Απειλή πυρηνικού πολέμου: Μήνυμα τρόμου από τις πυραυλικές δυνατότητες Πακιστάν – Ινδίας
Εν μέσω κλιμάκωσης της έντασης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Pahalgam, το Ισλαμαμπάντ ανακοίνωσε ότι πραγματοποίησε εκπαιδευτική εκτόξευση πυραύλου Abdali — ενός βαλλιστικού πυραύλου επιφανείας-επιφανείας με εμβέλεια 450 χιλιομέτρων, στο πλαίσιο στρατιωτικής άσκησης με την ονομασία «Άσκηση INDUS».
Σε ανακοίνωση της αρμόδιας υπηρεσίας (ISPR) αναφέρεται ότι η εκτόξευση αποσκοπούσε στη διασφάλιση της επιχειρησιακής ετοιμότητας των στρατευμάτων και στην επιβεβαίωση βασικών τεχνικών παραμέτρων, όπως το προηγμένο σύστημα πλοήγησης και οι ενισχυμένες δυνατότητες ελιγμών του πυραύλου.
«Την εκτόξευση παρακολούθησαν ο Διοικητής της Στρατηγικής Διοίκησης Δυνάμεων Στρατού, ανώτεροι αξιωματούχοι από τη Διεύθυνση Στρατηγικών Σχεδίων, καθώς και επιστήμονες και μηχανικοί από στρατηγικούς οργανισμούς του Πακιστάν», σημειώνεται στην ανακοίνωση.
Η εκτόξευση του πυραύλου έγινε λίγες ημέρες αφότου ο Υπουργός Πληροφοριών του Πακιστάν, Attaullah Tarar, δήλωσε ότι το Ισλαμαμπάντ έχει «αξιόπιστες πληροφορίες» πως η Ινδία σκοπεύει να εξαπολύσει στρατιωτικό πλήγμα εντός 24 έως 36 ωρών ως αντίποινα για την επίθεση στο Pahalgam.
Το όνομα του πυραύλου, Abdali Weapon System, και η στρατιωτική άσκηση με την ονομασία Exercise INDUS, υποδηλώνουν ξεκάθαρα ότι η εκτόξευση στοχεύει κυρίως στο να στείλει μήνυμα στην Ινδία ότι το Ισλαμαμπάντ είναι έτοιμο και αποφασισμένο να απαντήσει δυναμικά σε οποιαδήποτε ινδική στρατιωτική ενέργεια.
Ο πύραυλος αυτός, που μπορεί να φέρει τόσο συμβατικές όσο και πυρηνικές κεφαλές, έχει πάρει το όνομά του από τον Ahmad Shah Abdali, τον Αφγανό ηγεμόνα του 18ου αιώνα που ηγήθηκε πολλών εισβολών στην ινδική υποήπειρο, γεγονός που του προσδίδει συμβολική σημασία.
Η στρατιωτική άσκηση «Exercise INDUS» παραπέμπει στον ποταμό Ινδό, ο οποίος ήρθε στο προσκήνιο μετά την απόφαση της Ινδίας να αναστείλει τη Συνθήκη για τα Ύδατα του Ινδού του 1960, μετά την αιματηρή επίθεση στο Pahalgam. Το Πακιστάν έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι θα θεωρήσει οποιαδήποτε παραβίαση των όρων της συνθήκης ως «πράξη πολέμου».
Τι είναι το Σύστημα Abdali;
Το Σύστημα Όπλων Abdali, ένας βαλλιστικός πύραυλος επιφανείας-επιφανείας με εμβέλεια 450 χιλιομέτρων, είναι επίσης γνωστό στο Πακιστάν ως Hatf-II.
Αναπτύχθηκε από την Επιτροπή Έρευνας Διαστήματος και Ανώτερης Ατμόσφαιρας του Πακιστάν (SUPARCO) και εντάχθηκε σε υπηρεσία το 2005. Αποτελεί αναβαθμισμένη έκδοση του Hatf-I, ενός πυραύλου μικρού βεληνεκούς με στερεό καύσιμο.
Σύμφωνα με το Missile Threat, έργο του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), ο κινητός κατά οδών πύραυλος μπορεί να μεταφέρει κεφαλή βάρους μεταξύ 250 και 450 κιλών.
«Μεταφέρεται μέσω οχήματος TEL (Transporter-Erector-Launcher). Η χρήση στερεού προωθητικού και του TEL καθιστά τον πύραυλο εύκολο στην αποθήκευση, μεταφορά και εκτόξευση», αναφέρεται.
Ο Hatf-II έχει μήκος 6,5 μ., διάμετρο 0,56 μ. και βάρος εκτόξευσης 1.750 κιλά. Είναι εξοπλισμένος με σύστημα αδρανειακής καθοδήγησης με κυκλική πιθανή απόκλιση (CEP) 150 μέτρων και χρησιμοποιεί κινητήρα στερεού καυσίμου μονού σταδίου.
Η εκτόξευση σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία σίγουρα θα επιδεινώσει την ήδη τεταμένη κατάσταση μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων. Ωστόσο, αυτό που τράβηξε την προσοχή πολλών αναλυτών ασφαλείας ήταν το ασυνήθιστο όνομα του πυραύλου – Σύστημα Όπλων Abdali.
Τι σηματοδοτεί το όνομα;
Η επιλογή του Πακιστάν να ονομάσει τον πύραυλο από έναν Αφγανό βασιλιά του 18ου αιώνα προκαλεί έκπληξη, δεδομένων των εχθρικών σχέσεων μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν σήμερα, αλλά και επειδή ο Abdali είχε πραγματοποιήσει καταστροφικές επιδρομές στις περιοχές του σημερινού Πακιστάν από τη βάση του στο Αφγανιστάν.
Σε σύγχρονους όρους, αυτό θα ήταν σαν η Ουκρανία να ονόμαζε πύραυλό της «Αικατερίνη η Μεγάλη» — την αυτοκράτειρα της Ρωσίας που προσάρτησε την Κριμαία.
Όσοι όμως παρακολουθούν τη στρατιωτική και ιδεολογική εξέλιξη του Πακιστάν γνωρίζουν ότι αυτό δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο. Αντιθέτως, το Πακιστάν συνηθίζει να ονομάζει τα περισσότερα πυραυλικά του συστήματα από ξένους εισβολείς της μεσαιωνικής περιόδου — κυρίως Τούρκους και Αφγανούς.
Ανάμεσά τους, ο πύραυλος Ghaznavi (Hatf-III) έχει πάρει το όνομά του από τον Mahmud of Ghazni, Τούρκο ηγεμόνα που εισέβαλε στην Ινδία 17 φορές τον 11ο αιώνα. Ο πιο διαβόητος άθλος του ήταν η καταστροφή του ναού Somnath το 1025 μ.Χ.
Άλλος πύραυλος, οι Ghauri-I και Ghauri-II, φέρουν το όνομα του Mahmud of Ghor, Αφγανού εισβολέα του 12ου αιώνα, που ίδρυσε το Σουλτανάτο του Δελχί μετά τη δεύτερη μάχη του Tarain.
Ο πύραυλος Babur (Hatf-VII) φέρει το όνομα του ιδρυτή της Αυτοκρατορίας των Μογγόλων στην Ινδία, ενώ η φρεγάτα Alamgir έχει πάρει το όνομά της από τον Aurangzeb, εγγονό του Babur, γνωστό για τις σκληρές πρακτικές κατά των Ινδουιστών.
Άλλες τοποθεσίες φέρουν το όνομα του Muhammad bin Qasim, Άραβα στρατηγού που κατέκτησε τη Σιντ τον 8ο αιώνα.
Το κοινό μοτίβο είναι ότι κανένα οπλικό σύστημα δεν φέρει όνομα τοπικού ήρωα. Η στρατηγική στόχευση αυτών των ονομάτων είναι διπλή: πρώτον, αποστολή μηνύματος ότι όλα τα συστήματα στοχεύουν την Ινδία, και δεύτερον, ιδεολογική ενίσχυση της «θεωρίας των δύο εθνών» που οδήγησε στη δημιουργία του Πακιστάν.
Η ισλαμική και αραβοπερσική ταυτότητα
Ορισμένα συστήματα όπλων του Πακιστάν φέρουν ονόματα από την πρώιμη ισλαμική ιστορία. Το όνομα Hatf σημαίνει «εκδίκηση» στα αραβικά και αναφέρεται στο δόρυ του Μωάμεθ. Η φρεγάτα Zulfiquar φέρει το όνομα του ξίφους του Μωάμεθ. Άρματα μάχης έχουν ονομαστεί Al-Khalid και Al-Zarrar.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το όνομα «Πακιστάν» πρωτοεμφανίστηκε το 1933, σε φυλλάδιο του φοιτητή Rahmat Ali στο Κέμπριτζ.
Παρά το γεγονός ότι το Πακιστάν ιδρύθηκε ως ισλαμικό κράτος, η περιοχή έχει ιστορία ινδουιστική, βουδιστική και σιχιστική. Όμως τα ονόματα των όπλων απορρίπτουν αυτή την προϊσλαμική ταυτότητα.
Επιπλέον, σπανίως χρησιμοποιούνται λέξεις από τοπικές γλώσσες (όπως η παντζάμπι ή η σίντι). Τα περισσότερα ονόματα είναι από την αραβική ή την περσική, ενισχύοντας την αποκοπή από την τοπική πολιτισμική ταυτότητα.
Συστήματα όπλων στην Ινδία
Η Ινδία έχει ακολουθήσει εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Αν και είχε τη δυνατότητα να ονομάσει τα όπλα της από ηγεμόνες που πολέμησαν τους μουσουλμάνους εισβολείς (π.χ. Shivaji Maharaj, Rana Sanga, Maharana Pratap), επέλεξε ονόματα από σανσκριτική γλώσσα και επική λογοτεχνία.
Π.χ., Prithvi (Γη), Akash (Ουρανός), Arihant (Εχθροκτόνος), Arjuna και Bhishma (από τη Μαχαμπαράτα), Agni, Varuna και Rudra (θεότητες).
Ακόμα και όταν χρησιμοποιούνται περσικά ονόματα, αυτά είναι ουδέτερα, όπως Shamsher (Σπαθί Δικαιοσύνης), Bahadur (Γενναίος), Buland (Υψηλός). Η ονοματοδοσία των όπλων στην Ινδία και το Πακιστάν αποκαλύπτει τις ιδεολογικές τους βάσεις και τον τρόπο διαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας μετά το 1947.
Εκτιμήσεις για 125 εκατομμύρια νεκρούς
Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι δύο χώρες είναι πυρηνικές, με περισσότερους από 150 πυρηνικές κεφαλές η καθεμία. Το 2019, το Πανεπιστήμιο του Princeton έκανε προσομοίωση πιθανής σύγκρουσης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.
«Το σενάριο που αφορά το 2025, περιλαμβάνει τρομοκρατική επίθεση σε Ινδούς κυβερνητικούς αξιωματούχους με πολλά θύματα, η οποία θα οδηγήσει σε μια ευρείας κλίμακας σύγκρουση» αναφέρει η έκθεση.
Αν η Ινδία και το Πακιστάν χρησιμοποιήσουν και τις 300 πυρηνικές κεφαλές που φέρεται να διαθέτουν, τότε εκτιμάται ότι μπορεί να χαθούν από 50 έως 125 εκατομμύρια άνθρωποι. Επιπλέον, αναφέρεται πως οι οικολογικές συνέπειες θα είναι παγκόσμιες. «Η παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας μπορεί να μειωθεί κατά 2-5°C και η βροχόπτωση να μειωθεί κατά 15-30%.
Αυτό θα επηρεάσει άμεσα την παραγωγικότητα της γεωργίας και μπορεί να οδηγήσει σε παγκόσμια πείνα» επισημαίνει η έρευνα του Princeton.
Παράγοντες κλιμάκωσης;
Η σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν για την περιοχή του Κασμίρ διαρκεί σχεδόν 80 χρόνια, από τα τέλη της δεκαετίας του 1940, όταν η αποικία της Βρετανικής Ινδίας απέκτησε ανεξαρτησία και χωρίστηκε σε δύο κράτη με βάση τη θρησκεία – την Ινδία (όπου ζούσαν κυρίως Ινδουιστές) και το Πακιστάν (όπου ζούσαν κυρίως Μουσουλμάνοι).
Κατά τη διάρκεια του διαχωρισμού, το Κασμίρ πέρασε στην Ινδία, αν και η πλειονότητα του πληθυσμού ήταν μουσουλμανική και ο κυβερνήτης ήταν Ινδουιστής. Έτσι, αμέσως άρχισαν συγκρούσεις στην περιοχή, και ακολούθησαν αρκετοί πόλεμοι μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν για τον έλεγχο της.
Σήμερα, το Κασμίρ ελέγχεται εν μέρει από την Ινδία (οι περιοχές Τζαμού και Κασμίρ, Λαντάκ) και εν μέρει από το Πακιστάν (το αυτοανακηρυγμένο ανεξάρτητο κράτος Αζάντ Κασμίρ και οι βόρειες περιοχές Γκιλγκίτ-Μπαλτιστάν). Επίσης, μέρος του Κασμίρ ελέγχεται από την Κίνα.
Η περιοχή είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς μέσω των ελεγχόμενων περιοχών στο Κασμίρ, το Πακιστάν έχει κοινά σύνορα με την Κίνα.
Το τρίγωνο Ινδία – Πακιστάν – Κίνα
Η σχέση στο τρίγωνο “Κίνα-Πακιστάν-Ινδία” είναι ένας από τους παράγοντες πίσω από την ένταση. Το Πακιστάν θεωρείται στενός σύμμαχος της Κίνας, ενώ η Ινδία είναι ο κύριος περιφερειακός αντίπαλος της Κίνας στην Ασία. Επιπλέον, η Ινδία θεωρείται ένας από τους πιθανούς ανταγωνιστές της Κίνας στην παγκόσμια αγορά, καθώς πολλές πολυεθνικές εταιρείες εξετάζουν την Ινδία ως εναλλακτική τοποθεσία για παραγωγή.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Κίνα έχει άμεση σχέση με την τρέχουσα κλιμάκωση. Αντιθέτως, οι σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Νέου Δελχί φαίνονται να πηγαίνουν προς την κατεύθυνση της ομαλοποίησης.
Αστάθεια
Ένας άλλος πιθανός παράγοντας πίσω από την κλιμάκωση είναι η εσωτερική κατάσταση στο Πακιστάν. Η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές προκλήσεις, όπως η φυλάκιση του δημοφιλούς πρώην πρωθυπουργού Imran Khan, ο οποίος είχε ακολουθήσει πολιτική σύσφιξης σχέσεων με την Κίνα και τη Ρωσία.
Η ύπαρξη πυρηνικών όπλων και οι καταστροφικές συνέπειες της χρήσης τους λειτουργούν ως αποτρεπτικός παράγοντας για μια πλήρη σύγκρουση.
Να σημειωθεί πως αν η Ινδία ή το Πακιστάν χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα, αυξάνονται οι κίνδυνοι για την Ουκρανία, καθώς δημιουργείται προηγούμενο για τη χρήση πυρηνικών όπλων και από τη Ρωσία.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, αν η σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν εξελιχθεί σε πλήρη στρατιωτική φάση, οι δυτικές χώρες, και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, θα μπορούσαν να βγουν κερδισμένες.
