FT: Η Ρωσία βοηθάει το Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα – Τα μυστικά ταξίδια Ιρανών στη Μόσχα
Στην αποκάλυψη πως οι Ρώσοι παρέχουν βοήθεια στο Ιράν, για να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα προχωρούν με δημοσίευμά τους οι Financial Times. Μάλιστα η εφημερίδα κάνει λόγο και για μυστικά ταξίδια Ιρανών ειδικών στη Μόσχα.
Η έρευνα των FT, όπως αναφέρει το εν λόγω δημοσίευμα ξεκίνησε από ένα ταξίδι στις 4 Αυγούστου 2024 του 43χρονου πυρηνικού επιστήμονα Αλί Καλβάντ στη Μόσχα, μαζί με ακόμη 4 άτομα. Ένα ταξίδι το οποίο παρουσιάστηκε ως επιχειρηματικό, αλλά όπως ισχυρίζεται το ρεπορτάζ, είχε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αφού οι 5, αποκαλύφθηκε ότι πέταξαν με διπλωματικά διαβατήρια.
Ο Καλβάντ, σύμφωνα πάντα με τους FT εργάζεται για την SPND (Οργανισμός Αμυντικής Καινοτομίας και Έρευνας) του Ιράν, μία μυστική μονάδα στρατιωτικής έρευνας, την οποία η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει τον «άμεσο διάδοχο του προ του 2004 πυρηνικού προγράμματος του Ιράν». Ένα μέλος της ομάδας ήταν πρώην επικεφαλής εταιρείας στην οποία οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις, επειδή έχει σχέσεις με την SPND, ενώ άλλο ένα μέλος ήταν, σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλείται το δημοσίευμα, αξιωματικός της ιρανικής αντικατασκοπείας.
Στην έρευνά της η εφημερίδα εντόπισε επισκέψεις της ιρανικής αντιπροσωπείας σε ρωσικά επιστημονικά ιδρύματα που παράγουν τεχνολογίες διπλής χρήσης – εξαρτήματα με πολιτικές εφαρμογές, που έχουν όμως σχέση και με την έρευνα στον τομέα των πυρηνικών όπλων.
Ο Κάλβαντ φέρεται δε να έστειλε επιστολή σε Ρώσο προμηθευτή, μέσω της οποίας εξέφρασε ενδιαφέρον για την απόκτηση διαφόρων ισοτόπων, μεταξύ των οποίων και το τρίτιο, υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ενίσχυση της απόδοσης πυρηνικών κεφαλών και υπόκειται σε αυστηρούς ελέγχους βάσει των διεθνών κανόνων για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Το ταξίδι του Ιρανού επιστήμονα στη Ρωσία έγινε σε μία περίοδο που οι δυτικές κυβερνήσεις είχαν παρατηρήσει μία σειρά από ύποπτες δραστηριότητες από Ιρανούς επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και προσπάθειες για την προμήθεια τεχνολογίας σχετικής με τα πυρηνικά από το εξωτερικό.
Δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών εξάλλου πιστεύουν πως η Τεχεράνη είχε μυστικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων στο παρελθόν, ξεχωριστό από τις προσπάθειες για παραγωγή πυρηνικού καυσίμου, το οποίο σταμάτησε ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ το 2003.
Να θυμίσουμε ότι τον Μάιο, οι ΗΠΑ επέβαλαν νέες κυρώσεις στην SPND, προειδοποιώντας πως εργάζεται σε «δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης διπλής χρήσης που μπορούν να εφαρμοστούν σε πυρηνικά όπλα και συστήματα μεταφοράς πυρηνικών όπλων».
Τα έγγραφα δεν κάνουν σαφές ποια τεχνολογία ή ποιες γνώσεις ζητούσε η ιρανική αντιπροσωπεία από τις εταιρείες στη Ρωσία, όμως εμπειρογνώμονες με τους οποίους επικοινώνησαν οι FT λένε ότι τόσο το ιστορικό των μελών της αντιπροσωπείας και ο τύπος των ρωσικών εταιρειών τις οποίες επισκέφθηκαν όσο και τα τεχνάσματα που χρησιμοποίησαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους είναι ύποπτα.
«Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι άτομα αυτού του είδους μπορούν να έχουν τέτοιου είδους συναντήσεις στη Ρωσία, δεδομένης της κατάστασης στην οποία βρίσκονται η Ρωσία και το Ιράν», δηλώνει ο Pranay Vaddi, ο οποίος μέχρι τον Ιανουάριο του 2025 διετέλεσε ανώτερος διευθυντής για θέματα μη διάδοσης πυρυηνικών όπλων στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΠΑ. «Ανεξάρτητα από το αν οι Ρώσοι μοιράζονται εξαρτήματα ή τεχνολογία… [το SPND] είναι ένας οργανισμός που θα τα χρησιμοποιούσε συγκεκριμένα για την κατασκευή πυρηνικών όπλων».
Ο ρόλος της DamavandTec
Οι Financial Times επικαλούμενοι αλληλογραφία που έφτασε στην κατοχή τους, αναφέρουν πως ο Καλβάντ στις αρχές του 2024 έλαβε ένα αίτημα από το υπουργείο Άμυνας του Ιράν να χρησιμοποιήσει την μικρή εταιρεία του, DamavandTec και να οργανώσει μία ευαίσθητη αποστολή στη Μόσχα.
Η εταιρεία παρουσιάζεται ως πολιτιστική επιστημονική εταιρεία συμβούλων, ενώ στην ιστοσελίδα της αναφέρει πως διαθέτει «έμπειρη ομάδα στον τομέα της μεταφοράς τεχνολογίας» και έχει ως στόχο την «ανάπτυξη της επιστημονικής επικοινωνίας» μεταξύ ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων.
Ο Καλβάντ δεν είναι ο μόνος εκ των ηγετών της εταιρείας που έχει σχέσεις με τη Ρωσία, αφού ο πρόεδρος της εταιρείας, ο 59χρονος φυσικός Αλί Μπακούι και επικεφαλής του τμήματος Ατομικής και Μοριακής Φυσικής στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης απέκτησε το διδακτορικό του στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας το 2004 και μάλιστα αργότερα υπηρέτησε και ως επιστημονικός απεσταλμένος της Ισλαμικής Δημοκρατίας στη Ρωσία.
Παρόλο που η DamavandTec εξωτερικά φαίνεται να είναι το είδος της εταιρείας συμβούλων που ιδρύουν πολλοί ακαδημαϊκοί, φαίνεται να έχει δεσμούς με το υπουργείο Άμυνας του Ιράν. Η διευθύντρια της DamavandTec, Λαλέχ Χεσματί και σύζυγος του Καλβάντ, είναι επίσης πρόεδρος της MKS International, μιας εταιρείας στην οποία οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις για την κρυφή προμήθεια τεχνολογίας για το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν για λογαριασμό του υπουργείου Άμυνας.
Οι μυστικές επαφές στη Ρωσία
Η αντιπροσωπεία της DamavandTec παρέμεινε στη Ρωσία για τέσσερις ημέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων επισκέφθηκε την Tekhnoekspert του Μασλενίκοφ, καθώς και την Toriy, μια ερευνητική εγκατάσταση που βρίσκεται σε μικρή απόσταση με τα πόδια από τις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Επιστήμης και Έρευνας Polyus.
Η Tekhnoekspert είναι μία από τις δύο εταιρείες που ανήκουν στον Ρώσο επιστήμονα με έδρα τις εγκαταστάσεις του Polyus. Η Polyus είναι θυγατρική του κρατικού ομίλου Rostec και δέχθηκε κυρώσεις από τις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1990 για την προμήθεια τεχνολογίας καθοδήγησης πυραύλων στο Ιράν.
Η BTKVP, η άλλη εταιρεία του Μασλενίκοφ που εδρεύει επίσης στον χώρο του Polyus, είναι προμηθευτής του 18ου Κεντρικού Επιστημονικού Ερευνητικού Ινστιτούτου του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα — ένας φορέας που ελέγχεται από την GRU, τη ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών.
