«Ευρωπαϊκή CIA»: Πώς θα λειτουργεί η νέα υπηρεσία πληροφοριών υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ιδρύει νέα μονάδα πληροφοριών υπό την πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό των εθνικών υπηρεσιών κατασκοπείας.
- Το σχέδιο εντάσσεται στη στρατηγική ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις προειδοποιήσεις Τραμπ για μείωση της αμερικανικής στήριξης.
- Αντιδράσεις από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS), που φοβάται ότι η νέα δομή θα επικαλύπτει το έργο του υπάρχοντος κέντρου πληροφοριών Intcen.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει τη διαδικασία δημιουργίας μιας νέας υπηρεσίας πληροφοριών υπό την πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με στόχο τη βελτίωση της αξιοποίησης των δεδομένων που συλλέγουν οι εθνικές υπηρεσίες κατασκοπείας των κρατών-μελών.
Η νέα μονάδα θα υπάγεται στη Γενική Γραμματεία της Επιτροπής και θα στελεχωθεί με αξιωματούχους από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τον σχεδιασμό. Ο στόχος είναι η συγκέντρωση, ανάλυση και επιχειρησιακή αξιοποίηση πληροφοριών για κοινή ευρωπαϊκή χρήση.
Η νέα εποχή ασφάλειας της ΕΕ
Η πρωτοβουλία εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι προειδοποιήσεις του Ντόναλντ Τραμπ για πιθανή μείωση της αμερικανικής υποστήριξης ώθησαν τις Βρυξέλλες να επαναπροσδιορίσουν τις ικανότητές τους.
«Οι υπηρεσίες των κρατών-μελών γνωρίζουν πολλά. Το ίδιο και η Επιτροπή. Πρέπει να βρούμε έναν καλύτερο τρόπο να συνδυάζουμε αυτή τη γνώση και να την αξιοποιούμε αποτελεσματικά», ανέφερε πηγή της ΕΕ.
Η νέα υπηρεσία δεν θα έχει επιχειρησιακό ρόλο στο πεδίο, αλλά θα συντονίζει και θα επεξεργάζεται πληροφορίες, ενισχύοντας τη συνεργασία με τις εθνικές αρχές και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης.
Εσωτερικές εντάσεις και ανησυχίες
Η δημιουργία της μονάδας έχει προκαλέσει αντιδράσεις εντός της ΕΕ, κυρίως από αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS), η οποία ήδη διαθέτει το EU Intelligence and Situation Centre (Intcen).
Σύμφωνα με πληροφορίες, πολλοί φοβούνται ότι η νέα δομή θα επικαλύπτει τις αρμοδιότητες του Intcen, θέτοντας εν αμφιβόλω τον ρόλο του. Επίσης, δεν έχουν ενημερωθεί επισήμως όλα τα κράτη-μέλη για την πρωτοβουλία, γεγονός που προκαλεί πρόσθετες επιφυλάξεις.
Η Κομισιόν δήλωσε ότι «εξετάζει τρόπους ενίσχυσης των ικανοτήτων ασφαλείας και πληροφοριών» και ότι το σχέδιο «θα συνεργάζεται στενά με τις δομές της EEAS». «Το σχέδιο βρίσκεται υπό ανάπτυξη και δεν έχει καθοριστεί χρονοδιάγραμμα», πρόσθεσε εκπρόσωπος της Επιτροπής.
Η πρόκληση της εμπιστοσύνης
Η ανταλλαγή πληροφοριών αποτελεί διαχρονικά ευαίσθητο ζήτημα για τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Μεγάλες χώρες, όπως η Γαλλία, είναι διστακτικές στο να μοιραστούν απόρρητα δεδομένα, ενώ η παρουσία φιλορωσικών κυβερνήσεων, όπως στην Ουγγαρία, περιπλέκει περαιτέρω τη συνεργασία.
Ταυτόχρονα, υπάρχουν παράπονα για την αποτελεσματικότητα του Intcen, ειδικά στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών από τη Ρωσία.
Η στρατηγική φον ντερ Λάιεν για μια «γεωπολιτική Ευρώπη»
Η νέα υπηρεσία πληροφοριών εντάσσεται στο όραμα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για μια πιο γεωπολιτική Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πρόσφατα, η πρόεδρος της Κομισιόν:
- Ίδρυσε το “Security College” για ενημέρωση των Επιτρόπων σε θέματα ασφάλειας.
- Προώθησε τη χρηματοδότηση στρατιωτικού εξοπλισμού για την Ουκρανία.
- Ενέκρινε το δορυφορικό πρόγραμμα Iris², που ενισχύει την ευρωπαϊκή επικοινωνιακή ασφάλεια.
Από το 9/11 έως σήμερα
Η συνεργασία των ευρωπαϊκών υπηρεσιών πληροφοριών ξεκίνησε μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, με τις υπηρεσίες της Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Ολλανδίας, Ισπανίας, Σουηδίας και Ηνωμένου Βασιλείου να ανταλλάσσουν απόρρητα δεδομένα.
Αυτή η συνεργασία θεσμοθετήθηκε σταδιακά, εντάχθηκε στην ΕΕ το 2011 υπό την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, και σήμερα επιχειρείται να επανεκκινήσει σε νέα, πιο ενοποιημένη μορφή.
