Αντίβαρο στην «κυβερνητική φθορά» η δέσμη μέτρων για το στεγαστικό
Μετά τις θετικές εξελίξεις για τη χώρα από το μέτωπο της ενεργειακής διπλωματίας η κυβέρνηση φέρεται να εστιάζει σε καλά νέα για την αποκλιμάκωση της στεγαστικής κρίσης δημιουργώντας έτσι αντίβαρα στην “φθορά” από τα ανοιχτά μέτωπα σε ΟΠΕΚΕΠΕ, ΕΛΤΑ αλλά και τις “αναταράξεις” από την κριτική που ασκείται τόσο από την αντιπολίτευση όσο και -προσφάτως- από τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά.
Ως γνωστόν το πρόβλημα της προσιτής στέγης είναι πολυδιάστατο και γι’ αυτό προωθούνται παρεμβάσεις σε μια σειρά από τομείς, με έμφαση στην τόνωση της προσφοράς ακινήτων στην αγορά, στην επέκταση της απαγόρευσης έκδοσης νέων αδειών για βραχυχρόνια μίσθωση (airbnb), στις επιδοτήσεις ακινήτων που πρόκειται να διατεθούν για μακροχρόνια μίσθωση, στην διάθεση “κλειστών ακινήτων” που είναι στα χαρτοφυλάκια τραπεζών και servicers αλλά και στην αξιοποίηση καλών πρακτικών άλλων χωρών που αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα.
Εξάλλου, η στέγαση είναι πρόβλημα σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat (2025), οι τιμές κατοικιών στην ΕΕ έχουν αυξηθεί κατά περίπου 60% από το 2010, ενώ τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 28% την ίδια περίοδο. Σε πολλές πρωτεύουσες όπως στο Δουβλίνο, στο Άμστερνταμ, στη Λισαβόνα και στη Βαρσοβία, η αύξηση ξεπερνά το 100%. Όπως επιβεβαιώνει μελέτη της Blupeak, η στεγαστική κρίση δεν αφορά πλέον μόνο τις ευάλωτες ομάδες, αλλά ολόκληρη τη μεσαία τάξη, που βλέπει τη στέγαση να απορροφά ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός της. Στη χώρα μας τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν αύξηση τιμών πάνω από 50% από το 2017 ενώ σε περιοχές όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Κρήτη η αύξηση ξεπερνά το 70%. Παράλληλα, η προσφορά διαθέσιμων ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση έχει μειωθεί, καθώς χιλιάδες ακίνητα διοχετεύονται σε βραχυχρόνιες μισθώσεις ή παραμένουν κενά λόγω γραφειοκρατίας και φορολογικών ασυνεπειών. Σύμφωνα με την Blupeak η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό στεγαστικής επιβάρυνσης στην ΕΕ ξεπερνώντας κατά σχεδόν τρεις φορές τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η κυβέρνηση μετά την κριτική που δέχθηκε για το πρόγραμμα “Σπίτι μου”, που ώθησε τεχνητά υψηλότερα τις τιμές πώλησης και ενοικίασης -αν και θα ωφελήσει περί τους 17.000 πολίτες-, μετατοπίζει το βάρος στην ενίσχυση της προσφοράς ακινήτων στην αγορά, σε συνδυασμό και με την εξομάλυνση της αρρυθμίας που προκλήθηκε μετά την απόφαση του ΣτΕ για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ), που έφερε ραγδαία μείωση νέων αδειών με αποτύπωμα στην αγορά τα επόμενα δύο χρόνια.
Ζητούμενο είναι πώς θα βγουν στην αγορά “κλειστά ακίνητα”, τα οποία δεν είναι επαρκώς καταγεγραμμένα. Μόνο στα χαρτοφυλάκια τραπεζών και servicers είναι περίπου 8.500 και 11.000 αντίστοιχα, τα οποία μάλιστα απειλούνται με διπλάσιο ΕΝΦΙΑ. Με βάση τις δηλώσεις Ε9 και τα μητρώα των τραπεζών θα εντοπίζονται ακίνητα που παρέμειναν κλειστά έως το τέλος του 2025 και θα επωμίζονται διπλό φόρο. Στόχος του μέτρου, που θα είναι σε ισχύ για μια τριετία, είναι να τονωθεί η προσφορά ακινήτων στην αγορά ενώ τα έσοδα που θα προκύψουν θα ενισχύσουν δράσεις στεγαστικής πολιτικής.
Στο ίδιο μοτίβο προωθούνται δράσεις για την Golden Visa μετά την αυστηροποίηση των ορίων, φοροαπαλλαγές για ιδιοκτήτες, χρηματοδοτικά εργαλεία για ανακαινίσεις ακινήτων και επένδυση στην κοινωνική κατοικία.
Το ψηφιακό μητρώο ακινήτων
Εντωμεταξύ, την ανάγκη για Ψηφιακό Μητρώο Ακινήτων αναδεικνύει η Blupeak αναφερόμενη σε ένα ενιαίο σύστημα δεδομένων που θα μπορούσε να καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση κάθε ακινήτου: ποια είναι κενά, ποια χρησιμοποιούνται, ποια είναι διαθέσιμα για κοινωνική στέγη ή εμπορική αξιοποίηση. Μια τέτοια πλατφόρμα μπορεί να συνδέσει δεδομένα από το Κτηματολόγιο, τους Δήμους, τη φορολογική διοίκηση και τους παρόχους κοινής ωφέλειας, προσφέροντας μια πλήρη και αξιόπιστη εικόνα της στεγαστικής πραγματικότητας.
Η Ελλάδα διαθέτει πλέον τα τεχνολογικά εργαλεία, την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και την πολιτική βούληση για να κάνει το επόμενο βήμα.
Η δημιουργία ενός ενιαίου Ψηφιακού Μητρώου Ακινήτων δεν θα λύσει από μόνη της τη στεγαστική κρίση, αλλά θα δώσει το βασικό υπόβαθρο δεδομένων που χρειάζεται κάθε πολιτική για να είναι αποτελεσματική.
Η εμπειρία της Ευρώπης αποδεικνύει ότι η επιτυχία ενός ψηφιακού μητρώου ακινήτων δεν εξαρτάται μόνο από την τεχνολογία, αλλά από τη θεσμική θωράκιση, την ενιαία αρχιτεκτονική δεδομένων και την πολιτική δέσμευση. “Αν η Ελλάδα υιοθετήσει τα πρότυπα PLR (Ελβετία), once-only (Πορτογαλία), Βασικά Μητρώα (Ολλανδία), API διαλειτουργικότητας (Εσθονία) και κτιριακή βάση ΟΤΑ (Δανία), θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό πρότυπο διαχείρισης ακίνητης περιουσίας”, σημειώνει μεταξύ άλλων η μελέτη της Blupeak σε συνεργασία με την Navigator CRE (ΗΠΑ).
