Στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι ο GSI: Τι έφερε στα όριά τους Αθήνα και Λευκωσία
- Η δήλωση Χριστοδουλίδη περί «εκβιασμού» του ΑΔΜΗΕ άναψε φωτιές στις ελληνοκυπριακές σχέσεις.
- Ο Μητσοτάκης συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου για αποκλιμάκωση.
- Η Λευκωσία αρνείται προκαταβολές πριν την ολοκλήρωση των ερευνών.
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, γνωστό ως Great Sea Interconnector (GSI), βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι του από την έναρξή του. Ενώ η Τουρκία εξακολουθεί να αμφισβητεί την ενεργειακή αυτονομία της περιοχής, μια νέα ένταση μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας ήρθε να επιβαρύνει περαιτέρω το ήδη σύνθετο σκηνικό.
Η σπίθα άναψε με τη δήλωση του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη ότι «η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν», μετά από δημοσίευμα που ανέφερε πως ο ΑΔΜΗΕ αξιώνει την άμεση καταβολή των 251 εκατ. ευρώ που έχει δαπανήσει για το έργο. Ο ελληνικός Διαχειριστής διέψευσε κατηγορηματικά το δημοσίευμα, διευκρινίζοντας ότι ζητεί μόνο τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, όμως η πολιτική ζημιά είχε ήδη γίνει.
Η Αθήνα, «πιασμένη στον ύπνο» από τη σκληρή ρητορική Χριστοδουλίδη, αντέδρασε άμεσα. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου με τη συμμετοχή του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και του προέδρου του ΑΔΜΗΕ Μανούσου Μανουσάκη. Οι τόνοι επιχειρήθηκε να πέσουν, με κυβερνητικές πηγές να τονίζουν πως «οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου παραμένουν αδιατάρακτες, ανεξάρτητα από την εξέλιξη του έργου».
Ωστόσο, πίσω από τις διαβεβαιώσεις, το ρήγμα είναι υπαρκτό. Η Λευκωσία επιμένει πως θα καταβάλει τα κεφάλαια της μόνο μετά την ολοκλήρωση των ερευνών και την πλήρη τεκμηρίωση των δαπανών. Ο ΑΔΜΗΕ, από την άλλη, υποστηρίζει ότι αν δεν προστατεύσει τα συμφέροντά του νομικά, κινδυνεύει να κατηγορηθεί από τον κινεζικό στρατηγικό μέτοχο State Grid για αμέλεια. Η κινεζική πλευρά έχει ήδη ζητήσει να μη γίνει καμία περαιτέρω δαπάνη αν δεν καταβληθεί η πρώτη δόση.
Παράλληλα, η γαλλική Nexans, που έχει αναλάβει την κατασκευή του καλωδίου, δεν έχει πληρωθεί από τον Ιούλιο και απειλεί με αναστολή των εργασιών, γεγονός που θα οδηγούσε σε πραγματικό «πάγωμα» του έργου.
Οι πολιτικές διαστάσεις είναι εξίσου βαριές. Ο Κύπριος Πρόεδρος φαίνεται να πιέζεται εσωτερικά από κύκλους που αντιτίθενται στο έργο, ενώ στην Αθήνα επικρατεί εκνευρισμός για τη δημόσια όξυνση. «Η Ελλάδα δεν εκβιάζει, μιλά μόνο θεσμικά», δήλωσε ο Σταύρος Παπασταύρου, προσθέτοντας ότι το 51% του ΑΔΜΗΕ ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο.
«Για να προχωρήσει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ελλάδας με την Κύπρο είναι αναγκαία συνθήκη να αρθούν οι επιφυλάξεις για την βιωσιμότητα του και να επιλυθούν όλα τα τεχνικά και οικονομικά ζητήματα που εκκρεμούν», επεσήμανε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνέντευξή του σήμερα στον τηλεοπτικό σταθμό Open.
Αφού υπογράμμισε ότι οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου είναι αδιάρρηκτες, αποτελούν θεμέλιο του ελληνισμού και βρίσκονται υπεράνω από οποιοδήποτε έργο, σημείωσε ότι η πρόοδος του κολλάει σε μία διαρκή αμφισβήτηση της βιωσιμότητας του. Ενώ σε ερώτηση σχετικά με τοποθετήσεις περί εκβιασμού από την πλευρά τουΑΔΜΗΕ ο κ. Παπασταύρου τόνισε: «Το 51 % του ΑΔΜΗΕ ανήκει στην Ελληνική Δημοκρατία. Η Ελληνική Δημοκρατία δεν εκβιάζει, μιλάει μόνο θεσμικά».
«Είναι ένα έργο στρατηγικής σημασίας που θα βάλει τέρμα στην απομόνωση της Κύπρου, θα βοηθήσει να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας στην Κύπρο, ένα έργο που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαΐκή Ένωση με 657 εκατομμύρια. Και προφανώς για να το χρηματοδοτεί η Ευρωπαΐκή Ένωση το θεωρεί οικονομικά βιώσιμο. Ελλάδα και Κύπρος ζήτησαν την χρηματοδότηση αυτή άρα και οι δύο χώρες θεωρούν ότι είναι οικονομικά βιώσιμο. Έχει κοστίσει μέχρι τώρα 300 εκατομμύρια ευρώ που έχει πληρώσει εξολοκλήρου ο ΑΔΜΗΕ. Για αυτό το έργο έχουμε διαρκώς αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα από την κυπριακή πλευρά. Ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, ακόμα και μετά από την συνάντηση του κ. Χριστοδουλίδη με τον κ.Μητσοτάκη αμφισβητεί επί της αρχής την βιωσιμότητα του έργου. Λες και ένας υπουργός δεσμεύεται μόνο από τις συμφωνίες που έχει υπογράψει εκείνος», πρόσθεσε ο κ. Παπασταύρου. Ανέφερε ακόμη ότι στο επόμενο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας θα συζητήσει το θέμα με τον κύπριο ομόλογό του.
Σε ερώτηση σχετικά με τις τιμές της ενέργειας ο υπουργός ανέφερε ότι η τιμή του ρεύματος είναι μεν υψηλή αλλά το Σεπτέμβριο υποχώρησε στο επίπεδο του Σεπτεμβρίου του 2021 και η μείωση αυτή διατηρήθηκε παρά την άνοδο της χονδρικής τιμής. Τόνισε δε ότι η εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας θα περιορίσει σημαντικά την δυνατότητα ρευματοκλοπής. Σε ερώτηση για το κόστος του ρεύματος για τις επιχειρήσεις ανέφερε ότι για μέν τις μικρομεσαίες υπήρξε πρόγραμμα επιδότησης για το αυξημένο κόστος ενέργειας την περασμένη άνοιξη ενώ για τις μεγάλες επιχειρήσεις παρέπεμψε σε ανακοινώσεις του πρωθυπουργού αύριο κατά την γενική συνέλευση του ΣΕΒ.
Τέλος, σημείωσε ότι η σύμβαση με τη Chevron για την παραχώρηση των θαλάσσιων περιοχών για έρευνες υδρογονανθράκων θα υποβληθεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο ως το τέλος του Νοεμβρίου και θα ακολουθήσει η κατάθεση στην Βουλή για κύρωση προκειμένου οι σεισμικές και γεωφυσικές έρευνες να ξεκινήσουν το 2026. “Πρέπει να κάνουμε υπομονή για να δούμε αν υπάρχουν εμπορικά εκμεταλλεύσιμες ποσότητες. Αν ο στόχος επιτευχθεί αυτό θα οδηγήσει όλους τους Έλληνες και τις Ελληνίδες σε άλλο επίπεδο ζωής», κατέληξε ο υπουργός.
