Από την Πράσινη Συμφωνία στην Άμυνα: Η ΕΕ «μεταφράζει» το Ταμείο Ανάκαμψης σε στρατηγική επιβίωσης
Σε μια στροφή που αποτυπώνει ξεκάθαρα τη μετατόπιση των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων από την πανδημία στη γεωπολιτική αβεβαιότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι τα κράτη μέλη μπορούν πλέον να κατευθύνουν κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) σε έργα που σχετίζονται με την άμυνα.
Σύμφωνα με το Politico, η απόφαση αυτή επιτρέπει τη χρηματοδότηση κοινών ευρωπαϊκών προγραμμάτων –όπως δορυφορικά συστήματα επικοινωνιών– μέσω των κεφαλαίων που είχαν αρχικά σχεδιαστεί για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει όμως γρήγορα. Οι χώρες έχουν προθεσμία έως τον Αύγουστο του 2026 για να αποδείξουν ότι πέτυχαν τους συμφωνηθέντες στόχους και να διεκδικήσουν τα εναπομείναντα 335 δισ. ευρώ. Ενώ η άμυνα δεν αποτελούσε προτεραιότητα στην αρχική φάση του RRF το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει πλέον ότι η ασφάλεια είναι «κοινή ευρωπαϊκή ανάγκη».
«Αυτές οι εναλλακτικές λύσεις μπορούν να ενισχύσουν το αποτύπωμα του Ταμείου στις στρατηγικές μας προτεραιότητες», δήλωσε ο Επίτροπος Οικονομικών, Βάλντις Ντομπρόβσκις, προτρέποντας τις χώρες να αναθεωρήσουν τα σχέδιά τους ώστε να περιλαμβάνουν επενδύσεις με υψηλό βαθμό υλοποίησης και στρατηγικό αντίκτυπο.
Ωστόσο, για πολλές κυβερνήσεις ο χρόνος είναι περιορισμένος και οι καθυστερήσεις αισθητές. Η Ιταλία και η Ισπανία, οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι του RRF, ζητούν παράταση, η οποία όμως απορρίπτεται κατηγορηματικά από την Κομισιόν ως «πολιτικά επισφαλής και τεχνικά δαπανηρή».
Η Ελλάδα, αν και εκκίνησε δυναμικά, φαίνεται πλέον να δυσκολεύεται στη διοχέτευση των πόρων στην πραγματική οικονομία. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, μέχρι το τέλος του 2024 είχε απορροφήσει το 47,4% των συνολικών επιχορηγήσεων (8,6 δισ. ευρώ), κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (57,88%). Ενδεικτικό είναι ότι το 2023 υπέβαλε μόλις ένα αίτημα πληρωμής.
Πλέον, η Ε.Ε. ενθαρρύνει τα κράτη να προσαρμόσουν τα σχέδια τους με ρεαλιστικούς στόχους και να ενσωματώσουν επενδύσεις που μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα. Προτείνει ακόμη τη χρήση των πόρων για εισφορά κεφαλαίων σε εθνικές τράπεζες προώθησης ή τη διοχέτευσή τους στο πρόγραμμα InvestEU.
