«Ελλάδα-ΗΠΑ συμμαχία»: Τα deals που αλλάζουν το ενεργειακό παιχνίδι
Με νέες σημαντικές συμφωνίες για τις εξαγωγές αμερικανικού LNG μέσω του κάθετου διαδρόμου που εδραιώνουν την Ελλάδα ως ενεργειακό κόμβο στην περιοχή αναμένεται να ολοκληρωθούν σήμερα οι εργασίες της διακυβερνητικής διατλαντικής συνεργασίας για την ενέργεια (P-TEC), στο πλαίσιο της οποίας χθες ανακοινώθηκε mega deal στους υδρογονάνθρακες και επικαιροποίηση της συμμαχίας “3+1” Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ.
Ειδικότερα, χθες στο Ζάππειο, έπεσαν οι υπογραφές για τη συμφωνία συμμετοχής της ExxonMobil με 60% στην κοινοπραξία που έχει τα δικαιώματα έρευνας υδρογονανθράκων στο μπλοκ 2 του βορειοδυτικού Ιονίου, Energean-Helleniq Energy. Το επόμενο βήμα είναι η ερευνητική γεώτρηση σε μια ώριμη παραχώρηση καθώς έχει προηγηθεί επεξεργασία τρισδιάστατων σεισμικών δεδομένων το 2022, όπου διαπιστώθηκε αξιοποιήσιμο κοίτασμα με πιθανότητες επιτυχίας 15-18%. Η συμφωνία, υπεγράφη παρουσία των υπουργών των ΗΠΑ, Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ και Ενέργειας Κρις Ράιτ, του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και της πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Ελλάδα Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, από τον Τζον Αρντιλ, εκ μέρους της ExxonMobil και τους επικεφαλής Helleniq Energy και Energean, Ανδρέα Σιάμισιη και Μαθιό Ρήγα αντίστοιχα.
“Δεν είναι απλώς μια ακόμη επένδυση αλλά η πρώτη ερευνητική γεώτρηση στην πατρίδα μας εδώ και σχεδόν 40 χρόνια. Είναι μια ιστορική στιγμή και μια πράξη ευθύνης και προοπτικής…”, ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Σημειώνεται ότι η έκταση στην οποία θα γίνει η γεώτρηση βρίσκεται 30 χλμ. δυτικά της Κέρκυρας και εκτείνεται έως το θαλάσσιο όριο της ΑΟΖ Ελλάδας-Ιταλίας. Aν και η αποχώρηση της Total το 2021 δημιούργησε απογοήτευση για τις προοπτικές του μπλοκ η αναβάθμιση του προγράμματος σεισμικών ερευνών ανατροφοδότησε τις προσδοκίες για δυνητικά αξιοποιήσιμο κοίτασμα δυναμικότητας περί τα 200 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.
Σημειωτέον, το μπλοκ 2 του Ιονίου είναι το 3ο θαλάσσιο οικόπεδο στο οποίο δραστηριοποιείται η ExxonMobil ενώ σε 4 δραστηριοποιείται η Chevron ενσαρκώνοντας εν πολλοίς το όραμα του Προέδρου Τραμπ για περισσότερες εξορύξεις, που ξεκίνησε με το προεκλογικό του σύνθημα “Drill, baby, drill”.
Αναφορικά τώρα με την αναθέρμανση της περιφερειακής συνεργασίας για την ενέργεια “3+1” Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ αποδίδεται ειδικό βάρος από τους εμπλεκόμενους συμμετέχοντες στην P-TEC της Αθήνας που φέρονται να προετοιμάζουν νέα συνάντηση στην Ουάσιγκτον στο α’ εξάμηνο του 2026. Πρόκειται για εξέλιξη που ευνοεί τα έργα περιφερειακής ενεργειακής συνδεσιμότητας όπως ο διάδρομος IMEC Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης αλλά και ο GSI Ελλάδας-Κύπρου.
Τα νέα deals, ο κάθετος διάδρομος και οι προεκτάσεις
Σήμερα αναμένονται με ενδιαφέρον και νέα deals λαμβάνοντας υπόψη διαρροές από τις χθεσινές επαφές υψηλού επιπέδου για την προμήθεια αμερικανικού LNG από την Ευρώπη. Κυοφορείται νέα σύμπραξη με την συμμετοχή της αμερικανικής αναπτυξιακής τράπεζας U.S. International Development Finance Corporation (DFC) στο σχήμα ΔΕΠΑ Εμπορίας και Aktor για την εισαγωγή αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα, ως ενεργειακού κόμβου με υποδομές εισόδου σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη για την προώθησή του αερίου μέσω του κάθετου διαδρόμου σε Βουλγαρία, Ρουμανία μέχρι Ουκρανία. Σημειώνεται ότι οι εισαγωγές LNG που παραδίδονται στην Ελλάδα καταγράφουν “άλμα” (έχουν τετραπλασιαστεί το 2025 από 5 TWh το 2019). Με δεδομένο δε ότι η ΕΕ από το 2028 έχει αποφασίσει να διακόψει κάθε ροή ρωσικού φυσικού αερίου στο έδαφός της -έχοντας παράλληλα δεσμευτεί για εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων από τις ΗΠΑ αξίας έως και 750 δισ. δολ. με ορίζοντα τριετίας- μια συμφωνία όπως η παραπάνω μπορεί να αρχίσει με την μεταφορά 2-4 δισ. κυβικών μέτρων αερίου, σύμφωνα με τα σενάρια και να επεκταθεί περαιτέρω. Ας σημειωθεί ότι φημολογείται και εμπλοκή της ΔΕΣΦΑ στις κυοφορούμενες συμφωνίες.
Εντωμεταξύ, μέσω της DFC οι ΗΠΑ προωθούν και νέες επενδύσεις σε ελληνικές υποδομές. Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της εταιρικής σχέσης των δύο πλευρών αναμένονται ανακοινώσεις για επέκταση της υφιστάμενης επένδυσης της DFC στα ναυπηγεία Ελευσίνας αξιοποιώντας συνέργειες με το Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο για την αναβάθμιση της περιοχής ως κέντρου ενέργειας, logistics και αμυντικής βιομηχανίας.
Ας σημειωθεί τέλος ότι το μπαράζ των deals που αλλάζει τον ενεργειακό χάρτη στην Ανατολική Μεσόγειο αναβαθμίζοντας τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου για την Ευρώπη θέτει νέα δεδομένα αφενός σε επίπεδο γεωπολιτικών ανοιχτών θεμάτων και αφετέρου στις επιδιωκόμενες συνεργασίες των χωρών της περιοχής ενόψει και της διευθέτησης ΑΟΖ προκειμένου να οδεύσει η ενέργεια από περιοχές όπως ο Περσικός Κόλπος, η Μέση Ανατολή, η Αραβική Χερσόνησος κ.ο.κ.. Αυτό πρακτικά σημαίνει διμερείς συνεργασίες από τις χώρες της περιοχής: Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο, Λιβύη και Τουρκία.
