Πώς μια φούσκα του ΑΙ θα μπορούσε να καταστρέψει το πάρτι

Από τον Jim Edwards

Ο Jensen Huang της Nvidia λέει ότι δεν πιστεύει πως βρισκόμαστε σε μια φούσκα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο Jeff Bezos της Amazon λέει ότι πιθανότατα βρισκόμαστε. Ο Sam Altman της OpenAI επικαλέστηκε επίσης την απειλή μιας φούσκας, προσθέτοντας: «Νομίζω ότι ορισμένοι επενδυτές ίσως χάσουν πολλά χρήματα». Αυτό, με λίγα λόγια, είναι το αφήγημα ολόκληρης της παγκόσμιας χρηματιστηριακής αγοράς αυτή τη στιγμή και το αίνιγμα που κανένας CEO ή asset manager δεν μπορεί να αποφύγει να αντιμετωπίσει: Είναι η TN μια φούσκα ή όχι;

Από την έναρξη της τρέχουσας ανοδικής αγοράς τον Οκτώβριο του 2022, περίπου το 75% των κερδών στον δείκτη S&P 500 προέρχεται από μόνο επτά μετοχές: Alphabet, Apple, Amazon, Meta, Microsoft, Nvidia και Tesla. Αυτές οι εταιρείες, γνωστές ως οι… Καταπληκτικές Επτά, είχαν συνολική κεφαλαιοποίηση αγοράς περίπου 21,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στα μέσα Νοεμβρίου.

Οι στρατηγικές τους, ίσως εξαιρουμένης της Apple, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ΤΝ. Αλλά αν η τελευταία δεν αποφέρει τα έσοδα ή την αποτελεσματικότητα που αναμένουν οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, η πτώση στις μετοχές πιθανότατα θα είναι σοβαρή, καθώς τα προς επένδυση περιουσιακά στοιχεία του κόσμου συγκεντρώνονται επί του παρόντος σε πρωτοφανή βαθμό στην ΤΝ και σε μετοχές που γειτονεύουν με τον κλάδο.

Ο S&P 500 αυξήθηκε κατά 14,7% το 2025 (κατά τη στιγμή της συγγραφής αυτού του κειμένου), σπάζοντας επανειλημμένα νέα ρεκόρ. Αλλά το 40% της αξίας του δείκτη προέρχεται από τις 10 μεγαλύτερες μετοχές, εκ των οποίων όλες εκτός από μία είναι εταιρείες τεχνολογίας.

Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες, με τη σειρά τους, επενδύουν τεράστια ποσά στην ΤΝ για την ανάπτυξη νέων κέντρων δεδομένων, μεγάλων γλωσσικών μοντέλων και των τεράστιων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι οι κεφαλαιουχικές δαπάνες για την ΤΝ θα φτάσουν τα 390 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος και θα αυξηθούν κατά 19% ακόμη το 2026. Η Bank of America είναι ακόμη πιο γενναιόδωρη ως προς τις προβλέψεις: Προβλέπει ότι οι κεφαλαιουχικές δαπάνες για την ΤΝ θα φτάσουν τα 1,2 τρισ. δολάρια το 2030.

Οι αποδέκτες του μεριδίου του λέοντος αυτών των χρημάτων είναι 10 εταιρείες ΤΝ που είναι αλληλένδετες μεταξύ τους ως πελάτες και επενδυτές με έναν «ολοένα και πιο κυκλικό» τρόπο, όπως το περιέγραψε ένα πρόσφατο ερευνητικό σημείωμα της Morgan Stanley. Το σημείωμα αυτό αναφερόταν στις σχέσεις μεταξύ OpenAI, Nvidia, Oracle, Microsoft, CoreWeave και AMD. Αφενός, αυτό είναι φυσιολογικό καθώς οι περισσότεροι κλάδοι διαθέτουν ένα σύνολο εταιρειών που συνεργάζονται μεταξύ τους. Το πρόβλημα με την ΤΝ είναι ότι τα έσοδα που παράγονται αυτήν τη στιγμή από τις εταιρείες ΤΝ είναι πολύ μικρότερα από το ποσό των κεφαλαιουχικών δαπανών που κατευθύνονται σε αυτές από τις Καταπληκτικές Επτά.

«Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι υπάρχει ένα όριο σε αυτή την ιστορία συνεχούς πονταρίσματος στο μέλλον χωρίς να έρθει κάποτε η στιγμή του “show me the money”. Πιστεύουμε ότι έχουμε ήδη φτάσει πολύ κοντά στη… Σελήνη», Lisa Shalett, επικεφαλής επενδύσεων της Morgan Stanley Wealth Management

Τα μαθηματικά είναι σκληρά: οι κεφαλαιουχικές δαπάνες ΤΝ που προέρχονται από εταιρείες τεχνολογίας που είναι εισηγμένες στον S&P 500 ανέρχονται σε 400 δισ. δολάρια ή και περισσότερο ετησίως, με αυξητική τάση. Η μεγαλύτερη εταιρεία ΤΝ, η OpenAI, η κατασκευάστρια του ChatGPT δηλαδή έχει αποκαλύψει έσοδα μόλις 13 δισ. δολαρίων για το 2025. Ο Altman δήλωσε πρόσφατα ότι τα έσοδα ήταν «πολύ περισσότερα» από αυτό, υπονοώντας ότι μπορεί να φτάσουν τα 100 δισ. δολάρια το 2027. Αλλά αυτό δεν είναι ακόμη κοντά στο επίπεδο των κεφαλαιουχικών δαπανών στο οποίο έχει δεσμευτεί. Η OpenAI μπορεί να έχασε 12 δισ. δολάρια μόνο στο τρίτο τρίμηνο του 2025, σύμφωνα με αποκάλυψη της Microsoft, η οποία κατέχει μερίδιο 32,5% στην εταιρεία. Ωστόσο, έχει δεσμευτεί να δαπανήσει 1,4 τρισ. δολάρια για την ανάπτυξη του προϊόντος της.

Αυτοί οι αριθμοί δεν «βγαίνουν» – και δεν θα «βγαίνουν» μέχρι η μαζική ανάπτυξη της ΤΝ να αρχίσει να αποφέρει πραγματικά οικονομικά οφέλη. «Αυτή ακριβώς είναι η συζήτηση που γίνεται στην αγορά αυτή τη στιγμή. Μπορούν οι 10 εταιρείες ΤΝ να δημιουργήσουν αρκετά έσοδα για να δικαιολογήσουν τις κεφαλαιουχικές δαπάνες;» αναρωτιέται ο Torsten Sløk, επικεφαλής οικονομολόγος της Apollo Global Management.

Εάν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι όχι, ή, πιο σωστά, όχι αρκετά σύντομα για να ικανοποιηθούν οι προσδοκίες των επενδυτών για το μέλλον, τότε οι επιπτώσεις στις παγκόσμιες μετοχές θα μπορούσαν να είναι βίαιες. Πάρτε, για παράδειγμα, τον Russell 2000, έναν δείκτη αμερικανικών εταιρειών μικρής κεφαλαιοποίησης: 806 από αυτές, ή περίπου το 40%, δεν έχουν κέρδη ή έχουν αρνητικά κέρδη. Περιέργως, οι μετοχές των μη κερδοφόρων εταιρειών του Russell έχουν ξεπεράσει σε απόδοση εκείνες που πραγματικά έβγαλαν χρήματα φέτος, σύμφωνα με την Apollo. Οι περισσότερες από αυτές τις μη κερδοφόρες εταιρείες είναι εταιρείες τεχνολογίας, που καθοδηγούνται από το αφήγημα της ΤΝ.

Από το 1990, τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους έχουν γίνει ολοένα και πιο κυρίαρχα παγκοσμίως. Οι αμερικανικές μετοχές αντιπροσωπεύουν πλέον περίπου το 60% της αποτίμησης όλων των μετοχών στον πλανήτη, σύμφωνα με τον Christian Mueller-Glissmann, επικεφαλής έρευνας κατανομής περιουσιακών στοιχείων της Goldman Sachs. Και οι τεχνολογικές μετοχές αντιπροσωπεύουν περίπου το 45% όλων των αμερικανικών μετοχών, αξίας 26 τρισ. δολαρίων ή περισσότερο στο τέλος Οκτωβρίου, σύμφωνα με την S&P Global. Με άλλα λόγια, τα περισσότερα από τα παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία μοιάζουν σήμερα με μια ανεστραμμένη πυραμίδα, που ταλαντεύεται στην άκρη της. Για αυτόν τον λόγο, η εμπλοκή με τον S&P 500 μέσω ενός διαπραγματεύσιμου αμοιβαίου κεφαλαίου δεν παρέχει τη διαφοροποίηση που παρείχε παλιά. Σήμερα, πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για ένα ποντάρισμα σε μερικές παγκοσμίως τεράστιες τεχνολογικές πλατφόρμες.

«Η εξάρτηση του κόσμου από τις αμερικανικές μετοχές πηγάζει εν μέρει από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι απλώς η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο» λέει ο Mueller-Glissmann. Αλλά σημαίνει επίσης ότι αν οι αμερικανικές μετοχές βρίσκονται σε μια φούσκα, τότε ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται σε μια φούσκα – είτε μας αρέσει είτε όχι.

«Ο λόγος που οι αμερικανικές μετοχές έχουν υψηλότερη αποτίμηση από τις ξένες είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση χρηματοοικονομικών και τεχνολογικών μετοχών σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο» προσθέτει ο Mueller-Glissmann. Αυτοί οι τομείς απολαμβάνουν υψηλό βαθμό μόχλευσης λειτουργικού κόστους ή την ικανότητα αύξησης των εσόδων χωρίς την προσθήκη πολλών νέων υπαλλήλων ή πόρων.

Έτσι, για τους επόμενους 12 μήνες οι επενδυτές θα παρακολουθούν στενά την εικόνα των εσόδων στην ΤΝ. Προς το παρόν, οι Goldman Sachs, J.P. Morgan, Apollo και Bank of America έχουν είτε δημοσιεύσει κάποια σχετική έρευνα είτε έχουν δηλώσει απευθείας στο Fortune ότι αναμένουν πως η αύξηση των κεφαλαιακών δαπανών για την ΤΝ θα συνεχιστεί αμείωτη μέχρι το 2026. «Η συμβουλή, όπως πάντα, είναι να πουλήσετε… αλλά όχι τώρα! Κάποια στιγμή, η παλίρροια θα κοπάσει και οι επενδυτές μετοχών, οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων και οι “υπερεπενδυτές” κεφαλαιακών δαπανών ΤΝ των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών θα θέλουν να μάθουν ποιος έχει μια βιώσιμη επιχείρηση και ποιος κολυμπάει γυμνός» σύμφωνα με τη Lisa Shalett, επικεφαλής επενδύσεων της Morgan Stanley Wealth Management. Η Shalett πιστεύει ότι η τρέχουσα περίοδος αμερικανικής υπεροχής πρόκειται να εκτονωθεί σε αυτό που αποκαλεί «μεγάλη επανεξισορρόπηση». Και όταν συμβεί αυτό, έγραψε σε πρόσφατο σημείωμα προς τους πελάτες, ο αντίκτυπός του δεν θα περιοριστεί σε εταιρείες με άμεσα συμφέροντα στην άνθηση της ΤΝ.

Από την οικονομική κρίση του 2008, υποστηρίζει η Shalett, η υπεραπόδοση της αμερικανικής χρηματιστηριακής αγοράς σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο έχει ενισχυθεί από την ιστορική παρέμβαση στη νομισματική πολιτική που διατήρησε τα επιτόκια κοντά στο μηδέν· τις ελλειμματικές δαπάνες και τα δημοσιονομικά κίνητρα, συμπεριλαμβανομένων περίπου 4,6 τρισ. δολαρίων στο αποκορύφωμα της πανδημίας COVID· «και τους καρπούς της παγκοσμιοποίησης, οι οποίοι ενισχύθηκαν από το προνόμιο της κατοχής του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος». Αυτοί οι παράγοντες, πιστεύει η Shalett, είναι πιθανό να εξαλειφθούν σταδιακά τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια, με αρνητικές επιπτώσεις για τις αμερικανικές μετοχές.

Και εκεί ακριβώς το ζήτημα της φούσκας της ΤΝ αποκτά ακόμη μεγαλύτερο βάρος. Τον τελευταίο χρόνο, οι υπερβολικά υψηλές προβλέψεις για τα οικονομικά οφέλη της ΤΝ έχουν ενθαρρύνει τους επενδυτές να αγνοήσουν μια σταθερή ροή ανησυχητικών οικονομικών δεικτών. Εάν η πραγματικότητα της ΤΝ δεν ανταποκριθεί στις προσδοκίες, η απαισιοδοξία θα μπορούσε να εξαπλωθεί γρήγορα.

Καθώς το παγκόσμιο εμπόριο γίνεται πιο ακριβό υπό τους δασμούς του Προέδρου Τραμπ, ο πληθωρισμός αποτελεί πλέον ένα ημιμόνιμο χαρακτηριστικό της οικονομικής ζωής και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν πιθανή πίεση από την αγορά ομολόγων για να εξισορροπήσουν τα δημοσιονομικά τους, οι επενδυτές είναι απίθανο να φανούν γενναιόδωροι αν εντοπίσουν ότι η αξιόπιστη αύξηση των κερδών ανά μετοχή έχει αντικατασταθεί από κερδοσκοπική τρέλα.

«Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι υπάρχει ένα όριο σε αυτή την ιστορία συνεχούς πονταρίσματος στο μέλλον χωρίς να έρθει κάποτε η στιγμή του “show me the money”», λέει η Shalett στο Fortune. «Πιστεύουμε ότι έχουμε ήδη φτάσει πολύ κοντά στη… Σελήνη». Και αν οι αξίες των περιουσιακών στοιχείων επιστρέψουν στη… Γη, η πρόκληση θα είναι να αποφευχθεί η εξαΰλωση κατά τη φάση της επανεισόδου στην ατμόσφαιρα.

Έκρηξη για λίγους

75% ποσοστό των κερδών του S&P500 από τον Οκτώβριο του 2022 που προέρχονται από τις μετοχές των «Καταπληκτικών Επτά».

21,5 τρισ. δολάρια κεφαλαιοποίηση των «Καταπληκτικών Επτά» στις 12 Νοεμβρίου — Περίπου το 16% της συνολικής αξίας όλων των παγκόσμιων μετοχών.

30,9 δείκτης τιμής/κερδών 12μηνου του S&P500 στις 12 Νοεμβρίου, μεταξύ των υψηλότερων που καταγράφηκαν ποτέ.

*Το κείμενο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece κυκλοφορεί από τη Δευτέρα 29/12 στα περίπτερα.

**Έρευνα: Scott Decarlo

***Εικονογράφηση: Alvaro Bernis