Dambisa Moyo: Η εποχή του φθηνού χρήματος τελείωσε – Ετοιμαστείτε για σοκ στα επιτόκια και τις αγορές
Η πρόσφατη άνοδος στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων έχει επαναφέρει ένα καίριο ερώτημα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος επενδυτών και επιχειρηματικών ηγετών παγκοσμίως. Όπως επισημαίνει η διεθνούς φήμης οικονομολόγος Dambisa Moyo, το ερώτημα που τίθεται πλέον με κατεπείγουσα σαφήνεια είναι εάν οι επιχειρήσεις θα πρέπει να «κλειδώσουν» τα τρέχοντα επιτόκια για τον δανεισμό τους πριν αυτά αυξηθούν περαιτέρω. Ταυτόχρονα, η Moyo τονίζει ότι το αυξημένο κόστος κεφαλαίου και η παρατεταμένη μεταβλητότητα στις αγορές υποχρεώνουν τους επενδυτές να επανεξετάσουν τη σύνθεση και την κατανομή των χαρτοφυλακίων τους.
Σύμφωνα με την ίδια, η ανάγκη για απαντήσεις καθίσταται ακόμη πιο πιεστική, καθώς η απόδοση των δεκαετών αμερικανικών ομολόγων αυξήθηκε κατά 50 μονάδες βάσης στο 4,5% μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, ενώ η απόδοση των 30ετών τίτλων πλησιάζει το 5%, με άνοδο 30 μονάδων βάσης μόνο τον Μάιο.
Ωστόσο, πέρα από τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις, η Moyo υπογραμμίζει ότι τουλάχιστον πέντε δομικές αλλαγές διαμορφώνουν ένα νέο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον. Οι επιπτώσεις τους είναι πιθανό να ανατρέψουν εταιρικές στρατηγικές, να μειώσουν τις επενδυτικές αποδόσεις και να επιβαρύνουν τις προοπτικές ανάπτυξης.
Η πρώτη από αυτές τις αλλαγές, σύμφωνα με την οικονομολόγο, είναι το επιδεινούμενο δημοσιονομικό προφίλ των ΗΠΑ. Παρότι το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) προβλέπει πως η απόδοση των 10ετών τίτλων θα φτάσει στο 4,1% το 2025 και θα υποχωρήσει στο 3,8% το 2035, η Moyo επισημαίνει ότι η ήδη υψηλότερη απόδοση (4,5%) και η αναμενόμενη διατήρηση των επιτοκίων σε αυξημένα επίπεδα καθιστούν πιθανή μια ταχύτερη επιδείνωση των ελλειμμάτων από ό,τι είχε εκτιμηθεί αρχικά.
Προσθέτει ότι η δημοσιονομική πορεία των ΗΠΑ είναι ήδη μη βιώσιμη, καθώς το CBO αναμένει αύξηση του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού από 6,2% του ΑΕΠ το 2025 στο 7,3% έως το 2055. Ακόμα πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με την ίδια, είναι το γεγονός ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ, που σήμερα αγγίζει το 124,3%, θα μπορούσε να φτάσει το 156% μέχρι το 2055 εάν συνεχιστεί η σημερινή τάση.
Η δεύτερη πηγή αβεβαιότητας, κατά την Moyo, σχετίζεται με την αγορά των πιστωτικών παραγώγων (CDS), τα οποία συνέβαλαν στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008. Η ίδια τονίζει ότι μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης των ΗΠΑ από τον οίκο Moody’s από ΑΑΑ σε Aa1, το κόστος ασφάλισης έναντι χρεοκοπίας έχει αυξηθεί σημαντικά, καθώς οι αγορές αντιμετωπίζουν πλέον το αμερικανικό χρέος ως επένδυση αυξημένου κινδύνου.
Η Moyo επισημαίνει ότι τα spreads των CDS για τις ΗΠΑ έχουν ξεπεράσει αυτά του Ηνωμένου Βασιλείου και συγκρίνονται πλέον με χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, που αξιολογούνται με BBB. Επιπλέον, το κόστος ασφάλισης του αμερικανικού χρέους είναι υψηλότερο ακόμα και από εκείνο των κινεζικών κρατικών ομολόγων, παρά τη χαμηλότερη πιστοληπτική βαθμολογία της Κίνας (Α1).
Το τρίτο ζήτημα, σύμφωνα με την οικονομολόγο, αφορά τη διαρκή αδιαφάνεια των αγορών ιδιωτικής πίστωσης – μια δομική αδυναμία με μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. Η Moyo παραπέμπει στην εκτίμηση της BlackRock ότι τα υπό διαχείριση κεφάλαια ιδιωτικής πίστης θα υπερδιπλασιαστούν και θα αγγίξουν τα 4,5 τρισ. δολάρια έως το 2030. Υποστηρίζει ότι όσο αυξάνεται η ροή κεφαλαίων προς ιδιωτικές αγορές – μετοχικές και χρεωστικές – η τιμολόγηση των περιουσιακών στοιχείων καθίσταται λιγότερο διαφανής, δυσχεραίνοντας την αποτίμησή τους από τους επενδυτές.
Η ίδια προειδοποιεί ότι αυτή η ανάπτυξη των ιδιωτικών αγορών ενδέχεται να οδηγήσει στη συσσώρευση «αόρατης μόχλευσης», η οποία ξεφεύγει από την εποπτεία των ρυθμιστικών αρχών. Αυτό αφήνει τις αγορές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής χωρίς τα αναγκαία δεδομένα για την αποτίμηση και τη μοντελοποίηση του συστημικού κινδύνου.
Οι μη ρυθμιζόμενες πιστωτικές αγορές, συνεχίζει η Moyo, είναι ευάλωτες σε φαινόμενα ντόμινο και αλυσιδωτές καταρρεύσεις, ιδίως εν μέσω περιόδων με διατηρούμενα υψηλά επιτόκια, τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο αθετήσεων. Αν αυτές οι αδυναμίες δεν αντιμετωπιστούν, η οικονομολόγος εκτιμά ότι μπορεί να πυροδοτηθούν εκτεταμένες χρηματοπιστωτικές αναταραχές, απώλειες θέσεων εργασίας και τελικά ύφεση.
Το τέταρτο σημείο που τονίζει η Moyo αφορά την αλλαγή στη σχέση μεταξύ του δολαρίου ΗΠΑ και των επιτοκίων. Παραδοσιακά, η άνοδος των αποδόσεων ενίσχυε το δολάριο. Πλέον όμως, όπως επισημαίνει, παρατηρείται ότι από τα τέλη Μαρτίου οι αποδόσεις αυξάνονται, ενώ το δολάριο έχει υποχωρήσει κατά 6% έναντι του ευρώ. Κατά την ίδια, αυτό αντανακλά μια αναπροσαρμογή του ασφαλίστρου διακράτησης δολαρίων, με τις αγορές να απαιτούν υψηλότερες αποδόσεις για την έκθεση στο αμερικανικό νόμισμα.
Η Moyo επισημαίνει επίσης ότι η έντονη μεταβλητότητα των αμερικανικών μετοχών υποδηλώνει ότι η αναπροσαρμογή του ασφαλίστρου κινδύνου για τα περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια επεκτείνεται και στο χρηματιστήριο. Η άνοδος των αποδόσεων υπονομεύει την αξία των υφιστάμενων ομολόγων, και οι επενδυτές δεν φαίνεται να τα θεωρούν πλέον αξιόπιστο αντίβαρο στην αστάθεια των μετοχικών αγορών.
Τέλος, η Moyo αναδεικνύει ως πέμπτο και καθοριστικό παράγοντα την υψηλή έκθεση των Αμερικανών σε μετοχές. Αναφέρεται σε εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες οι μετοχές αποτελούν άνω του 70% της αξίας των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων των αμερικανικών νοικοκυριών. Αυτό καθιστά ιδιαίτερα ανησυχητική τη συνδυασμένη αύξηση των αποδόσεων και της οικονομικής αβεβαιότητας, καθώς υποδηλώνουν θεμελιώδεις μεταβολές στον τρόπο λειτουργίας των αγορών.
Κατά την Moyo, οι ηγέτες και επενδυτές που θα ευδοκιμήσουν στο σημερινό, ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον είναι εκείνοι που κατανοούν σε βάθος τις ευρύτερες επιπτώσεις των οικονομικών και γεωπολιτικών εξελίξεων. Τους καλεί να είναι προετοιμασμένοι να επανακαθορίσουν τη στρατηγική κατανομής των κεφαλαίων τους και να προσαρμόσουν τα χαρτοφυλάκιά τους ώστε να λαμβάνουν υπόψη ένα ευρύτερο φάσμα κινδύνων και ενδεχόμενων εξελίξεων.
