Δασικές πυρκαγιές: Η αόρατη απειλή για την υγεία μας και πώς να προστατευθούμε
Με την Ευρώπη να βιώνει ολοένα και πιο συχνά κύματα καύσωνα και τις τεράστιες δασικές πυρκαγιές να τείνουν να γίνουν μία επαναλαμβανόμενη πραγματικότητα, οι άνθρωποι καλούνται να προσαρμοστούν και να μάθουν τρόπους προστασίας.
Οι φωτιές στοιχίζουν κάθε χρόνο τη ζωή σε μερικές εκατοντάδες ανθρώπους ανά την υφήλιο. Αν και οι εικόνες τους μοιάζουν συχνά βγαλμένες από ταινία καταστροφής, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές είναι αριθμητικά μικρότερες σε σύγκριση με τις πλημμύρες, που σκοτώνουν δεκάδες χιλιάδες, ή τους καύσωνες, που ευθύνονται για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους ετησίως. Ωστόσο, όταν στον απολογισμό προστεθεί και η επίδραση του καπνού, το κόστος αυξάνεται δραματικά.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η ρύπανση της ατμόσφαιρας από πυρκαγιές ευθύνεται για περίπου 1,5 εκατομμύριο θανάτους κάθε χρόνο. Οι τοξικοί καπνοί μπορούν να ταξιδέψουν τεράστιες αποστάσεις· χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μεγάλες φωτιές της Αυστραλίας το 2019, των οποίων ο καπνός έφτασε μέχρι και τη Νότια Αμερική, αλλά και οι φετινές πυρκαγιές στον Καναδά, που μόλυναν τον αέρα σε ευρωπαϊκές πόλεις.
Αίτια των πυρκαγιών
Οι φωτιές μπορούν να ξεκινήσουν για πολλούς λόγους: από φυσικά φαινόμενα όπως οι κεραυνοί, από προβλήματα στις υποδομές όπως σπασμένες γραμμές ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και από ανθρώπινη αμέλεια ή δόλο. Έχουν καταγραφεί περιστατικά που πυροδοτήθηκαν από πεταμένα αποτσίγαρα, από τουρίστες που άναψαν φωτιά στο δάσος, ή από εμπρηστές.
Το αν μια μικρή εστία εξελιχθεί σε μεγάλο μέτωπο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποσότητα ξερής βλάστησης και τις μετεωρολογικές συνθήκες. Θερμό και ξηρό έδαφος προσφέρει την απαραίτητη «τροφή» για τις φλόγες, ενώ οι δυνατοί άνεμοι επιταχύνουν την εξάπλωση.
Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής
Η καύση ορυκτών καυσίμων έχει ήδη αυξήσει τη μέση θερμοκρασία της Γης κατά περίπου 1,3°C. Η άνοδος αυτή πολλαπλασιάζει τις περιόδους υπερβολικής ζέστης, οι οποίες μετατρέπουν δάση και λιβάδια σε εύφλεκτες μάζες. Στη Μεσόγειο, η υπερθέρμανση συνοδεύεται συχνά και από ξηρασία, κάνοντας τη βλάστηση ακόμη πιο εύφλεκτη.
Οι επιστήμονες έχουν δείξει ότι αυτές οι κλιματικές μεταβολές αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης και εξάπλωσης πυρκαγιών – σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, διπλασιάζουν την πιθανότητα να επικρατήσουν οι ακραίες συνθήκες που τις ευνοούν.
Παρά την άνοδο της θερμοκρασίας, τα παγκόσμια στοιχεία δείχνουν μία συνολική μείωση στην έκταση που καίγεται ετησίως. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι άνθρωποι επεμβαίνουν στις καμένες περιοχές, τις καλλιεργούν ή χτίζουν σε αυτές, ειδικά σε περιοχές της Αφρικής. Σύμφωνα με τα δεδομένα, οι αλλαγές στη χρήση γης έχουν μειώσει την καμένη γη κατά 19,1% από το 1900, ενώ οι κλιματικές αλλαγές την έχουν αυξήσει κατά 15,8%, οδηγώντας τελικά σε μια ήπια μείωση της τάξης του 3,3%.
Τι προβλέπεται για το μέλλον
Οι μέρες με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς αναμένεται να αυξηθούν όσο η θερμοκρασία συνεχίζει να ανεβαίνει. Μελέτες προβλέπουν ότι μέχρι το 2100 η συνολική καμένη έκταση θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 40% ακόμη και στο πιο αισιόδοξο σενάριο μείωσης των εκπομπών ρύπων· στο δυσμενέστερο ενδεχόμενο, η αύξηση μπορεί να φτάσει στο 100%.
Η αποτελεσματική διαχείριση της γης μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο για ανθρώπους και υποδομές. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, τον περιορισμό δόμησης σε επικίνδυνες περιοχές και ακόμη την αξιοποίηση κοπαδιών ζώων σε παραμελημένες εκτάσεις για να περιορίζεται η εύφλεκτη βλάστηση.
Σε αρκετές περιοχές εφαρμόζεται πλέον η ελεγχόμενη καύση, μια πρακτική που χρησιμοποιούσαν εδώ και αιώνες ιθαγενείς πληθυσμοί σε Αυστραλία και Βόρεια Αμερική, ώστε να αποφεύγεται η συσσώρευση καυσίμων που τροφοδοτούν μεγάλες φωτιές. Ακόμα και στην Ευρώπη, ειδικοί στην πυροπροστασία υιοθετούν πλέον τη μέθοδο.
Κανόνες ασφαλείας
Όσοι ζουν σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο πρέπει να έχουν έτοιμο σχέδιο δράσης πριν ξεσπάσει μια πυρκαγιά. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό ασφαλών διαδρομών διαφυγής, την αναγνώριση κοντινών καταφυγίων και την προετοιμασία τσάντας έκτακτης ανάγκης. Οι αρχές συνιστούν επίσης τη δημιουργία ζώνης χωρίς εύφλεκτα υλικά γύρω από το σπίτι.
Σε περίπτωση κινδύνου, η εκκένωση πρέπει να γίνει άμεσα αν ζητηθεί από τις αρχές ή αν η φωτιά πλησιάζει επικίνδυνα, ακόμη και χωρίς επίσημη ειδοποίηση. Για την προστασία από τον καπνό, συνίσταται να παραμένουν κλειστά τα παράθυρα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
