«Φρένο» της ΕΚΤ στο σχέδιο της ΕΕ για δάνειο 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία
Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντλήσει 140 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της Ουκρανίας συναντά ισχυρό θεσμικό εμπόδιο, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρνήθηκε να στηρίξει τον σχεδιαζόμενο μηχανισμό «δανείου αποζημίωσης». Η πρόταση της Κομισιόν προέβλεπε ότι το δάνειο θα στηριζόταν σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στο Euroclear, ωστόσο σύμφωνα με τους Financial Times, η ΕΚΤ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αρχιτεκτονική της πρότασης παραβιάζει το δίκαιο των Συνθηκών.
Γιατί η ΕΚΤ είπε «όχι»
Στην εσωτερική της ανάλυση, η ΕΚΤ έκρινε ότι το σχέδιο οδηγεί σε έμμεση χρηματοδότηση κυβερνήσεων, καθώς η κεντρική τράπεζα θα υποχρεωνόταν να καλύψει ενδεχόμενες υποχρεώσεις των κρατών–μελών, λειτουργώντας ως «δανειστής έσχατης ανάγκης» για την Euroclear. Μια τέτοια διάταξη θεωρείται μορφή νομισματικής χρηματοδότησης — πρακτική αυστηρά απαγορευμένη, καθώς υπονομεύει την αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής και δημιουργεί κινδύνους υπερβολικού πληθωρισμού.
Σύμφωνα με αξιωματούχους που συμμετείχαν στις συζητήσεις, η ΕΚΤ ήταν ξεκάθαρη: δεν μπορεί να διαδραματίσει ρόλο ασφαλιστικού μηχανισμού για μια καθαρά δημοσιονομική πρωτοβουλία.
Το αδιέξοδο των Βρυξελλών
Η άρνηση της Φρανκφούρτης περιπλέκει την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εξασφαλίσει άμεσα χρηματοδότηση για το Κίεβο, σε μια περίοδο όπου οι επιθέσεις της Ρωσίας και οι ειρηνευτικές πρωτοβουλίες των ΗΠΑ αυξάνουν την πίεση για σταθερή ροή πόρων. Η Κομισιόν είχε προτείνει την παροχή κρατικών εγγυήσεων από τα κράτη–μέλη, όμως οι υπηρεσίες της αναγνώρισαν ότι οι εθνικοί προϋπολογισμοί δεν μπορούν να συγκεντρώσουν τόσο μεγάλο ποσό σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Περίπου 210 δισ. ευρώ σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία παραμένουν δεσμευμένα στην ΕΕ από το 2022, με τις Βρυξέλλες να αναζητούν τρόπους αξιοποίησης των αποδόσεων τους. Ωστόσο, η πιθανότητα χρήσης του κεφαλαίου —και όχι μόνο των κερδών— για τη στήριξη της Ουκρανίας συναντά έντονες νομικές αντιστάσεις.
Αναζήτηση νέου σχεδίου
Μετά το «μπλόκο» της ΕΚΤ, η Επιτροπή εξετάζει νέους μηχανισμούς προσωρινής ρευστότητας ώστε να καταστεί δυνατή η ενεργοποίηση του δανείου, χωρίς να εμπλέκεται η κεντρική τράπεζα. Οι συζητήσεις με τη Φρανκφούρτη συνεχίζονται, καθώς η ανάγκη χρηματοδότησης της Ουκρανίας των επόμενων δύο ετών παραμένει επείγουσα.
Παρά το αδιέξοδο, οι δύο πλευρές δηλώνουν ότι η συνεργασία συνεχίζεται. Αυτό που λείπει, όμως, είναι μια λύση που να πληροί ταυτόχρονα τις νομικές, πολιτικές και δημοσιονομικές προϋποθέσεις.
