Δασμοί Τραμπ: Τα «παραθυράκια» που αφήνουν εκτός μέτρων τις μισές εισαγωγές των ΗΠΑ
Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωνε από τον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου ένα νέο κύμα «ανταποδοτικών» δασμών, το αφήγημα ήταν σαφές: αποκατάσταση της εμπορικής δικαιοσύνης, ενίσχυση της αμερικανικής μεταποίησης και αύξηση των δημοσίων εσόδων. Στην πράξη, όμως, η εικόνα αποδεικνύεται πολύ πιο σύνθετη.
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, περίπου 1,6 τρισ. δολάρια εισαγωγών υπόκεινται σήμερα στους δασμούς, ενώ τουλάχιστον 1,7 τρισ. δολάρια εξαιρούνται, είτε μέσω ειδικών απαλλαγών είτε επειδή υπάγονται σε διαφορετικά δασμολογικά καθεστώτα. Το αποτέλεσμα είναι ότι σχεδόν οι μισές εισαγωγές των ΗΠΑ αποφεύγουν το βασικό πλέγμα των έκτακτων μέτρων.
Οι εξαιρέσεις που πληθαίνουν
Από τον Σεπτέμβριο, ο Λευκός Οίκος εξαίρεσε εκατοντάδες προϊόντα, συνολικής αξίας σχεδόν 280 δισ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων ορυκτών και βιομηχανικών υλικών. Ακολούθησαν νέες απαλλαγές, ύψους 252 δισ. δολαρίων, κυρίως για αγροτικά προϊόντα όπως καφές, βοδινό κρέας και μπανάνες — αγαθά που δεν παράγονται επαρκώς στις ΗΠΑ.
Οι αποφάσεις αυτές ήρθαν σε μια περίοδο αυξημένης πολιτικής πίεσης λόγω του κόστους ζωής, ενισχύοντας τις επικρίσεις ότι η δασμολογική πολιτική υποχωρεί όταν απειλείται η καταναλωτική τσέπη.
Ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων απαλλαγών
Ο ίδιος ο Τραμπ εμφανίζεται ανοιχτός σε περαιτέρω εξαιρέσεις, υποβαθμίζοντας τις υφιστάμενες ως «μικρές» και αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα συνδυαστούν με αυξήσεις δασμών σε άλλους τομείς. Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου υποστήριξε ότι πρόκειται για «ευέλικτη και στοχευμένη στρατηγική», η οποία έχει ήδη οδηγήσει σε επενδύσεις τρισεκατομμυρίων και σε περισσότερες από 12 εμπορικές συμφωνίες.
Ωστόσο, μεγάλο μέρος των εξαιρέσεων δεν συνδέεται άμεσα με νέες συμφωνίες, γεγονός που, σύμφωνα με ειδικούς, αποδυναμώνει το βασικό επιχείρημα ότι οι δασμοί λειτουργούν ως μοχλός πίεσης προς τους εμπορικούς εταίρους.
Συμφωνίες και ειδικά καθεστώτα
Περισσότερα από 300 δισ. δολάρια εισαγωγών εξαιρούνται μέσω διμερών συμφωνιών με την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία και χώρες της Λατινικής Αμερικής. Παράλληλα, σχεδόν το 40% των εισαγωγών από τον Καναδά και περίπου οι μισές από το Μεξικό απαλλάσσονται χάρη στη συμφωνία USMCA, την οποία είχε διαπραγματευτεί ο ίδιος ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία.
Επιπλέον, προϊόντα όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα δεν υπάγονται στους «ανταποδοτικούς» δασμούς, καθώς ήδη επιβαρύνονται με μέτρα βάσει του Άρθρου 232.
Νομική αβεβαιότητα και επιπτώσεις στην αγορά
Η υπόθεση έχει φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο εξετάζει αν ο Πρόεδρος υπερέβη τις συνταγματικές του εξουσίες, καθώς το Σύνταγμα αποδίδει την αρμοδιότητα επιβολής δασμών στο Κογκρέσο. Εν τω μεταξύ, οι επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον διαρκών αλλαγών και αβεβαιότητας.
Όπως επισημαίνουν οικονομολόγοι, οι συνεχείς αναπροσαρμογές δυσχεραίνουν τον προγραμματισμό, ιδίως σε κλάδους όπως η αγροτική παραγωγή, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται μήνες πριν φανεί το τελικό κόστος.
