Bloomberg: Η ανατροπή που μετέτρεψε τους «παρίες» της Ευρώπης σε πρωταγωνιστές των αγορών
Πώς η Ελλάδα, η Ιταλία και ο ευρωπαϊκός Νότος κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν από τη λαίλαπα του χρέους, αλλά και να μετατραπούν σε επενδυτικούς μαγνήτες, αμφισβητώντας την πρωτοκαθεδρία του γαλλογερμανικού άξονα και επανασχεδιάζοντας τον οικονομικό χάρτη της Ευρώπης.
Στις χρηματοοικονομικές αγορές, η μνήμη είναι συνήθως μακρά και οι «ρετσινιές» δύσκολα ξεθωριάζουν. Κι όμως, βρισκόμαστε μπροστά σε μια ανατροπή που πριν από μια δεκαετία θα φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, οι χώρες που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους —η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία— έχουν ολοκληρώσει μια εντυπωσιακή μεταμόρφωση. Από «παρίες» των αγορών, των οποίων η πιθανή χρεοκοπία απειλούσε τη συνοχή της ίδιας της ευρωζώνης, έχουν εξελιχθεί σε περιζήτητους επενδυτικούς προορισμούς. Σήμερα, τα κρατικά τους ομόλογα δεν θεωρούνται απλώς μια βιώσιμη εναλλακτική, αλλά τοποθετούνται από κορυφαίους επενδυτικούς οίκους στην ίδια κατηγορία ελκυστικότητας με εκείνα της Γερμανίας και της Γαλλίας, σηματοδοτώντας μια τεκτονική αλλαγή στην αρχιτεκτονική του ευρωπαϊκού χρέους.
Αναδρομή στις «σκοτεινές ημέρες»
Για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος της σημερινής επιτυχίας, είναι απαραίτητο να θυμηθεί το κλίμα τρόμου που επικρατούσε την περίοδο 2010-2015. Το υποτιμητικό ακρωνύμιο «PIIGS» (σσ. παράφραση της λέξης pigs-γουρούνια, από τα αρχικά των χωρών του ευρωπαϊκού νότου συν της Ιρλανδίας) κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα, συμβολίζοντας τον κίνδυνο και την απειλή μετάδοσης που θα μπορούσε να γκρεμίσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Το κόστος δανεισμού για αυτές τις χώρες είχε εκτοξευθεί σε δυσθεώρητα ύψη, με τα επιτόκια των ομολόγων τους να καθιστούν την πρόσβαση στις αγορές πρακτικά αδύνατη. Παράλληλα, η συζήτηση για μια πιθανή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ (Grexit) δεν ήταν απλώς ακαδημαϊκή, αλλά ένα υπαρκτό σενάριο που προκαλούσε παγκόσμια ανησυχία και φόβους για αιφνίδια μετατροπή του χρέους σε υποτιμημένα εθνικά νομίσματα. Σε αυτό το περιβάλλον, επενδυτικοί σύμβουλοι, όπως ο Guillermo Felices της PGIM που αναφέρεται στο ρεπορτάζ του Bloomberg, είχαν μία και μόνο συμβουλή για τους πελάτες τους: «Μείνετε μακριά».
Οι πυλώνες της ανάκαμψης
Σύμφωνα με το Bloomberg, η θεαματική ανάκαμψη δεν ήταν αποτέλεσμα τύχης, αλλά στηρίχθηκε σε έναν συνδυασμό εθνικής προσπάθειας και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Ο πρώτος πυλώνας ήταν οι επώδυνες εθνικές μεταρρυθμίσεις. Με τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κόστος, οι κυβερνήσεις του Νότου προχώρησαν σε βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές στο συνταξιοδοτικό, την αγορά εργασίας και τη δημόσια διοίκηση. Αυτές οι πολιτικές, σε συνδυασμό με την αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή, αποκατέστησαν σταδιακά την αξιοπιστία τους, με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από την Ελλάδα να αποτελεί το επιστέγασμα αυτής της πορείας.
Ο δεύτερος πυλώνας ήταν η δημιουργία ενός ισχυρού ευρωπαϊκού «διχτυού ασφαλείας». Η Ευρώπη έμαθε από τα λάθη της, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να σηματοδοτεί, από το 2012, ότι θα έκανε «ό,τι χρειαστεί» για να προστατεύσει το ευρώ. Η δημιουργία μηχανισμών όπως το Εργαλείο Προστασίας της Μετάδοσης (TPI) και, κυρίως, η ίδρυση του Ταμείου Ανάκαμψης (NextGenerationEU) μετά την πανδημία, αποτέλεσαν κινήσεις-ματ. Η διοχέτευση δισεκατομμυρίων σε αυτές τις οικονομίες όχι μόνο στήριξε την ανάπτυξη, αλλά λειτούργησε και ως ψήφος εμπιστοσύνης από τον ευρωπαϊκό πυρήνα προς την περιφέρεια.
Η νέα οπτική των αγορών
Αυτή η νέα πραγματικότητα άλλαξε ριζικά και την οπτική των επενδυτών, οι οποίοι κινήθηκαν από δύο βασικά κίνητρα. Πρώτον, το διαρκές κυνήγι της απόδοσης (yield). Σε ένα περιβάλλον όπου τα ομόλογα του πυρήνα (Γερμανία, Γαλλία) προσφέρουν εξαιρετικά χαμηλές αποδόσεις, οι θεσμικοί επενδυτές ήταν υποχρεωμένοι να αναζητήσουν εναλλακτικές. Δεύτερον, και σημαντικότερο, το προφίλ κινδύνου των χωρών του Νότου βελτιώθηκε δραματικά. Ο υπαρξιακός κίνδυνος διάλυσης της ευρωζώνης εξαλείφθηκε από τα μοντέλα τους, ενώ οι οικονομίες αυτές άρχισαν να επιδεικνύουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Έτσι, η επιπλέον απόδοση που προσφέρουν δεν θεωρείται πλέον αντιστάθμισμα για έναν τεράστιο κίνδυνο, αλλά μια δίκαιη αποζημίωση για έναν απόλυτα διαχειρίσιμο οικονομικό κίνδυνο.
Η συντάκτης του Bloomberg καταλήγει πως η σύγκλιση των αποδόσεων των ομολόγων μεταξύ του ευρωπαϊκού πυρήνα και της περιφέρειας δεν είναι απλώς μια τεχνική λεπτομέρεια για τους traders. Είναι η απόδειξη μιας βαθιάς και ουσιαστικής αλλαγής. Αντικατοπτρίζει την επιτυχία των μεταρρυθμίσεων, την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών μηχανισμών στήριξης και, τελικά, την αυξημένη ανθεκτικότητα και ολοκλήρωση της Νομισματικής Ένωσης. Η εποχή του σαφούς διαχωρισμού σε «καλούς» και «κακούς» μαθητές της Ευρώπης μοιάζει να έχει παρέλθει. Στη θέση της αναδύεται μια νέα, πιο πολυσύνθετη και ισορροπημένη δυναμική, όπου οι χθεσινοί «παρίες» διεκδικούν και κερδίζουν επάξια τον ρόλο του πρωταγωνιστή.
