ΕΕ: Η φον ντερ Λάιεν ζητά επίσπευση της εφαρμογής του Συμφώνου Μετανάστευσης
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απέστειλε επιστολή στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων ενόψει της αυριανής Συνόδου Κορυφής, παρουσιάζοντας την πορεία και τις επόμενες κινήσεις της ΕΕ στο μεταναστευτικό. Όπως σημειώνει, η Ένωση εφαρμόζει μια συνεκτική στρατηγική που στηρίζεται στην ισορροπία ανάμεσα στη δικαιοσύνη και τον έλεγχο, στη συλλογική ευθύνη των κρατών μελών και στη συνεργασία με εταίρους εκτός Ευρώπης.
Επισημαίνει: «ανατρέχοντας στο περασμένο έτος, ο αριθμός των παράνομων διελεύσεων των συνόρων μειώθηκε περαιτέρω κατά περισσότερο από ένα τέταρτο σε σύγκριση με το 2024», αποτέλεσμα των κοινών δράσεων για την αποτροπή παράτυπων αναχωρήσεων, τη διάρρηξη του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών και τη διασφάλιση ταχέων, αποτελεσματικών και αξιοπρεπών επιστροφών. Παράλληλα υπογραμμίζεται ότι «χρειάζεται να τις ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο, καθώς παρατηρούμε αύξηση των παράτυπων διελεύσεων συνόρων στην Κεντρική και Δυτική Μεσόγειο τους τελευταίους μήνες».
Με έξι μήνες να απομένουν μέχρι την εφαρμογή του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το ‘Ασυλο, η προτεραιότητα είναι η ολοκλήρωση όλων των βασικών δομικών στοιχείων. Όπως τονίζεται στην επιστολή, «αν και η πρόοδος ήταν σταθερή, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική δουλειά μπροστά μας», ιδίως όσον αφορά την ετοιμότητα του Eurodac, τη λειτουργία των διαδικασιών στα σύνορα και τη διασφάλιση επαρκών δυνατοτήτων υποδοχής σε όλα τα κράτη μέλη, με την επιτυχία του Συμφώνου να εξαρτάται από τη σωστή ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης.
Παράλληλα, η ΕΕ εντείνει τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της λαθροδιακίνησης μεταναστών μέσω της Παγκόσμιας Συμμαχίας, με έμφαση στη διαδικτυακή διάσταση και στην προσέγγιση «ακολούθησε το χρήμα», ενώ προετοιμάζεται νέο σύστημα κυρώσεων κατά των διακινητών. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στη συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η φον ντερ Λάιεν στην επιστολή τονίζει ότι, «για ένα λειτουργικό και αξιόπιστο σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης, η αυξημένη αποτελεσματικότητα των επιστροφών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση». Με μέσο ποσοστό επιστροφών στην ΕΕ μόλις 24%, καθίσταται αναγκαίο ένα ισχυρότερο κοινό νομικό πλαίσιο, συμπληρωμένο από εντατικοποιημένα επιχειρησιακά μέτρα. Ο προτεινόμενος Κανονισμός για ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα επιστροφών εισάγει βασικά κοινά στοιχεία, όπως η Ευρωπαϊκή Εντολή Επιστροφής και η δυνατότητα χρήσης κόμβων επιστροφής, καθώς και αυστηρότερους κανόνες για τη διαχείριση περιπτώσεων διαφυγής και ασφάλειας. Η εφαρμογή του Συμφώνου, μέσω της νέας διαδικασίας επιστροφής στα σύνορα, αναμένεται να επιφέρει ποιοτική αλλαγή στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, η οποία πρέπει να συνοδευτεί από περαιτέρω ενίσχυση των συνολικών συμπράξεων με τρίτες χώρες, ώστε να διασφαλιστεί ένα βιώσιμο σύστημα. Παράλληλα, η Frontex εντείνει τις επιχειρήσεις επιστροφών, υποστηρίζοντας την επιστροφή σχεδόν 6.000 υπηκόων τρίτων χωρών τον Σεπτέμβριο του 2025, κυρίως μέσω εθελοντικών επιστροφών.
Οι επιστροφές προς πολιτικά ευαίσθητες χώρες, και ιδίως προς το Αφγανιστάν, το οποίο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει οξείες ανθρωπιστικές προκλήσεις και προκλήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απαιτούν συνολική και συντονισμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση σε ζητήματα ασφάλειας.
«Μεταξύ Δεκεμβρίου 2024 και Νοεμβρίου 2025, πάνω από 1,2 εκατομμύριο Σύροι επέστρεψαν στη χώρα τους και 1,9 εκατ. εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα στον τόπο καταγωγής τους. Η ΕΕ, σε συνεργασία με την UNHCR, υποστηρίζει ασφαλείς, αξιοπρεπείς και βιώσιμες επιστροφές και την επανένταξη των επιστρεφόντων, μέσω πιλοτικού διασυνοριακού προγράμματος 80 εκατ. ευρώ στον Λίβανο και τη Συρία».
Η συνεργασία με την Τουρκία σε θέματα μετανάστευσης συνεχίζεται σύμφωνα με τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Επιτροπή υποστηρίζει την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας έναντι όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Με το πακέτο ύψους 1,15 δισ. ευρώ που εγκρίθηκε στις 15 Δεκεμβρίου, ενισχύεται η στήριξη προς την Τουρκία για την κάλυψη βασικών αναγκών των προσφύγων και τη διαχείριση της μετανάστευσης, για την ενίσχυση των δυνατοτήτων διαχείρισης των συνόρων και για τη βελτίωση της προστασίας με στόχο βιώσιμες εθελοντικές επιστροφές στη Συρία. Αυτό περιλαμβάνει ένα έργο ύψους 150 εκατ. ευρώ που θα υλοποιηθεί με την UNHCR στη Συρία, με συνιστώσα χρηματικής βοήθειας ύψους 60 εκατ. ευρώ. Η συνεργασία για την καταπολέμηση της λαθροδιακίνησης με την Τουρκία συνεχίζεται επίσης, καθώς και η συνεργασία με τις τουρκικές αρχές και τις αεροπορικές εταιρείες για την αντιμετώπιση της χρήσης εμπορικών μέσων μεταφοράς για τη διευκόλυνση της παράνομης μετανάστευσης προς την ΕΕ.
Η ΕΕ ενισχύει την εξωτερική διάσταση της μεταναστευτικής πολιτικής μέσω στενής συνεργασίας με τις χώρες της Νότιας και Κεντρικής Μεσογείου, της Βόρειας Αφρικής και των Δυτικών Βαλκανίων. Η Στρατηγική και Ολοκληρωμένη Εταιρική Σχέση ΕΕ-Ιορδανίας θα επικεντρωθεί στη μετανάστευση, τη διαχείριση και τη στήριξη των προσφύγων, με χρηματοδότηση 240 εκατ. ευρώ για κοινωνική βοήθεια και βιώσιμες λύσεις για Σύρους πρόσφυγες. Παράλληλα, η συνεργασία με την Αίγυπτο περιλαμβάνει διαχείριση των συνόρων και καταπολέμηση της λαθροδιακίνησης, υποστήριξη ευάλωτων κοινοτήτων, επιστροφές και νόμιμες οδούς κινητικότητας, ενώ το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο προωθεί μια προσέγγιση καθ’ όλη τη διαδρομή, με έμφαση στην αποτροπή παράνομης μετανάστευσης και την προστασία των προσφύγων.
Η ΕΕ ενισχύει επίσης τη συνεργασία με Τυνησία, Μαρόκο, Μαυριτανία και Σενεγάλη για τη διαχείριση της μετανάστευσης, την προστασία των μεταναστών, την καταπολέμηση της λαθροδιακίνησης και τις εθελοντικές επιστροφές, με σημαντικές χρηματοδοτήσεις και επιχειρήσεις επιστροφών. Σημαντική προτεραιότητα αποτελεί και η ενίσχυση νόμιμης κινητικότητας ταλέντων μέσω των Εταιρικών Σχέσεων Ταλέντων και της Ενιαίας Δεξαμενής Ταλέντων της ΕΕ, για την προσέλκυση φοιτητών, ερευνητών και ειδικευμένων εργαζομένων.
Η ΕΕ συνεχίζει να ενισχύει το θεσμικό της πλαίσιο για τη διαχείριση των συνόρων και τη δράση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, επιδιώκοντας μεγαλύτερη προστασία και ανθεκτικότητα απέναντι στην εργαλειοποίηση της μετανάστευσης. Παράλληλα, η Κομισιόν προετοιμάζει τη νέα Στρατηγική για τη Μετανάστευση και το Άσυλο της επόμενης πενταετίας, με στόχο μια πιο συνεκτική ευρωπαϊκή πολιτική και καινοτόμες λύσεις που συνδυάζουν ασφάλεια, αλληλεγγύη και νόμιμες οδούς κινητικότητας.
