Ευκαιρίες μετ’ εμποδίων: Μια δεύτερη ανάγνωση της COP28
Από τον Γιωργή Χατζηλάκο*
Η ερμηνεία του κειμένου που συμφωνήθηκε, πριν λίγες ημέρες, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρήζει ικανοτήτων αποκρυπτογράφησης χρησμού των Δελφών: κάποια από τα μηνύματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν αισιόδοξα όσον αφορά στη μείωση των ρύπων τού θερμοκηπίου, ενώ άλλα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανακουφιστικά για εκείνους που επενδύουν στα ορυκτά καύσιμα. Ίσως θα βοηθούσε αν διαβάζαμε τα μηνύματα αυτά μέσα από το πρίσμα επενδυτικών ευκαιριών. που θα μπορούσαν να προσφέρουν στην πατρίδα μας. Ξεχωρίζω τέσσερα από αυτά:
1. Η αντίστροφη μέτρηση για τα ορυκτά καύσιμα ξεκινάει. Το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει μεν για πρώτη φορά τα ορυκτά καύσιμα, αλλά παραμένει ασαφές για το πώς θα γίνει η μετάβαση. Για τις πετρελαιοπαραγωγικές εταιρείες, αυτό εκλαμβάνεται ως η τελευταία ευκαιρία για καινούργιες εξορύξεις σε ανεπτυγμένες χώρες, μιας και προσδοκία είναι οτι η πίεση στις χώρες OPEC να σταματήσουν επενδύσεις σε νέα έργα εξόρυξης θα αυξηθεί στα επόμενα COP. Για την Ανατολική Μεσόγειο, αυτό σημαίνει πιθανότατα ότι εταιρείες θα αρχίσουν να υπολογίζουν το αυξημένο ρίσκο μιας καθυστέρησης στα σχέδια εξόρυξης και θα θελήσουν να επιταχύνουν εξορύξεις, με ό,τι αυτό σημαίνει για αύξηση των πιέσεων στη γεωπολιτική σκακιέρα.
2. Επιτάχυνση των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (σχήμα 1): Με κινητήρια δύναμη τους μεγάλους παίκτες όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, οι επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια αναμένεται να επιταχυνθούν. Η Κίνα, π.χ., ανέπτυξε το 2023 τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσο όλος ο υπόλοιπος πλανήτης μαζί (πηγή: S&P). Αυτή η έξαρση στοχεύει όχι μόνον στην εκπλήρωση εθνικών δεσμεύσεων, αλλά και στη στρατηγική αποδέσμευση από αλλοεθνείς παρόχους (π.χ. Ρωσία). Η τάση που έχει διαφανεί με την ΕΕ να ακολουθεί ανεξάρτητα μέτρα, οι δε ΗΠΑ και Κίνα να συνεχίζουν τη διμερή τους στρατηγική, θα γίνει ο κανόνας για το εγγύς μέλλον, με τον οπορτουνισμό στον καθορισμό στρατηγικής να κυριαρχεί. Για την Ελλάδα αυτό είναι ευκαιρία, μιας και η χώρα μας θα μπορούσε να δράσει ως κόμβος για τα Βαλκάνια αν θέσει ως προτεραιότητα την τεχνογνωσία, την έρευνα, και την κατασκευή των κρίσιμων εξαρτημάτων που θα χρειασθούν στην κατασκευή έργων για την παραγωγή, διανομή και αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας.
Σχήμα 1. Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε παγκόσμιο επίπεδο, θα υπερβεί αυτήν από ορυκτά καύσιμα σε περίπου 10 χρόνια από τώρα (αριστερά), αλλά η Ελλάδα συνεχίζει να εξαρτάται από εισαγόμενο πετρέλαιο. (πηγή: ΙΕΑ)
3. H δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα θα είναι ο νέος ενεργειακός ‘χρυσός’, μια και οι συζητήσεις της COP28 ανοίγουν διαδρόμους – για χώρες και εταιρείες- προς αυτό. Πράγμα που σημαίνει πως οι εταιρείες και οι χώρες που θέλουν να συνεχίσουν την εξόρυξη ή και χρήση ορυκτών καυσίμων θα χρειάζεται να έχουν πρόσβαση σε μονάδες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα έστω κι αν αυτές είναι στην άλλη άκρη του πλανήτη. Αυτό προσφέρει ευκαιρίες μιας και οι εταιρίες ορυκτών καυσίμων θα είναι έτοιμες να επενδύσουν λυσσαλέα στην ανάπτυξη της τεχνολογίας που απαιτείται για αυτό. Τούτο θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις επενδυτικές προτεραιότητες στον ενεργειακό τομέα, τοσούτω μάλλον καθώς τέτοιες λύσεις δεν χρειάζονται αναγκαστικά υψηλή τεχνολογία, αλλά καινοτομία.
Το Σχήμα 2 δείχνει πως παρ’ ότι μέσα στα επόμενα 6 χρόνια η Ευρώπη θα επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στον τομέα αυτό (αριστερά), στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένα υπο κατασκευή έργο αποθήκευσης άνθρακα και τα λίγα που σχεδιάζονται είναι μικρής χωρητικότητας (πηγή: ΙΕΑ). Θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, τα τεράστια κοιτάσματα περλίτη στην Ελλάδα να χρησιμοποιηθούν στην κατεύθυνση εύρεσης τέτοιων λύσεων;
4. Ευκαιρίες Επενδύσεων σε Υποδομές Προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή: παρά τις συζητήσεις για την ανεπάρκεια των πόρων στο COP28, η συμφωνηθείσα χρηματοδότηση στις ανεπτυγμένες και – κυρίως – τις αναπτυσσόμενες χώρες για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δημιουργεί γόνιμο έδαφος για επενδύσεις σε μεγάλα έργα υποδομής, από τον έλεγχο της ξηρασίας μέχρι τη διαχείριση κινδύνων πλημμυρών. Εταιρείες τού κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την εμπειρία από έργα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών (π.χ. διαμόρφωση αντιπυρρικών ή αντιπλυμμηρικών έργων) για να γίνουν ανταγωνιστικές στις χρηματοδοτήσεις που πρόκειται να δοθούν.
Τα αποτελέσματα της COP28 καταδεικνύουν μια διασπασμένη παγκόσμια προσέγγιση όσον αφορά την πολιτική για την ενεργειακή μετάβαση, χαρακτηριζόμενη από περιφερειακές ανισότητες και ευκαιριακές τάσεις όπως η ταχεία εξόρυξη φυσικού αερίου ή η ανάπτυξη αποθήκευσης του άνθρακα. Η απροθυμία της Συνόδου να επιβάλει οριστική κατάργηση των ορυκτών καυσίμων αντανακλά τα περίπλοκα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα -ιδιαίτερα μεταξύ των χωρών του OPEC. Αυτό το τοπίο παρουσιάζει ένα νέο μωσαϊκό προκλήσεων και ευκαιριών φέρνοντας αλλαγές στον ενεργειακό χάρτη. Θα μπορέσουν οι ελληνικές εταιρείες να αδράξουν την ευκαιρία και να καινοτομήσουν στην καινούργια αγορά που διαμορφώνεται;
Ο Γιωργής Χατζηλάκος είναι υδραυλικός μηχανικός, πρώην σύμβουλος της Τράπεζας της Αγγλίας σε θέματα φυσικών καταστροφών και νυν σύμβουλος κλιματικής αλλαγής σε μεγάλο χρηματοπιστωτικό οργανισμό στο Σίτι του Λονδίνου.
