Στο στόχαστρο των ΗΠΑ η ελληνική φέτα
Την ώρα που η Ευρώπη αναζητά τη δική της συμφωνία με την Ουάσιγκτον για τους δασμούς έπειτα από το μορατόριουμ ΗΠΑ-Κίνας που έφερε τις καλύτερες του αναμενόμενου εξελίξεις, το Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών (USTR) δημοσίευσε μια έκθεση με τίτλο «2025 Special 301 Report» που εγείρει προβληματισμό και προκαλεί αντιδράσεις στην ελληνική αγορά. Συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί ισχυρίζονται ότι οι γεωγραφικές ενδείξεις (Geographical Indication, GI), όπως οι ενδείξεις Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) είναι ορισμένες από τις αγκυλώσεις που συναντούν στην ευρωπαϊκή αγορά όπου επιδιώκουν, όπως λένε, να πουλήσουν περισσότερα αγροτικά προϊόντα. Ωστόσο, η αμερικανική έκθεση δεν στέκεται μόνο σε μια περιγραφική αναφορά αλλά συγκεκριμενοποιεί το θέμα δίνοντας δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα που περιορίζουν τις εμπορικές τους δυνατότητες στην Ευρώπη, την ελληνική φέτα αλλά και την ιταλική παρμεζάνα.
Η ελληνική πλευρά
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του Fortune Greece, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και το υπουργείο Εξωτερικών βρίσκεται σε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας τις τελευταίες ημέρες με το Μέγαρο Μαξίμου, με τους αρμόδιους υπουργούς, τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα και τον υφυπουργό Εξωτερικών, Τάσο Χατζηβασιλείου να έχουν ήδη αποστείλει reports στον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη κατά τα οποία παραθέτουν μια σειρά σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων σε περίπτωση που η κατάσταση «εκτροχιαστεί», κάτι που εκτιμάται βέβαια ότι δεν θα συμβεί. Στην κορυφή των προτάσεων τους βρίσκεται ο συνολικός επανασχεδιασμός για την εξαγωγική στρατηγική της Ευρώπης. «Πρέπει να χαράξουμε νέες πολιτικές και να δημιουργήσουμε ένα δίχτυ προστασίας συνολικά για προϊόντα που απειλούνται από τέτοιες εξελίξεις. Από πλευράς μας έχουμε αναπτύξει και εφαρμόσει μια σειρά ολοκληρωμένων προγραμμάτων προώθησης και θωράκισης. Συμμετέχουμε από το 2017, μέσω του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, σε προγράμματα προώθησης φέτας ΠΟΠ, ύψους 6 εκατ. ευρώ, ενισχύουμε το σύστημα ελέγχου και προστασίας των προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ και ενισχύουμε την εξαγωγική στρατηγική της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Φέτας» περιγράφουν υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Τι αναφέρει η έκθεση
Σύμφωνα με το «2025 Special 301 Report»: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες εργάζονται εντατικά μέσω διμερών και πολυμερών διαύλων για την προώθηση της πρόσβασης των ΗΠΑ στην αγορά του εξωτερικού και για να διασφαλίσουν ότι οι εμπορικές πρωτοβουλίες της Ε.Ε., των κρατών μελών της, των χωρών με παρόμοια νοοτροπία και των διεθνών οργανισμών που σχετίζονται με τις Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΓΕ) δεν υπονομεύουν την εν λόγω πρόσβαση στην αγορά. Οι ΓΕ συνήθως περιλαμβάνουν τοπωνύμια (ή λέξεις που σχετίζονται με έναν τόπο) και προσδιορίζουν προϊόντα ως έχοντα συγκεκριμένη ποιότητα, φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό που αποδίδεται ουσιαστικά στη γεωγραφική προέλευση του προϊόντος. Η ατζέντα της Ε.Ε. για τις ΓΕ παραμένει ιδιαίτερα ανησυχητική, επειδή υπονομεύει σημαντικά την προστασία των εμπορικών σημάτων που κατέχουν οι παραγωγοί των ΗΠΑ και επιβάλλει εμπόδια στην πρόσβαση στην αγορά για τα προϊόντα που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ, τα οποία βασίζονται στη χρήση κοινών ονομασιών, όπως παρμεζάνα ή φέτα». Ως εκ τούτου, ο Εμπορικός Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ διαπιστώνει ότι οι Αμερικανοί παραγωγοί: «είτε δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν καθόλου τις περιγραφές στην αγορά, είτε οτιδήποτε τους θυμίζει, είτε στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους μόνο με ονομασίες όπως “σαν φοντίνα”, “σαν γκοργκοντζόλα”, “σαν ασιάγκο” ή “απομίμηση φέτας”. Αυτό είναι δαπανηρό, περιττό και μπορεί να μειώσει τη ζήτηση των καταναλωτών για τα προϊόντα εκτός Ε.Ε.». Σημειωτέον ότι το USTR υπάγεται στην αμερικανική προεδρία και είναι ο οργανισμός που διαπραγματεύεται απευθείας με τις ξένες κυβερνήσεις για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών.
Για παραλογισμό κάνει λόγο ο κλάδος
Σενάρια επιστημονικής φαντασίας χαρακτηρίζουν στελέχη της ελληνικής αγοράς, τις παραπάνω δηλώσεις του USTR. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε δηλώσεις του ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών προϊόντων, Χρήστος Αποστολόπουλος ανέφερε ότι οι Αμερικανοί θέλουν να εξάγουν γαλακτοκομικά προϊόντα απομίμησης, ανεπηρέαστοι στην καρδιά της Ευρώπης. Επιπλέον, στελέχη των ελληνικών βιομηχανιών γαλακτοκομικών προϊόντων εξηγούν στο «F» ότι η φέτα δεν αναγνωρίζεται ως ΠΟΠ στις ΗΠΑ, γεγονός που επιτρέπει την παραγωγή και πώληση από μη ελληνικές επιχειρήσεις, πλήττοντας έτσι την αυθεντικότητα και τη φήμη του ελληνικού προϊόντος. Επίσης, όπως προσθέτουν, παρά τη σημαντική αύξηση (σχεδόν διπλασιασμό) των εξαγωγών φέτας ΠΟΠ στις ΗΠΑ από το 2021 έως σήμερα, το συνολικό ποσοστό των εξαγωγών προς τη συγκεκριμένη αγορά στο σύνολο των εξαγωγών φέτας παραμένει σε μονοψήφια ποσοστά.
«Η ιστορία δεν διαγράφεται»
«Η συγκεκριμένη έκθεση αγνοεί τελείως την ιστορία. Τα ΠΟΠ προϊόντα εκφράζουν την ιστορία και την παράδοση των χωρών που τα έχουν και είναι αδύνατον να μπορεί αυτή η ιστορία και η παράδοση να υπερσκελίζεται από παράτυπες ονομασίες που χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια κάποιες χώρες. Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι το εμπορικό σήμα αποτελεί δικαίωμα πέρα από οποιοδήποτε άλλο γεγονός, ακόμα και της παράδοσης. Και έτσι ζητούν τα προϊόντα αυτά να πάψουν να είναι ΠΟΠ έτσι ώστε οι ίδιοι με τα προϊόντα απομίμησης να μπορούν να τα εισάγουν ανεπηρέαστα στην αγορά της Ευρώπης. Βέβαια τη θέση αυτή την έχουν εκφράσει ουκ ον λίγες φορές οι Αμερικανοί. Δεν θα πρέπει να δώσουμε πολύ μεγάλη σημασία αλλά θα πρέπει να οργανωθούμε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και να είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε δίνοντας την εικόνα και το σήμα ότι αυτό είναι κάτι αδιαπραγμάτευτο. Άλλωστε η αγορά της Αμερικής είναι τεράστια. Αντιπροσωπεύει το 9% των εξαγωγών ελληνικής φέτας δηλαδή, μόλις, 6.500 τόνους το 2024» καταλήγουν οι ίδιες πηγές.
