Το ChatGPT αποδυναμώνει τον εγκέφαλο; Τι έδειξε μελέτη του ΜΙΤ
Το ChatGPT μετρά 800 εκατομμύρια εβδομαδιαίους χρήστες παγκοσμίως — διπλάσιο αριθμό σε σχέση με πριν από τέσσερις μήνες. Αλλά γνωρίζουμε πραγματικά αν η χρήση αυτού του εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης (AI) έχει συνέπειες στη λειτουργία του εγκεφάλου; Σύμφωνα με ειδικούς της νευροτεχνολογίας στο MIT Media Lab στη Μασαχουσέτη, η απάντηση είναι ναι.
Υπό την καθοδήγηση της Γαλλίδας ερευνήτριας Nataliya Kosmyna, η ομάδα διεξήγαγε μια πρωτοποριακή μελέτη σε 54 εθελοντές, ηλικίας 18 έως 39 ετών, από περίπου δέκα διαφορετικές χώρες. Φοιτητές και μεταδιδακτορικοί ερευνητές από το MIT, το Harvard και το Wellesley College συμμετείχαν φορώντας headsets που κατέγραφαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους — συγκεκριμένα τη ροή πληροφοριών μεταξύ εγκεφαλικών περιοχών, μέσω της τεχνικής Dynamic Direct Transfer Function (dDTF), πιο λεπτομερούς από το κλασικό EEG.
Τους ζητήθηκε τρεις φορές να γράψουν δοκίμια, είτε με είτε χωρίς τη βοήθεια του ChatGPT, και να ανακαλέσουν αργότερα τι έγραψαν. Τέσσερις μήνες μετά, οι 18 που επέστρεψαν αντάλλαξαν ρόλους: όσοι είχαν χρησιμοποιήσει το AI, τώρα δεν το χρησιμοποίησαν και το αντίστροφο.
Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στις 10 Ιουνίου στο Arxiv (χωρίς ακόμη να έχει γίνει peer review), έδειξαν πως όσοι χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά το ChatGPT παρουσίασαν πτώση στις νευρικές, γλωσσικές και συμπεριφορικές επιδόσεις μετά από τέσσερις μήνες. Παρότι το δείγμα ήταν μικρό, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα ευρήματα «εγείρουν ανησυχίες για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην εκπαίδευση», ειδικά όταν η χρήση AI γίνεται χωρίς κριτική σκέψη.
Η δημοσίευση της 206 σελίδων μελέτης προκάλεσε σεισμό στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης. Η πλατφόρμα Evolving AI (με 3 εκατ. ακόλουθους) ανήρτησε: «Breaking: Το MIT μόλις ολοκλήρωσε την πρώτη εγκεφαλογραφική μελέτη για χρήστες του ChatGPT και τα αποτελέσματα είναι τρομακτικά» — συνοδευόμενο από εικόνες εγκεφάλων (με και χωρίς ChatGPT) που δεν ανήκαν στη μελέτη.
Από την άλλη, ο Γάλλος επιχειρηματίας Etienne de Saint-Martin χαρακτήρισε τη μελέτη «επιβαρυμένη με μεθοδολογικά σφάλματα» και «άρθρο γνώμης, όχι επιστήμη».
Παρόλα αυτά, υπήρξαν και πιο μετριοπαθείς τοποθετήσεις. Ο AI σύμβουλος Joseph D. Stec σχολίασε στο LinkedIn:
«Η ειρωνεία είναι ότι ενώ η μελέτη δείχνει πως το ChatGPT αποδυναμώνει τη σκέψη, οι περισσότεροι έσπευσαν να τη συνοψίσουν… χρησιμοποιώντας ChatGPT!»
Η ίδια η Kosmyna επιβεβαίωσε πως «το 90% των αναρτήσεων στα media ήταν αυτόματες περιλήψεις». Αυτό, σύμφωνα με την ίδια, δείχνει έντονη επιβεβαιωτική προκατάληψη: ακόμη και αν μια επιστημονική εργασία είναι προσεκτικά διατυπωμένη, η AI αναπαράγει ό,τι έχει ήδη «μάθει» — συνήθως, τον κυρίαρχο τίτλο.
Ο επιδημιολόγος Jan van den Brand προσθέτει:
«Το χειρότερο εφιάλτη ενός επιστήμονα είναι να παρερμηνευθεί η δουλειά του. Διαβάστε το άρθρο. Ή τουλάχιστον την ενότητα με τους περιορισμούς — εκεί βρίσκεται η ουσία.»
Τι έδειξε πραγματικά η μελέτη;
Όταν οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούσαν ChatGPT, η δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου σχετικές με προσοχή, σχεδιασμό και μνήμη μειωνόταν σημαντικά. Λίγα λεπτά μετά, δυσκολεύονταν να θυμηθούν τι είχαν γράψει.
Αν και τα δοκίμια με τη βοήθεια του AI βαθμολογήθηκαν καλά, κρίθηκαν πιο στερεοτυπικά και λιγότερο πολυεπίπεδα από εκείνα που γράφτηκαν χωρίς βοήθεια.
Ο καθηγητής Daniel Russo του Πανεπιστημίου Aalborg έθεσε το ερώτημα που καίει:
«Η AI είναι αποτελεσματική, σίγουρα. Αλλά νιώθεις πραγματικά ότι σκέφτηκες μόνος σου;»
Το MIT Media Lab άνοιξε νέα πλατφόρμα για επιστημονικό διάλογο. «Ήδη λάβαμε προτάσεις συνεργασίας από Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βραζιλία… Αυτό αφορά τον εγκέφαλό μας και τα εργαλεία του αύριο», σχολίασε η Kosmyna. «Και είναι θετικό που ο κόσμος ενδιαφέρεται.»
