Επτά χρόνια από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι: Η μέρα που συγκλόνισε την Ελλάδα
Σήμερα Τετάρτη συμπληρώνονται επτά χρόνια από τη φονική πυρκαγιά που ξέσπασε στο Μάτι Αττικής και προκάλεσε μία από τις τραγικότερες καταστροφές στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Με 104 νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και εκτεταμένες υλικές καταστροφές, το γεγονός σφράγισε ανεξίτηλα την εγχώρια εμπειρία διαχείρισης κρίσεων και πυροπροστασίας.
Η «έκρηξη» της φωτιάς
Το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018, αργά μετά τις 16:30, η φωτιά εκδηλώθηκε στο Νταού Πεντέλης. Στις ειδικές κλιματολογικές συνθήκες εκείνης της μέρας – με τον άνεμο να πνέει σχεδόν αδιάκοπα με ταχύτητες που άγγιζαν τα 10 μποφόρ – η πυρκαγιά εξαπλώθηκε με ταχύτητα πρωτοφανή, καταλαμβάνοντας γρήγορα την ανατολική πλευρά της Αττικής. Το Μάτι και οι όμορες περιοχές γρήγορα βρέθηκαν περικυκλωμένες από τις φλόγες. Ο μεσογειακός συνεχής καύσωνας και η παρατεταμένη ξηρασία των προηγούμενων εβδομάδων είχαν επιβαρύνει τις δασικές εκτάσεις, αυξάνοντας αισθητά την αναφλεκτικότητα του τοπίου.
Το γεωγραφικό και δομητικό προφίλ της περιοχής δυσχέρανε την αντίδραση απέναντι στην πυρκαγιά. Οι στενοί, πολύπλοκα διαπλεγμένοι οικιστικοί δρόμοι, σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς υποδομές οδοποιίας, περιόρισαν τις δυνατότητες έγκαιρης απομάκρυνσης των κατοίκων. Επιπλέον, η υψηλή πυκνότητα δόμησης παράκτια, σε στενή γειτνίαση με το πευκόφυτο δάσος, δημιούργησε μία επικίνδυνη εστία όπου οι γρήγορες μεταδόσεις της φωτιάς συνδυάστηκαν με τον μεγάλο αριθμό ανθρώπινων θυμάτων.
Εγκλωβισμός και αδυναμία συντονισμού
Σε εκείνες τις κρίσιμες ώρες, η διαχείριση της κατάστασης από τις αρμόδιες αρχές δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στα δεδομένα της ταχύτητας και της έκτασης της φωτιάς. Η έλλειψη οικοδομημένου και δοκιμασμένου σχεδίου εκκένωσης της περιοχής, σε συνδυασμό με την κατακερματισμένη επικοινωνία μεταξύ Πυροσβεστικής, Πολιτικής Προστασίας, Λιμενικού και τοπικών αρχών, οδήγησαν σε καθυστερήσεις, σύγχυση και άμεσα εμπόδια στην αποτελεσματική δράση.
Η κυκλοφοριακή συμφόρηση στον κεντρικό οδικό άξονα της λεωφόρου Μαραθώνος αποδείχθηκε καταλυτική. Χιλιάδες κάτοικοι και επισκέπτες εγκλωβίστηκαν σε ουρές οχημάτων που ουσιαστικά παγιδεύτηκαν ανάμεσα στις φλόγες και τη θάλασσα, καθώς οι εκτιμώμενες δυνατότητες απομάκρυνσης ήταν ανεπαρκείς. Η απουσία έγκαιρης και σαφούς προειδοποίησης περιόρισε τις επιλογές των πολιτών, αναγκάζοντας πολλούς να αναζητήσουν απελπισμένα καταφύγιο στο νερό, με τραγικά αποτελέσματα.
Ο απολογισμός
Οι αριθμοί αποτυπώνουν με απαράμιλλη τραγικότητα το ανθρώπινο κόστος: πέραν των 100 νεκρών, μεταξύ των οποίων βρέφη, ηλικιωμένοι και οικογένειες ολόκληρες, περισσότεροι από 170 άνθρωποι υπέστησαν βαριά εγκαύματα και άλλα σοβαρά τραύματα, με πολλούς να νοσηλεύονται παρατεταμένα, αντιμέτωποι με δυσβάστακτες φυσικές και ψυχολογικές συνέπειες. Τα νοσοκομεία της Αττικής κλήθηκαν να διαχειριστούν μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις μαζικής νοσηλείας που έχει γνωρίσει η χώρα, απαιτώντας άμεσες και συντονισμένες ιατρικές και κοινωνικές παρεμβάσεις.
Παράλληλα, η υλική καταστροφή ήταν ανυπολόγιστη: περισσότερα από 2.500 κατεστραμμένα ή καμμένα σπίτια, εκατοντάδες αυτοκίνητα και υποδομές, καθώς και εκτεταμένες περιβαλλοντικές ζημιές.
Μαρτυρίες που συγκλονίζουν
Η Ιωάννα Γατοπούλου, επιζήσασα της τραγωδίας και πολυεγκαυματίας, περιέγραψε στην ΕΡΤ τον τρόμο εκείνης της ημέρας με λόγια που προκαλούν ρίγος: «Κατέβηκα προς τη θάλασσα… τα αυτοκίνητα ήταν τέσσερις σειρές σε έναν πολύ στενό δρόμο, έκανα πολλούς ελιγμούς για να κατέβω στο μονοπάτι που ξέραμε μόνο οι ντόπιοι. Μπήκαμε στο νερό, κολυμπήσαμε τουλάχιστον τρεις ώρες, ο αέρας μας πήγαινε προς την Εύβοια…».
Ανέφερε επίσης την αδράνεια και την κακή οργάνωση των επίσημων υπηρεσιών: «Ειδοποίησαν το Λιμενικό που ήρθε μετά από τρία τέταρτα, δεν έκανε τίποτα και έφυγε. Περιμέναμε άλλη μία ώρα μέσα στον καπνό και τον αέρα, ώσπου ήρθε ένα φουσκωτό ιδιωτών που μας μετέφερε σε ασφαλές μέρος».
Δικαστικές διαστάσεις
Έπειτα από πολυετείς δικαστικές διαδικασίες, το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων με τελεσίδικη απόφασή του έκρινε ότι δεν θα πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι, αλλά να εκτίσουν την ποινή φυλάκισης που τους επιβλήθηκε οι Σωτήρης Τερζούδης (τότε αρχηγός της Πυροσβεστικής), Βασίλης Ματθαιόπουλος (τότε υπαρχηγός), Ιωάννης Φωστιέρης (τότε επικεφαλής του ΕΣΚΕ) και Ιωάννης Καπάκης (τότε γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας). Η συνολική ποινή φυλάκισης για τους τέσσερις καταδικασθέντες ανέρχεται στα 340 έτη, με εκτιτέα τα 5.
Παράλληλα, άλλοι κατηγορούμενοι, που κατείχαν χαμηλότερα ιεραρχικά αξιώματα, τιμωρήθηκαν με μετατροπή των ποινών τους σε μεγάλες χρηματικές καταβολές. Η απόφαση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και κριτική από την κοινή γνώμη, τα μέσα ενημέρωσης καθώς και από τους ίδιους τους επιζώντες και τις οικογένειες των θυμάτων. Ο Σύλλογος Συγγενών Θανόντων και Εγκαυματιών της 23ης Ιουλίου, με σχετικές ανακοινώσεις του, εκφράζει την απογοήτευση και την άποψη ότι η απονομή δικαιοσύνης παραμένει ελλιπής, κάνοντας λόγο για «στάχτη στα μάτια» και τονίζοντας την αδυναμία ουσιαστικής αποτροπής μελλοντικών ανάλογων τραγωδιών μέσω αυτών των αποφάσεων.
Εκείνοι που έμειναν πίσω
Σήμερα Τετάρτη πραγματοποιούνται οι καθιερωμένες εκδηλώσεις μνήμης. Το πρωί, μετά τη Θεία Λειτουργία, τελείται επιμνημόσυνη δέηση στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου – Αγίου Θωμά και Αγίου Πορφυρίου στο Κόκκινο Λιμανάκι. Στις 19:00 θα πραγματοποιηθεί τρισάγιο στο Μνημείο των Θυμάτων στον Νέο Βουτζά, όπου θα ακολουθήσει και το προσκλητήριο των νεκρών. Ακολούθως, οι συμμετέχοντες θα μεταβούν στον Ναυτικό Αθλητικό Όμιλο στο Μάτι (ΝΑΟΜΑ), όπου στις 20:30 ξεκινά η κεντρική εκδήλωση με το τρισάγιο. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με πεζοπορία στις 21:30 από το σημείο της κεντρικής εκδήλωσης έως την παραλία της Αργυράς Ακτής. Την περασμένη Κυριακή 20 Ιουλίου τελέστηκε το ετήσιο μνημόσυνο των θυμάτων στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Μάτι, παρουσία συγγενών, φίλων και κατοίκων της περιοχής.
