Τελικά η Τεχνητή Νοημοσύνη αυξάνει ή καταστρέφει θέσεις εργασίας;
Η τεχνολογία δημιουργεί ή καταστρέφει θέσεις εργασίας; Αν και ιστορικά οι καινοτομίες οδηγούσαν στη δημιουργία νέων επαγγελμάτων, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι αυτή η δυναμική αλλάζει. Η αυτοματοποίηση και η τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται πως αντικαθιστούν πλέον περισσότερους εργαζόμενους απ’ όσους εντάσσουν στην παραγωγή.
Ο οικονομολόγος του ΜΙΤ Ντέιβιντ Ότορ επισημαίνει ότι από το 1980 και μετά, οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν έχουν αντισταθμιστεί από ανάλογες αυξήσεις σε νέες θέσεις. Αντίθετα, η έμφαση δίνεται σε επαγγέλματα υψηλών προσόντων – τεχνικά, διευθυντικά και επιστημονικά – αφήνοντας εκτός πολλούς μεσαίου ή χαμηλότερου εισοδήματος εργαζόμενους.
Ο ίδιος σημειώνει ότι όσο πιο έξυπνες γίνονται οι μηχανές –με την τεχνητή νοημοσύνη να αγγίζει πλέον πολυδιάστατα επίπεδα αντίληψης– τόσο πιο πιθανό είναι να υποκαταστήσουν ανθρώπινες θέσεις. Εκθέσεις του ΟΟΣΑ (2019) και της PwC (2018) αναφέρουν πως 15% έως 30% των θέσεων στις ανεπτυγμένες χώρες κινδυνεύουν να αυτοματοποιηθούν.
Η ενδεχόμενη απώλεια θέσεων εργασίας προκαλεί domino effect στην οικονομία και την κοινωνία. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης μπορεί να οδηγήσει σε διαρθρωτικό αποπληθωρισμό. Παράλληλα, το κράτος θα κληθεί να παρέμβει δυναμικά, μέσω πολιτικών αναδιανομής εισοδήματος από τους τεχνολογικούς «νικητές» προς τους ανέργους.
Αν ο τεχνολογικός μετασχηματισμός είναι αναπόφευκτος, τότε οι χώρες που κυριαρχούν στην καινοτομία –όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα– θα βγουν ενισχυμένες. Ήδη, έχουν επενδύσει σε δυναμικές βιομηχανικές πολιτικές, σε αντίθεση με την Ευρώπη που υστερεί σε αυτόν τον τομέα.
Το γεωπολιτικό πεδίο διαμορφώνεται πλέον όχι μόνο από εμπορικούς αλλά και από τεχνολογικούς πολέμους. Σε αντίθεση με τον εμπορικό ανταγωνισμό που βασίζεται σε στατικά πλεονεκτήματα, ο τεχνολογικός ανταγωνισμός είναι εξελικτικός και διαρκής – ένα πεδίο όπου η καινοτομία είναι συνεχής απαίτηση και όχι επιλογή.
Παράλληλα, ενώ σε γηράσκουσες κοινωνίες η αυτοματοποίηση θα μπορούσε να καλύψει ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό, η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογία είναι τέτοια, που ενδέχεται να υπερκεράσει τον ρυθμό αυτής της μετάβασης.
Η τελική ερώτηση είναι στρατηγική: θα μπορέσουν οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις να διαχειριστούν την αντικατάσταση ανθρώπινου κεφαλαίου από τεχνολογικό; Ή ο δρόμος προς την παραγωγικότητα θα είναι ταυτόχρονα και δρόμος προς την κοινωνική αστάθεια;
