Γιατί απέτυχε το πραξικόπημα στην Τουρκία
Πώς οι βασικοί κανόνες ενός στρατιωτικού κινήματος δεν μπήκαν ποτέ σε εφαρμογή.
Ο δεύτερος από τους βασικούς κανόνες ενός πραξικοπήματος με βάση την πλούσια διεθνή εμπειρία, θέλει εκείνες τις στρατιωτικές δυνάμεις που δεν εμπλέκονται να παραμένουν ακινητοποιημένες ή εντελώς απομακρυσμένες από τα πεδία δράσης των πραξικοπηματιών. Κι αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο τις επίγειες δυνάμεις, αλλά κυρίως την πολεμική αεροπορία.
Οι πραξικοπηματίες της Τουρκίας απέτυχαν να εγκλωβίσουν στο έδαφος όσα άρματα και αεροσκάφη είχαν στα χέρια τους οι πιστοί στην τουρκική κυβέρνηση, κι έτσι αντί να βλέπουν τις δυνάμεις τους να ενισχύονται καθόλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη, απώλεσαν εξ αρχής κάθε ελπίδα αριθμητικής υπεροχής.
Όμως το μεγάλο λάθος των πραξικοπηματιών ήταν η παραβίαση του πρώτου εκ των βασικών κανόνων ενός πραξικοπήματος. Κι αυτός είναι η σύλληψη ή ακόμη και η εξουδετέρωση των επικεφαλής της κυβέρνησης, πριν ακόμη προλάβουν να οργανωθούν και να αντιδράσουν.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αφέθηκε ελεύθερος να επικοινωνήσει μέσω του κινητού με τους οπαδούς του για να τους καλέσει να βγουν στους δρόμους και να εμποδίσουν τα σχέδια των πραξικοπηματιών. Πρώτα με το iPhone του και μετά μπροστά σε κάμερες στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν έστησε το τέλειο σκηνικό: Κάτω από μια μεγάλη φωτογραφία του Κεμάλ Ατατούρκ, κάλεσε το λαό του να αντισταθεί.
Οι τηλεοπτικές σκηνές του κόσμου που έβγαινε στους δρόμους έκανε το γύρο του πλανήτη, όμως μόνο από τις εικόνες αποδείχθηκε πως ήταν σχεδόν αποκλειστικά οπαδοί του Ερντογάν. Χαρακτηριστικό είναι πως εκ των βασικών συνθημάτων τους ήταν το «Ο Θεός είναι μεγάλος», καταδεικνύοντας ότι το πλήθος αποτελούνταν από φίλους του ισλαμιστικού κόμματος του Τούρκου προέδρου. Άλλωστε τα πλάνα με γυναίκες στους δρόμους τα ξημερώματα του Σαββάτου ήταν ελάχιστα.
Ο Ερντογάν έλαβε μεν διεθνή στήριξη, αλλά όλοι οι μεγάλοι ηγέτες του πλανήτη πρόσεξαν ιδιαίτερα τα λόγια που χρησιμοποίησαν. Ομπάμα, Μέρκελ, και Φεντερίκα Μοργκερίνη εξ ονόματος της διπλωματίας της ΕΕ, στήριξαν τη «δημοκρατία» και τη «δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση» και όχι απευθείας τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο. Κι αυτό γιατί στο πρόσφατο παρελθόν οι συλλήψεις δημοσιογράφων και πολιτών που αντιδρούν στην πολιτική του Ερντογάν, βρέθηκαν στο στόχαστρο των πολιτικών ηγετών της Δύσης. Το ίδιο συνέβη και μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας έπειτα από την απομάκρυνση του Αχμέτ Νταβούτογλου από τη θέση του πρωθυπουργού την ώρα που οι διαπραγματεύσεις για το προσφυγικό βρίσκονταν στο αποκορύφωμά τους.
Με τον ίδιο τον Ερντογάν και τους γιους του, Μπιλάλ και Μπουράκ, να ερευνώνται στο παρελθόν για δωροδοκία, διαφθορά, απάτη, εμπορία χρυσού και ξέπλυμα χρήματος, οι εξελίξεις στο δικαστικό φάσμα με τις απομακρύνσεις χιλιάδων δικαστικών δεν μοιάζουν συμπτωματικές. Άλλωστε το κουβάρι των αποκαλύψεων άρχισε να ξετυλίγει όταν στους λογαριασμούς τους ανακαλύφθηκαν, μετά τις έρευνες, εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά, αλλά αμέσως 350 αστυνομικοί και δημόσιοι κατήγοροι που εμπλέκονταν στην υπόθεση απομακρύνθηκαν με εντολή του προέδρου.
Ο ίδιος ο Ερντογάν χρησιμοποιεί πλέον το χαρτί του Γκιουλέν για να δικαιολογήσει οποιαδήποτε κίνηση εναντίον του. Τον κατηγόρησε για την αποτυχημένη απόπειρα δικαστικής διερεύνησης για τις υποθέσεις διαφθοράς, χαρακτηρίζοντας την «δικαστικό πραξικόπημα», και τον κατηγορεί εκ νέου για το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα. Επιπλέον, δεν διστάζει να τα βάλει με τις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας πως εάν δεν παραδώσουν τον Γκιουλέν στην Τουρκία τότε θα θεωρηθούν υπεύθυνες για το στρατιωτικό κίνημα.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα φάνηκε ότι δεν είχε τη στήριξη της ηγεσίας του στρατού. Εξ ου και ανάμεσα στους χιλιάδες στρατιωτικούς που συνελήφθησαν, υπήρχαν ελάχιστοι ανώτατοι αξιωματικοί. Άλλωστε, οι 2.839 συλληφθέντες συνιστούν έναν πολύ μικρό αριθμό σε σχέση με το σύνολο του τουρκικού στρατεύματος, κι αυτό αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο αποτυχίας της απόπειράς τους. Κι ας μην ξεχνάμε ότι ανάμεσα σε αυτούς βρίσκονται πάρα πολλοί απλοί στρατιώτες και πιλότοι, οι οποίοι βρέθηκαν μπροστά σε ένα πλήθος δεκάδων χιλιάδων οπαδών του Ερντογάν που δεν τους άφησαν, τελικά, καμία επιλογή.
