Αγροτικά μπλόκα: Πόσο θα κοστίσει η κλιμάκωση στην ελληνική οικονομία
Την ώρα που η χώρα ανεβάζει σταδιακά τον εορταστικό της ρυθμό, με τους πρώτους εκδρομείς να βγαίνουν από σήμερα στους δρόμους και την αγορά να προσδοκά το μεγαλύτερο κύμα κατανάλωσης της χρονιάς, οι αποφάσεις της χθεσινής πανελλαδικής σύσκεψης των αγροτών στις Σέρρες επέφεραν νέα δεδομένα στο οικονομικό τοπίο, εντείνοντας τον προβληματισμό στην επιχειρηματική κοινότητα. Η επιλογή για κλιμάκωση των κινητοποιήσεων και η άρνηση συμμετοχής στον διάλογο με την κυβέρνηση αφήνουν ανοιχτό το ζήτημα της διάρκειας των μπλόκων, σε μια συγκυρία κατά την οποία η ομαλή λειτουργία του οδικού δικτύου και της εφοδιαστικής αλυσίδας αποκτά κρίσιμη σημασία.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με πληροφορίες του Fortune Greece, σήμερα μετά τη μεσημεριανή σύσκεψη στη Νίκαια, αναμένεται να αποφασίσουν τον αποκλεισμό της μίας εκ των δύο παρακαμπτηρίων για τουλάχιστον τρεις ώρες, καθώς και το άνοιγμα διοδίων για ελεύθερη διέλευση του κοινού στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, ενώ από την Τρίτη σχεδιάζεται η αναδιάταξη των τρακτέρ δεξιά και αριστερά στους δρόμους, ώστε να διευκολυνθεί η διέλευση των εκδρομέων των Χριστουγέννων μέσα από τα μπλόκα.
Για την αγορά, το διακύβευμα δεν αφορά μόνο τις άμεσες επιπτώσεις των αποκλεισμών, αλλά κυρίως το πώς μια παρατεταμένη αβεβαιότητα μπορεί να μεταφερθεί σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας, από τα τρόφιμα και το εμπόριο έως τις εξαγωγές και τον τουρισμό. Ο επιχειρηματικός κόσμος εκπέμπει μήνυμα επιστροφής στον θεσμικό διάλογο, επισημαίνοντας ότι τα αιτήματα του αγροτικού κόσμου είναι υπαρκτά, αλλά η παράταση των κινητοποιήσεων ενέχει τον κίνδυνο να μετατρέψει μια κοινωνική διεκδίκηση σε ευρύτερο οικονομικό πρόβλημα, την πλέον ευαίσθητη περίοδο για την αγορά.
Τι δείχνουν τα στοιχεία από τα προηγούμενα μπλόκα
Παρότι δεν έχει ακόμη μια πλήρως επικαιροποιημένη και συγκροτημένη αποτύπωση των φετινών επιπτώσεων των αγροτικών κινητοποιήσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη από τις 30 Νοεμβρίου, οι άμεσα εμπλεκόμενοι στρέφονται αναπόφευκτα στα δεδομένα προηγούμενων αγροτικών μπλόκων, προκειμένου να εκτιμήσουν το πιθανό οικονομικό αποτύπωμα μιας παρατεταμένης κρίσης. Στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς από αντίστοιχες περιόδους αναδεικνύουν το εύρος των πιέσεων που μπορεί να ασκηθούν στην εφοδιαστική αλυσίδα και στο εμπόριο.
Σε περιόδους παρατεταμένων αποκλεισμών, οι χρόνοι μεταφοράς αυξήθηκαν κατά 20% έως 80%, ανάλογα με τη διάρκεια και το μήκος των παρακάμψεων, ενώ το κόστος για τους διαμεταφορείς ενισχύθηκε κατά 10% έως 25% λόγω καυσίμων, εργατοωρών και διοδίων. Παράλληλα, σε περιπτώσεις έντονης και συνεχούς διακοπής της κυκλοφορίας, καταγράφηκαν απώλειες στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων που εκτιμήθηκαν έως και σε 4-5 εκατ. ευρώ ημερησίως.
Το ιστορικό αυτό επιβεβαιώνεται και από συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Τον χειμώνα του 2016, όταν τα μπλόκα σε Τέμπη, Μαλιακό και Κόρινθο διήρκεσαν περισσότερες από 20 ημέρες, οι καθυστερήσεις φορτηγών έφτασαν έως και τις 48 ώρες, οδηγώντας σε απώλειες εξαγωγών νωπών προϊόντων και σε εκτροπή φορτίων προς αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές με σαφώς υψηλότερο κόστος για τις επιχειρήσεις. Αντίστοιχα, τον χειμώνα του 2019, οι κινητοποιήσεις σε Θεσσαλία και Μακεδονία, με μπλόκα σε κομβικά σημεία όπως η Νίκαια και τμήματα της Εγνατίας Οδού, είχαν άμεσο αντίκτυπο στις εξαγωγές φρούτων και λαχανικών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, οι απώλειες για τους εξαγωγείς έφταναν περίπου τα 1,5 εκατ. ευρώ ημερησίως, λόγω καθυστερήσεων, ακυρώσεων παραγγελιών και αυξημένου κόστους logistics.
Πιο πρόσφατα, την περίοδο 2023-2024, οι κυλιόμενοι αποκλεισμοί δημιούργησαν σημαντικές δυσλειτουργίες στην εγχώρια αγορά. Καθυστερήσεις στη διακίνηση αγαθών οδήγησαν σε πρόσκαιρες ελλείψεις σε πατάτες, φρούτα, νωπά και γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ στο λιανεμπόριο καταγράφηκαν αυξήσεις τιμών της τάξεως του 2% έως 7% σε συγκεκριμένες κατηγορίες, λόγω προμήθειας από εναλλακτικούς και ακριβότερους προμηθευτές.
Στο επίπεδο της βιομηχανίας και της μεταποίησης, οι επιπτώσεις αποτυπώθηκαν κυρίως στην πρόσβαση σε πρώτες ύλες και ζωοτροφές, με αποτέλεσμα προσωρινές μειώσεις παραγωγής που σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασαν το 10% έως 15%. Οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων εμφάνισαν, σε περιόδους παρατεταμένων μπλόκων, απώλειες που εκτιμήθηκαν συνολικά σε 4-5 εκατ. ευρώ ημερησίως, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων σε διεθνές επίπεδο.
Επιπτώσεις και στον τουρισμό
Με την εφοδιαστική αλυσίδα να δοκιμάζεται πρώτη, το βλέμμα της αγοράς στρέφεται πλέον και στον τουρισμό, όπου οι επιπτώσεις των αγροτικών μπλόκων δεν είναι γενικευμένες, αλλά έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη ένταση κυρίως στον οδικό τουρισμό. Τουριστικά γραφεία και φορείς της ηπειρωτικής χώρας επισημαίνουν ότι οι παρατεταμένοι αποκλεισμοί δημιουργούν αβεβαιότητα σε οργανωμένες εκδρομές και οδικές μετακινήσεις, εν όψει της εορταστικής περιόδου, από την οποία προσδοκάται τόνωση του χειμερινού τουρισμού. Σημειώνεται ότι η πληρότητα σε παραδοσιακά δημοφιλείς προορισμούς της χώρας υπερβαίνει ακόμη και το 90%.
Ήδη οι κινητοποιήσεις και οι αποκλεισμοί κεντρικών οδικών αρτηριών της χώρας έχουν οδηγήσει σε ακυρώσεις κρατήσεων σε κάποιους προορισμούς που επηρεάζονται, όπως το Πήλιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Θεσσαλία -που αποτελεί βασικό κόμβο διέλευσης-, οι ανησυχίες είναι εντονότερες, καθώς πόλεις όπως τα Τρίκαλα και οι γύρω περιοχές βρίσκονται στην αιχμή της εορταστικής κίνησης. «Ο “Μύλος των Ξωτικών”, ένας από τους δημοφιλέστερους χριστουγεννιάτικους προορισμούς της χώρας, βασίζεται αποκλειστικά στον οδικό τουρισμό, γεγονός που καθιστά την απρόσκοπτη πρόσβαση κρίσιμο παράγοντα για την πορεία της φετινής σεζόν» σημειώνουν παράγοντες της τοπικής αγοράς.
