλίσει την επάρκεια σε τρόφιμα στη μεταπολεμική Ευρώπη που ζούσε ακόμη με τις μνήμες της ανέχειας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Άρχισε μοιράζοντας επιδοτήσεις και δημιουργώντας «λίμνες» από γάλα και «βουνά» από βούτυρο. Σήμερα, οι ενωσιακές επιδοτήσεις έχουν στόχο τη στήριξη του αγρότη για να παράγει ασφαλή τρόφιμα, να προστατεύει το περιβάλλον και να καλομεταχειρίζεται τα ζώα του.

Όμως τη νοικοκυρά δεν την ενδιαφέρουν τόσο οι αγροτικές επιδοτήσεις όσο αν τα προϊόντα που θα βάλει στην κατσαρόλα της θα είναι ασφαλή. Ευτυχώς, αυτό αποτελεί σημαντική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, από τον περασμένο Δεκέμβριο εφαρμόζεται βελτιωμένη νομοθεσία για τις πληροφορίες που αναγράφονται στα τρόφιμα. Πρέπει να είναι ευανάγνωστες, να καλύπτουν με σαφήνεια τα αλλεργιογόνα (γλουτένη, λακτόζη, σουσάμι κλπ.) ακόμη και στα εστιατόρια, να περιλαμβάνουν ορισμένες διαιτητικές πληροφορίες, καθώς και στοιχεία για την προέλευση των κατεργασμένων ελαίων και λιπών που περιέχουν. Στα κρέατα (χοιρινό, αιγοπρόβειο, κοτόπουλα) πρέπει αναγράφεται υποχρεωτικά η προέλευση, αν πρόκειται για κατεψυγμένα που έχουν αποψυχθεί καθώς και τι περιλαμβάνουν τα τρόφιμα «απομιμήσεις».

Παράλληλα, άλλες νομοθετικές πράξεις ρυθμίζουν την παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, τα επιτρεπόμενα φυτοφάρμακα και τις προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται, καθώς και την αδειοδότηση της καλλιέργειας των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ). Για το τελευταίο αυτό θέμα, για το οποίο έχει χυθεί πολύ μελάνι, οι νοικοκυρές μας μπορούν να κοιμούνται ήσυχες. Σήμερα, στην Ένωση καλλιεργείται μόνο ένας ΓΤΟ, το καλαμπόκι MON 810 που είναι ανθεκτικό στην πυραλίδα του αραβοσίτου. Καλλιεργείται σε 5 κράτη μέλη (Ισπανία, Πορτογαλία, Τσεχία, Ρουμανία και Σλοβακία) σε έκταση που αντιπροσωπεύει μόλις το 1,56% της συνολικά καλλιεργούμενης έκτασης με καλαμπόκι.

Την ασφάλεια των τροφίμων στην Ένωση εγγυώνται και μια σειρά από εξειδικευμένα δίκτυα αλληλοενημέρωσης και έγκαιρης προειδοποίησης των αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών σε περίπτωση προβλημάτων. Με το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τρόφιμα και ζωοτροφές (RASFF) ενημερώνονται άμεσα οι αρχές σε περιπτώσεις που απειλείται η δημόσια υγεία από προβλήματα στην τροφική αλυσίδα με διασυνοριακή διάσταση. Άλλα συστήματα εξασφαλίζουν έγκαιρη προειδοποίηση όταν εντοπιστούν προβλήματα σε ζώα (TRACES) ή σε φυτά (EUROPHYT). Και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων παρέχει εξειδικευμένες συμβουλές για την ανάλυση, την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση των ενδεχόμενων κινδύνων στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές.

Όμως τη νοικοκυρά μας δεν την απασχολεί μόνο το φαγητό. Επόμενο μεγάλο καθημερινό ερώτημα. Τι θα βάλω σήμερα; Βαμβακερό, μάλλινο ή συνθετικό; Οι ετικέτες που κρύβονται στο εσωτερικό κάθε ενδύματος αλλά και κάθε παπουτσιού είναι κι αυτές αντικείμενο σχετικής λεπτομερούς ενωσιακής νομοθεσίας. Επιπλέον, η Ένωση έχει αποκλειστική αρμοδιότητα σε θέματα εξωτερικού εμπορίου και στο πλαίσιο της απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου έχει καταργήσει τις ποσοστώσεις στις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Έτσι, η νοικοκυρά μας μπορεί να αγοράσει φτηνά ρούχα που εισάγονται από την Κίνα, την Τουρκία ή την Ινδονησία ενώ αν θέλει ρούχα ποιότητας από την Ευρώπη θα πρέπει να τα πληρώσει κάπως ακριβότερα …

Και ο καλλωπισμός; Η νοικοκυρά μας πριν πάει στη δουλειά της ή πριν βγει με τις φίλες της για καφέ θα χρησιμοποιήσει μια σειρά από καλλυντικά για να γίνει ομορφότερη. Καλλυντικά που η ασφάλειά τους ρυθμίζεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από συγκεκριμένη νομοθεσία. Η οποία προβλέπει την υποβολή λεπτομερούς έκθεσης ασφάλειας πριν την διάθεση του καλλυντικού προϊόντος στην αγορά και άμεση αναφορά των σημαντικών ανεπιθύμητων επιπτώσεων των προϊόντων που θα εκδηλωθούν ενδεχομένως μετά την κυκλοφορία του. Όπως και για τα τρόφιμα αλλά και για όλα τα άλλα προϊόντα που κυκλοφορούν στην ευρωπαϊκή αγορά, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών αλληλοενημερώνονται άμεσα για τα προβλήματα και τις αποφάσεις ανάκλησης προϊόντων.

Τέλος, η νοικοκυρά μας θα κανονίσει να συναντήσει τις φίλες της, θα επικοινωνήσει με τον σύζυγο, τους γονείς ή και τα παιδιά της μιλώντας στο τηλέφωνο. Με την απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών που προωθείται εδώ και χρόνια από την Ευρωπαϊκή Ένωση η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει βελτιωθεί με παράλληλη δραματική πτώση των τιμών. Ακόμη, η προώθηση της ευρυζωνικότητας έχει κάνει δυνατή την επικοινωνία με καινοτόμες υπηρεσίες που λειτουργούν μέσω διαδικτύου (π.χ. Skype) και καθιστούν την επικοινωνία ευκολότερη και σχεδόν δωρεάν …

Και δεν μιλήσαμε για τις ηλεκτρικές συσκευές που έχει στο σπίτι της η φίλη μας, για τα απορρυπαντικά και άλλα χημικά προϊόντα που θα χρησιμοποιήσει αλλά και για τις τηλεοπτικές σειρές που θα δει το βράδυ όταν θα έχει ολοκληρώσει τις δουλειές της … Σε όλα αυτά η ενωσιακή διάσταση είναι μοναδική … Όμως, θα επανέλθουμε!

* Ο Παναγιώτης Αλεβαντής είναι Φυσικός και στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com