Ευρωζώνη: Το «κόλπο» της Βουλγαρίας για να μειώσει τον πληθωρισμό και να μπει στο ευρώ
Η Βουλγαρία φαίνεται να έκανε μια απροσδόκητη –και σε μεγάλο βαθμό αθόρυβη– παρέμβαση στις κρατικά ελεγχόμενες τιμές για να καταφέρει να πιάσει τα απαιτούμενα κριτήρια ένταξης στην ευρωζώνη. Τον Απρίλιο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια δραματική μείωση 82,8% στο ημερήσιο κόστος νοσηλείας, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση ή σαφή εξήγηση – ακόμη και παρουσιαστές της κρατικής τηλεόρασης δήλωσαν άγνοια για τα κίνητρα.
Ωστόσο, αυτή η μείωση αποδείχθηκε καθοριστική για να περάσει η χώρα το κριτήριο του πληθωρισμού. Το αρμόδιο όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημείωσε ότι η υποχώρηση του πληθωρισμού (όπως αποτυπώνεται στον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή – HICP) τον Απρίλιο οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση αυτή. Συγκεκριμένα, η μείωση του κόστους από τα 5,8 λέβα (περίπου €2,97) σε μόλις 1 λέβα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθωρισμού στις υπηρεσίες κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες.
Πέρα από την Υγεία, περικοπές σημειώθηκαν και σε άλλες κρατικά ρυθμιζόμενες υπηρεσίες: ταχυδρομικά τέλη και εισιτήρια τρένων μειώθηκαν κατά περίπου 9%. Συνολικά, οι μειώσεις αυτές συνέβαλαν στη μείωση του ετήσιου πληθωρισμού κατά 1,2 ποσοστιαία μονάδα, με τον HICP να διαμορφώνεται στο 2,7% – οριακά κάτω από το όριο του 2,8% που απαιτείται για την ένταξη στο ευρώ.
Ερωτήματα για την αξιοπιστία των στοιχείων
Παρότι η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η μείωση στο νοσήλιο ήταν ανεξάρτητη από την πορεία ένταξης στην ευρωζώνη, οι αμφιβολίες πληθαίνουν. Ο οικονομολόγος Steve Hanke –ο αρχιτέκτονας του βουλγαρικού νομισματικού συμβουλίου της δεκαετίας του ’90– εκφράζει επιφυλάξεις για την αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων. «Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουν χειραγωγηθεί», δήλωσε στο Politico, προσθέτοντας ότι με βάση τη δική του εκτίμηση για τη νομισματική επέκταση, ο πραγματικός πληθωρισμός είναι πιθανόν υψηλότερος.
Ανώτερο πρώην κυβερνητικό στέλεχος επιβεβαίωσε ότι τα κρατικά ελεγχόμενα τιμολόγια είχαν κρίσιμο ρόλο. «Είναι γνωστό ότι τα στατιστικά προσαρμόστηκαν για να δείχνουν πιο ευνοϊκά αποτελέσματα, ειδικά στους τομείς της υγείας, των μεταφορών και των ταχυδρομείων», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Τρύπες στη χρηματοδότηση και αντιδράσεις
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν αυτή η περικοπή μπορεί να διατηρηθεί χωρίς να πλήξει περαιτέρω ένα ήδη εύθραυστο σύστημα υγείας. Παρότι το ημερήσιο νοσήλιο είναι συμβολικό, αποτελεί πηγή εσόδων –ιδίως για απομακρυσμένα νοσοκομεία. Το πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Αγία Αικατερίνη» στη Σόφια εκτιμά ότι θα χάσει περίπου 40.000 λέβα (€20.451) ετησίως λόγω της αλλαγής.
Οργανώσεις γιατρών ζήτησαν την ανατροπή της απόφασης, δηλώνοντας ότι το μέτρο δεν αντιμετωπίζει τις δομικές παθογένειες του συστήματος και ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τη βιωσιμότητα των υπηρεσιών. Την ίδια ώρα, η Βουλγαρία καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό ιδιωτικών πληρωμών για υπηρεσίες υγείας στην ΕΕ (34% έναντι μέσου όρου 15%, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ).
Το υπουργείο Υγείας απαντά ότι η πολιτική εντάσσεται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συστάσεων για μείωση του κόστους για τα νοικοκυριά. Από την πλευρά του, το υπουργείο Οικονομικών της χώρας διαψεύδει κατηγορηματικά ότι υπήρξε χειραγώγηση των στοιχείων για λόγους ένταξης στο ευρώ.
Μια πολιτικά φορτισμένη μετάβαση
Η πορεία ένταξης της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη είναι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη. Κόμματα με φιλορωσική και αντιευρωπαϊκή στάση κατηγορούν την κυβέρνηση για «μαγείρεμα» των αριθμών, προκειμένου να επιταχύνει την ένταξη χωρίς να είναι η χώρα επαρκώς προετοιμασμένη — κάτι που, όπως υποστηρίζουν, μπορεί να οδηγήσει σε απότομη αύξηση των τιμών.
Ωστόσο, ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός Ατάνας Πέκανοφ υπερασπίζεται τη χρήση κρατικά ελεγχόμενων τιμών, τονίζοντας ότι είναι σύνηθες φαινόμενο σε πολλές χώρες της ΕΕ και δεν συνιστά παρέμβαση που αλλοιώνει την αγορά. Επισημαίνει επίσης ότι άλλες χώρες της ευρωζώνης περιόρισαν τεχνητά τον πληθωρισμό μέσω έκτακτων μέτρων, κάτι που επηρέασε το κριτήριο σύγκρισης.
Το Συμβούλιο της ΕΕ αναμένεται να λάβει την τελική απόφαση για την ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη και τη μετατρεπτική ισοτιμία του λέβα στις 8 Ιουλίου. Μέχρι τότε, τα ερωτήματα για τη διαφάνεια και τις πραγματικές επιπτώσεις των τιμολογιακών πολιτικών θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν τη συζήτηση — εντός και εκτός Βουλγαρίας.
