Ελπίδες και φόβοι: Ο τρίτος δρόμος και η διττή φύση της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ και αλλάζει την εργασία παγκοσμίως. Η εξάπλωσή της είναι άνιση, και σε πολλές χώρες οι θέσεις εργασίας που αγγίζει η ΤΝ παραμένει ακόμα σε μικρό ποσοστό. Όμως φαίνονται πλέον ξεκάθαρα τα σημεία επιτάχυνσης της υιοθέτησης νέων τρόπων εργασίας.
Η παγκόσμια μελέτη της PwC ‘Hopes & Fears’ για το 2025 το καταγραφεί αυτό, τόσο σε παγκόσμιο, αλλά και σε ελληνικό επίπεδο. 42% των εργαζομένων στην Ελλάδα, τους τελευταίους 12 μήνες, έχουν χρησιμοποιήσει ΤΝ στην εργασία τους, σε σύγκριση με 54% παγκοσμίως. Βέβαια σε καθημερινή βάση στην Ελλάδα μόνο το 10% χρησιμοποίει ΤΝ, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο αυτό το ποσοστό είναι στο 14%. Οι εργαζόμενοι που χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη δηλώνουν στην πλειοψηφία τους ότι φαίνεται να ενισχύει την παραγωγικότητα, τη δημιουργικότητα και την ποιότητα της εργασίας τον τελευταίο χρόνο, και η πλειοψηφία των εργαζόμενων αναμένουν ότι αυτά τα οφέλη θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια.
Πειραματισμοί και μεροληψία
Αυτά τα οφέλη διαφαίνονται ότι τα κατανοούν και πολλοί οργανισμοί στην Ελλάδα, χωρίς όμως πάντα να έχουν ξεκάθαρη στρατηγική και σχέδιο υιοθέτησης της ΤΝ στην καθημερινότητα των εργαζομένων τους. Αν και η ΤΝ είναι από τα ποιο σημαντικά θέματα προς συζήτηση στον επιχειρηματικό κόσμο, δεν φαίνεται ακόμα να έχουν γίνει συζητήσεις σε βάθος στο επίπεδο των Διοικητικών Συμβούλιών για την στρατηγική υιοθέτησης της ΤΝ.
Ο σχεδιασμός επαφίεται στα τμήματα Τεχνολογίας ως το λογικό σημείο εκκίνησης για οποιαδήποτε φύσης πειραματισμού. Τα τμήματα Ανθρώπινου Δυναμικού σε μερικές περιπτώσεις είναι αμέτοχα, ενώ υπάρχουν και παραδείγματα που έχουν αρχίσει να επενδύουν σε προγράμματα εκπαίδευσης σε οριζόντιες λύσεις ΤΝ για τον γενικό πληθυσμό των εργαζομένων. Η στόχευση σωστά σε αυτήν την φάση της υιοθέτησης των αλλαγών είναι η αύξηση της προσωπικής παραγωγικότητας με την χρήση ετοιμοπαράδοτων οριζόντιων λύσεων όπως του Co-Pilot της Microsoft ή του Gemini της Google.
Αυτές οι προσεγγίσεις βέβαια δεν είναι αρκετές. Ταυτόχρονα διαφαίνεται μια μεγάλη μεροληψία από τις διοικήσεις προς επενδύσεις που θα φέρουν ορατά αποτελέσματα σε λειτουργίες που είναι πελατο-κεντρικές, και θεωρητικά θα έχουν υψηλότερη απόδοση επένδυσης (ROI). Το παράδοξο είναι ότι όλες αυτές οι προσπάθειες σε μεγάλο βαθμό δεν φτάνουν σε πλήρη υλοποίηση και υιοθέτηση γιατί προσκρούουν σε μια σειρά ανυπέρβλητων εμποδίων. Η ποιο εύκολη επιλογή μάλλον θα ήταν σε υποστηρικτικές λειτουργίες όπως τα τμήματα Νομικών υποθέσεων, Ανθρώπινου Δυναμικού και Προμήθειών, όπου δεν υπάρχει μεγάλη επαφή με πελάτες και άρα και λιγότερα τα εμπόδια αυτοματοποίησης και υιοθέτησης νέων τρόπων εργασίας, στοχεύοντας όμως στον επανασχεδιασμό ολόκληρων ρόλων και όχι μόνο αυτοματοποίησης υπαρχουσών διαδικασιών.
Ελπιδοφόρα χρήση και ανάγκη για νέους τρόπους ανταμοιβών
Σε κάθε περίπτωση, οι Έλληνες εργαζόμενοι σε δουλείες γραφείου έχουν σε μεγάλο βαθμό πειστεί. Σύμφωνα με την μελέτη της PwC, το 45% των Ελλήνων εργαζομένων δηλώνει ότι η ΤΝ θα επηρεάσει σημαντικά την εργασία τους τα επόμενα τρία χρόνια, ποσοστό περίπου ίδιο με τον αντιλαμβανόμενο αντίκτυπο από αλλαγές στο κανονιστικό πλαίσιο ή από μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των πελατών. Ωστόσο, το 67% των καθημερινών χρηστών ΤΝ αναμένει μεγάλο αντίκτυπο στην εργασία τους, με αυτό το ποσοστό διαρκώς να μεγαλώνει από χρονιά σε χρονιά.
Για να μετατραπεί όμως ο αρχικός πειραματισμός με την ΤΝ σε βιώσιμα αποτελέσματα, τα συστήματα ανταμοιβών πρέπει να επανασχεδιαστούν, ώστε να επιβραβεύουν όχι τη χρήση των εργαλείων καθ’ εαυτήν, αλλά τα επιχειρησιακά αποτελέσματα και την οικοδόμηση νέων δεξιοτήτων. Ένα μεικτό μοντέλο κινήτρων μπορεί να συνδυάζει βραχυπρόθεσμα μπόνους που συνδέονται με σαφώς μετρήσιμες βελτιώσεις (μείωση χρόνου διαδικασιών, περιορισμός λαθών, ποιότητα παραδοτέων κλπ.) με μακροπρόθεσμη αναγνώριση για την απόκτηση δεξιοτήτων ΤΝ (πιστοποιήσεις, συμμετοχή σε κοινότητες πρακτικής, συνεισφορά σε βιβλιοθήκες προτροπών/προτύπων, βελτίωση ποιότητας δεδομένων).
Ο τρίτος δρόμος και η διττή φύση της ΤΝ
Ένα πλαίσιο επιμερισμού των κερδών παραγωγικότητας με ρητούς δείκτες μπορεί να μοιράζει την υπεραξία που δημιουργεί η ΤΝ στους εργαζομένους, ευθυγραμμίζοντας την επιχειρησιακά καθοδηγούμενη υιοθέτηση με την καθημερινή πράξη και χαράσσοντας ένα «τρίτο δρόμο» με άμεσα, χειροπιαστά οφέλη μαζί με μακροπρόθεσμη δημιουργία νέων δυνατοτήτων και αξίας.
Η τεχνολογία και όποια έκφανση της όμως είναι γνωστό έχει μια διττή φύση; μπορεί να διαμορφώνει τις διαδικασίες και τον τρόπο εργασίας και ταυτόχρονα να διαμορφώνετε από τις υπάρχουσες διαδικασίες και τρόπο εργασίας. Το που θα γείρει η πλάστιγγα εξαρτάται από τις επιλογές, τις αξίες και τους κανόνες που της βάζουμε, εκεί βρίσκεται η ευθύνη και η ευκαιρία για όλους τους οργανισμούς και τις ηγεσίες τους. Ενδυνάμωση του status quo με ποιο εξελεγμένη τεχνολογία ή επανεφεύρεση των επιχειρηματικών και λειτουργικών μοντέλων, με ένα ποιο ανθρωποκεντρικό πρόσημο, που μπορεί να προσδώσει μεγαλύτερη υπεραξία σε βάθος χρόνου; Προς το παρόν η απάντηση για πολλές επιχειρήσεις τόσο στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα είναι ενδυνάμωση και στόχευση σε βραχυπρόθεσμες επιλογές.
Η σωστή στόχευση μάλλον δεν είναι ούτε μια ή άλλη επιλογή, αλλά και οι δύο ταυτόχρονα. Αυτός ο «τρίτος δρόμος» πάντα είναι ο πιο δύσκολος αλλά και αυτός που θα προσδώσει τα μεγαλύτερα οφέλη.
