Αυξημένος κίνδυνος στα Στενά του Ορμούζ – Η ένταση Ιράν–Ισραήλ εκτοξεύει τα ασφάλιστρα
Η στρατηγική σημασία των Στενών του Ορμούζ επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια των θαλάσσιων εμπορικών διαδρομών.
Η διέλευση από το συγκεκριμένο πέρασμα, που αποτελεί μία από τις πιο κρίσιμες πύλες για τη μεταφορά πετρελαίου και εμπορευμάτων παγκοσμίως, συνοδεύεται ήδη από υψηλό κόστος για τα πλοία λόγω των πρόσθετων ασφαλίστρων πολεμικού κινδύνου.
Σύμφωνα με ναυλομεσιτικές πηγές, τα εν λόγω ασφάλιστρα κυμαίνονται μεταξύ 0,05% και 0,07% της αξίας του πλοίου για παραμονή επτά ημερών στην περιοχή, κόστος που επιβαρύνει σημαντικά τους ναυλωτές. Όπως αποκαλύπτουν οι Financial Times, οι τιμές ασφάλισης για τα πλοία που ταξιδεύουν στη στρατηγική αυτή θαλάσσια δίοδο έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 60% από την έναρξη της κρίσης.
Ενδεικτικά, για ένα VLCC (Very Large Crude Carrier) αξίας 100 εκατ. δολαρίων, το κόστος ασφάλισης αυξάνεται από 125.000 σε 200.000 δολάρια.
Ο αυξανόμενος κίνδυνος στην περιοχή έχει επίσης υπερδιπλασιάσει την τιμή για τη ναύλωση μεγάλων πετρελαιοφόρων μέσω του στενού του Ορμούζ. Σύμφωνα με την Clarksons Research, η ημερήσια τιμή ναύλωσης ενός πολύ μεγάλου πλοίου μεταφοράς αργού πετρελαίου (2 εκατ. βαρέλια) από τον Κόλπο προς την Κίνα αυξήθηκε από 19.998 δολάρια, δύο ημέρες πριν από την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, σε 47.609 δολάρια την Τετάρτη.
Η απότομη αυτή αύξηση ξεπερνά κατά πολύ την αντίστοιχη άνοδο 12% του ευρύτερου δείκτη Baltic Dirty Tanker, που παρακολουθεί τις τιμές των δεξαμενόπλοιων παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τη διεθνή συμβουλευτική εταιρεία Drewry, σε περίπτωση που το Στενό καταστεί απροσπέλαστο, εξετάζονται εναλλακτικές διαδρομές μέσω λιμένων του Ομάν (Duqm, Sohar) ή του Khorfakkan στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ωστόσο, οι επιλογές αυτές απαιτούν συνδυασμένες μεταφορές με οδικά και σιδηροδρομικά μέσα, αυξάνοντας σημαντικά τον χρόνο και το κόστος διακίνησης των φορτίων.
Μια ακόμη λύση είναι η διέλευση μέσω του Κόλπου της Άκαμπα και η χρήση χερσαίων οδών. Όμως, περιορισμοί στις υποδομές και η περιφερειακή αστάθεια δυσχεραίνουν την εφαρμογή της.
Η Drewry υπογραμμίζει πως οι εναλλακτικές διαδρομές είναι μεν τεχνικά εφικτές, αλλά ενέχουν σοβαρές επιχειρησιακές και οικονομικές προκλήσεις. Η αύξηση του λειτουργικού κόστους, οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις και η ανάγκη για σύνθετο συντονισμό της εφοδιαστικής αλυσίδας απειλούν την αποδοτικότητα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων.
Απαραίτητη η διατήρηση της ροής μέσω Ορμούζ
Η Drewry επισημαίνει ότι η πρόσβαση στα Στενά του Ορμούζ είναι κρίσιμη όχι μόνο για τις ενεργειακές αγορές, αλλά και για τη διανομή βασικών αγαθών στη Μέση Ανατολή — όπως σιτηρά, χημικά, μηχανήματα και έπιπλα — καθώς πολλές χώρες του Κόλπου εξαρτώνται από τις εισαγωγές. Η συνέχιση της λειτουργίας των εμπορικών διαδρομών μέσω του Ορμούζ αποτελεί ζήτημα ύψιστης σημασίας για τη σταθερότητα των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων.
Σύγκρουση πετρελαιοφόρων εγείρει ερωτήματα
Περαιτέρω ανησυχία προκαλεί το περιστατικό της περασμένης Δευτέρας, όταν σημειώθηκε σύγκρουση δύο πετρελαιοφόρων κοντά στα Στενά του Ορμούζ. Αν και τα αίτια παραμένουν αδιευκρίνιστα, ασφαλιστικοί κύκλοι εκτιμούν ότι το ένα πλοίο εξέπεμπε άτυπα σήματα — πιθανώς αποτέλεσμα ηλεκτρονικού πολέμου ή παρεμβολών. Η αυξανόμενη γεωπολιτική ένταση και η πιθανότητα περαιτέρω κλιμάκωσης μεταξύ Τεχεράνης και Τελ Αβίβ μετατρέπουν τα Στενά του Ορμούζ σε ζώνη αστάθειας, με κρίσιμες επιπτώσεις για την παγκόσμια ναυτιλία και τις τιμές του πετρελαίου.
Αντιπαράθεση στον IMO με επίκεντρο τα Στενά του Ορμούζ και την Ερυθρά Θάλασσα
Παράλληλα, νέα φάση γεωπολιτικής αντιπαράθεσης διαμορφώνεται στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO) στο Λονδίνο, όπου Ιράν και Ισραήλ αντάλλαξαν σφοδρές κατηγορίες κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Ναυτικής Ασφάλειας.
Η ιρανική αντιπροσωπεία κατηγόρησε το Ισραήλ για «παράνομες επιθέσεις» σε πυρηνικές και ενεργειακές εγκαταστάσεις στο Νατάνζ και την Ασαλουίε, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες ενέργειες απειλούν τη διεθνή ναυσιπλοΐα και την ενεργειακή ασφάλεια. Προειδοποίησε μάλιστα ότι «η κλιμάκωση στη θάλασσα είναι αναπόφευκτη» εάν δεν υπάρξει διεθνής παρέμβαση, και αναβίωσε την απειλή περί αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ.
Ο πρώην υπουργός Οικονομίας Εχσάν Χαντούζι δήλωσε ότι «η διέλευση δεξαμενόπλοιων θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο με ιρανική άδεια».
Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ κατηγόρησε το Ιράν ότι εργαλειοποιεί τους Χούθι στην Υεμένη, μετατρέποντας την Ερυθρά Θάλασσα σε εμπόλεμη ζώνη. Υπενθύμισε τις επιθέσεις σε εμπορικά πλοία στην περιοχή και χαρακτήρισε τις ενέργειες της Τεχεράνης «ομηρία της διεθνούς ναυσιπλοΐας».
Ο IMO δήλωσε ότι λαμβάνει υπόψη τις καταγγελίες και των δύο πλευρών και επανέλαβε τη δέσμευσή του για ουδετερότητα και την ασφάλεια των διεθνών θαλάσσιων διαδρόμων.
