Από το Δ.Σ. του σήμερα στο Δ.Σ. του αύριο: Γιατί τα Διοικητικά Συμβούλια οφείλουν να μετασχηματιστούν τώρα
Της Έλενας Στυλιανού, Managing Partner της RSM Greece
Στη σύγχρονη επιχειρηματική πραγματικότητα, η ποικιλομορφία στη σύνθεση των Διοικητικών Συμβουλίων δεν αποτελεί πλέον επιλογή. Αντιθέτως, συνιστά στρατηγική αναγκαιότητα. Οι επιχειρήσεις καλούνται να δραστηριοποιηθούν σε ένα σύνθετο και αβέβαιο περιβάλλον διαρκών μεταβολών, όπου ζητήματα όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η βιώσιμη ανάπτυξη και η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού διαμορφώνουν την ατζέντα όχι μόνο του σήμερα, αλλά και της επόμενης δεκαετίας. Υπό το πρίσμα αυτό, η σύνθεση, οι δεξιότητες και ο τρόπος λειτουργίας των Διοικητικών Συμβουλίων οφείλουν να εξελιχθούν, προκειμένου να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της νέας πραγματικότητας.
Η θέση σε ένα διοικητικό συμβούλιο, που στο παρελθόν ενδεχομένως να εκλαμβανόταν ως μια άνετη και τιμητική θέση χωρίς ουσιαστικές ευθύνες για ένα ίσως συνταξιοδοτημένο στέλεχος, σήμερα προϋποθέτει νέες δεξιότητες και αυξημένες απαιτήσεις. Με την αυξημένη έμφαση στην απόδοση, την εξειδικευμένη γνώση, τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και τη σημαντική χρονική δέσμευση, διαμορφώνεται πλέον ένα νέο, πιο απαιτητικό προφίλ για τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων.
Οι προκλήσεις μεταβάλλονται — Ανταποκρίνονται τα Διοικητικά Συμβούλια;
Στην RSM Ελλάδος, μέσω της ετήσιας έρευνας The RSM Board Diversity Survey, παρατηρούμε σταδιακή πρόοδο στα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων ελληνικών εταιρειών. Ωστόσο, όταν αντιπαραβάλλουμε τη σημερινή τους σύνθεση με τις ανάγκες που προκύπτουν από τις προκλήσεις της εποχής, διαπιστώνουμε σημαντικές αποκλίσεις.
Είναι ενδεικτικό ότι οι δεξιότητες και οι γνώσεις σε τρεις στρατηγικούς πυλώνες −τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τα ESG και τη διαχείριση ανθρώπινου κεφαλαίου− δεν καλύπτονται επαρκώς από τα υφιστάμενα Διοικητικά Συμβούλια. Συγκεκριμένα, από τα 1.195 μέλη που αξιολογήθηκαν, μόλις 60 διαθέτουν εμπειρία στους τομείς που οδηγούν τις μεγαλύτερες αλλαγές σήμερα, δηλαδή μόλις το 5%.
Ως εκ τούτου, η προτεραιότητα κάθε Διοικητικού Συμβουλίου οφείλει να είναι η άμεση ενίσχυσή του με μέλη που διαθέτουν γνώση και εμπειρία σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς. Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν αρκεί.
Από την εξειδίκευση στη συμπεριληπτική διοικητική κουλτούρα
Η προσθήκη μελών με εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες αποτελεί το πρώτο βήμα. Εξίσου απαραίτητη προϋπόθεση, ωστόσο, αποτελεί η καλλιέργεια μιας κουλτούρας συνεργασίας, συμπερίληψης και ανοιχτού διαλόγου εντός του Διοικητικού Συμβουλίου. Ο ουσιαστικός μετασχηματισμός απαιτεί τη συλλογή διαφορετικών εμπειριών και οπτικών, προκειμένου να αξιολογούνται σφαιρικά τα θέματα του Διοικητικού Συμβουλίου και να λαμβάνονται βέλτιστες αποφάσεις.
Χωρίς τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ενθάρρυνσης διαφορετικών προσεγγίσεων και αξιοποίησης των πολλαπλών οπτικών, δεν εξασφαλίζεται το στρατηγικό πλεονέκτημα που υπόσχεται η πολυμορφία. Είναι κρίσιμο όλα τα μέλη να επιδεικνύουν ηγετική ωριμότητα και στρατηγική διορατικότητα, να ενσωματώνουν νέες απόψεις και να αξιολογούν αποφάσεις σφαιρικά.
Ένας σύγχρονος ηγέτης δεν αρκεί να έχει μόνο τεχνική εξειδίκευση, αλλά και διαπροσωπικές δεξιότητες, όπως συνεργατικότητα, προσαρμοστικότητα, αίσθηση ευθύνης και ενσυναίσθηση. Τα Διοικητικά Συμβούλια του αύριο θα απαρτίζονται από ηγέτες που γνωρίζουν πότε να καθοδηγούν και πότε να ακολουθούν.
Η ανάπτυξη κουλτούρας συμπερίληψης συνιστά θεμελιώδη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της βιώσιμης επιτυχίας
Πολιτική καταλληλότητας και στρατηγικός σχεδιασμός
Οι δεξιότητες που θα πρέπει να διαθέτουν ατομικά και σωρρευτικά τα μέλη Διοικητικών Συμβουλίων καθορίζονται στην Πολιτική Καταλληλότητας. Η εν λόγω πολιτική δεν είναι μια τυπική πολιτική, αλλά θα είναι απόλυτα προσαρμοσμένη στη στρατηγική της κάθε εταιρείας, θα λαμβάνει υπόψη τους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους της και πώς αυτοί θα επιτευχθούν. Οι ηγέτες που θα οδηγήσουν την εταιρεία στο μέλλον θα πρέπει να διαθέτουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, απαιτείται συστηματική αξιολόγηση, επικαιροποίηση και ουσιαστική προσαρμογή της Πολιτικής Καταλληλότητας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι είναι επίκαιρη. Ιδιαίτερα για τις γνώσεις και δεξιότητες που δεν εκπροσωπούνται σε ένα Διοικητικό Συμβούλιο οι εταιρείες οφείλουν είτε να επιλέξουν μέλη που διαθέτουν τις εν λόγω γνώσεις, να βασιστούν σε συμβούλους ή να τις καλύψουν μέσα από ένα στοχευμένο πλάνο εκπαίδευσης.
Βέβαια, η λειτουργία διαχείρισης κινδύνων, που, κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις εταιρείες, θα πρέπει να αναδείξει τους κινδύνους του περιβάλλοντος όπου λειτουργεί η κάθε εταιρεία, τα κενά δεξιοτήτων και να συμβάλλει στο μετασχηματισμό της πολιτικής καταλληλότητας, ώστε να αντικατοπτρίζει τη σύνθεση και λειτουργία των Διοικητικών Συμβουλίων του μέλλοντος.
Ο Νόμος 4706/2020 αποτέλεσε ορόσημο για την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη βελτίωση δεικτών πολυμορφίας όπως η εκπροσώπηση των φύλων και η συμμετοχή ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών, βασικών στοιχείων της πολιτικής καταλληλότητας ενός Διοικητικού Συμβουλίου. Πέρα από τους υποχρεωτικούς κανόνες ποσόστωσης και τα τυπικά κριτήρια που προτείνει ο νόμος, η κάθε εταιρεία θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία και να δει την πολιτική καταλληλότητας ως ένα στρατηγικό έγγραφο υψίστης σημασίας και μέσα από αυτό να ορίσει τις πραγματικές δεξιότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δικού της διοικητικού συμβουλίου που θα την οδηγήσει στο μέλλον και να μην παραμείνει ως ένα τυπικό, δισέλιδο έγγραφο για να αποφύγουμε τυχόν πρόστιμα.
Γι’ αυτό ως Σύμβουλοι Επιλογής Στελεχών και Μελών Διοικητικού Συμβουλίου, προτείνουμε πάντα στους πελάτες μας να συντάσσουν την υποχρεωτική πλέον Πολιτική Καταλληλότητας και βάσει αυτής να πραγματοποιούν εκτίμηση του ιδανικού προφίλ του Διοικητικού Συμβουλίου (ως προς το μέγεθος, τα κριτήρια πολυμορφίας, τις ικανότητες και τις δεξιότητες), ώστε να επιτελούν αποτελεσματικά τον ρόλο τους. Και φυσικά, είμαστε δίπλα τους ώστε να επιλέξουν τα κατάλληλα στελέχη που εναρμονίζονται με τις ανάγκες, την κουλτούρα και τους μακροχρόνιους στόχους της επιχείρησης.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του αύριο
Το Διοικητικό Συμβούλιο του μέλλοντος δεν θα διαφοροποιείται μόνο σε επίπεδο φύλου, ηλικίας ή επαγγελματικού υποβάθρου. Θα χαρακτηρίζεται από διοικητική ευελιξία, στρατηγική εξωστρέφεια και ποικιλομορφία σε εμπειρίες και γνώσεις. Συγκεκριμένα, θα στοχεύει να διαθέτει:
- Εξειδίκευση σε κρίσιμους τομείς όπως ESG, Digital Transformation, Human Capital, Risk Management και Data Analytics.
- Διοικητική κουλτούρα συνεργασίας και συμπερίληψης, όπου οι διαφορετικές απόψεις συνδιαμορφώνουν τη στρατηγική κατεύθυνση.
- Ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη, διατήρηση και εξέλιξη ταλέντων εντός του Δ.Σ., μέσω θεσμοθετημένων πολιτικών ανάπτυξης και διαδοχής.
- Συνεχή εκπαιδευτική δραστηριότητα και ενεργή σύνδεση με τις διεθνείς εξελίξεις, προκειμένου τα μέλη να παραμένουν κοντά στις εξελίξεις.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του αύριο θα αναλαμβάνει έναν ενεργό στρατηγικό ρόλο, διαμορφώνοντας και υλοποιώντας προσαρμοσμένες στρατηγικές που θα ενισχύουν τη συνεργασία με τη διοικητική ομάδα και θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της επιχείρησης, ξεπερνώντας την απλή παρακολούθηση της συμμόρφωσης και των οικονομικών αποτελεσμάτων.
Εν κατακλείδι, το πιο σημαντικό στοιχείο για να έρθει η αλλαγή που όλοι επιθυμούμε είναι οι επιχειρήσεις να εξελιχθούν και να υιοθετήσουν μια ουσιαστική κουλτούρα συμπερίληψης. Όσες ποσοστώσεις και αν υπάρξουν, όσοι νόμοι και αν περάσουν, αν η κουλτούρα δεν αλλάξει και δεν εναρμονιστεί με τις σημερινές ανάγκες της αγοράς, δεν πρόκειται να δούμε ουσιαστικές διαφοροποιήσεις.
Έχει τεθεί η σωστή βάση και έχει σημειωθεί πρόοδος· ωστόσο, απαιτείται επιτάχυνση. Το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούμαστε εξελίσσεται με ρυθμούς ταχύτερους από ποτέ, και οι εταιρείες, μαζί με τα Διοικητικά τους Συμβούλια, οφείλουν όχι μόνο να ακολουθούν τις εξελίξεις, αλλά και να διασφαλίζουν ότι διατηρούν στρατηγικό προβάδισμα. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάπτυξη κουλτούρας συμπερίληψης συνιστά θεμελιώδη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της βιώσιμης επιτυχίας.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece κυκλοφορεί από την Τετάρτη 14/05 στα περίπτερα.
