Γεωργία υψηλής τεχνολογίας: Ποιοι αγρότες μπορούν να λάβουν επιδότηση ως και 1 εκατ. ευρώ
Στροφή σε πιο αποδοτικές και βιώσιμες μορφές καλλιέργειας επιχειρεί η ελληνική γεωργία -με αιχμή του δόρατος τα σύγχρονα θερμοκήπια– μέσα από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα που προωθεί το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Το πολυαναμενόμενο πρόγραμμα ξεκινά, τελικά, από σήμερα με τους ενδιαφερόμενους να μπορούν να καταθέτουν τις αιτήσεις τους έως και τις 26 Αυγούστου. Όπως αναφέρουν στελέχη του αρμόδιου υπουργείου, αυτό είναι το πρώτο σημαντικό βήμα σε μια σειρά πιο στοχευμένων δράσεων που θα ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα και οι οποίες θα επικεντρώνονται στη Θερμοκηπιακή Γεωργία Εκτός Εδάφους (ΘΓΕΕ), η οποία σήμερα κυριαρχείται από την καλλιεργητική μέθοδο της υδροπονίας. Ουσιαστικά, όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές, με την υδροπονία μπορείς να ελέγξεις τα πάντα, από τον περιορισμό των ασθενειών (που απασχολούν αρκετά τα τελευταία χρόνια και τη χώρα μας) μέχρι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, εξασφαλίζοντας στον αγροτικό κόσμο τη δυνατότητα παραγωγής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ανεξαρτήτως εποχής και παρέχοντας μια ασφαλιστική δικλίδα για την εξασφάλιση επάρκειας τροφίμων.
Χρηματοδότηση έως 70%
Η εν λόγω δράση με τίτλο «Επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό και την κατασκευή θερμοκηπίων και προσπελάσιμων στεγάστρων φυτικής παραγωγής» ξεκινά με «προίκα» 150 εκατ. ευρώ, ενώ ανάλογα με την ανταπόκριση που θα έχει το πρόγραμμα προβλέπεται η δυνατότητα υπερδέσμευσης για άλλα 150 εκατ. ευρώ. Ο προϋπολογισμός, δε, της δράσης δύναται μαζί με τη μόχλευση να αγγίξει τα 600 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται εν μέρει από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους. Με βάση τα προβλεπόμενα, το 50% της χρηματοδότησης θα καλυφθεί από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), περίπου στο 35% θα ανέλθει ο τραπεζικός δανεισμός, ενώ 15% αφορούν τα ίδια κεφαλαία, ύψους περίπου 90 εκατ. ευρώ. Στο πεδίο της χρηματοδότησης, ο προϋπολογισμός του κάθε επενδυτικού σχεδίου ξεκινά από 30.000 ευρώ και μπορεί να φτάσει έως και 1 εκατ. ευρώ.
Όσον αφορά το ποσοστό στήριξης της επένδυσης, αυτό κυμαίνεται από 50% έως 70%, ανάλογα με το είδος της δαπάνης. Οι δαπάνες που θα πρέπει να επιλεχθούν για να επιδοτηθούν οι δυνητικοί δικαιούχοι αφορούν:
– κατασκευή θερμοκηπίων και κλειστών θαλάμων καλλιέργειας μανιταριών
– κατασκευή δικτυοκηπίων
– εγκαταστάσεις φυτικής παραγωγής τύπου υψηλού ΤΟΛ
– κατασκευές και αγορά γης για την εξυπηρέτηση των κατασκευών των ανωτέρω
– αποθήκες και λοιποί αποθηκευτικοί χώροι
– εγκαταστάσεις προετοιμασίας προϊόντων για πρώτη πώληση όπως ψυγεία, διαλογητήρια, πλυντήρια κ.α.
Στις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνονται και άλλες δραστηριότητες, όπως διαμόρφωση χώρων, αγορά γης, οικίσκοι φιλοξενίας εργατών γης και κτιριακές υποδομές που συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και αγορά υποστηρικτικού εξοπλισμού για την ανάπτυξη της θερμοκηπιακής καλλιέργειας.
Με στόχο να δοθεί προτεραιότητα στην υιοθέτηση τεχνολογιών αιχμής, στις «πράσινες» λύσεις αλλά και στις πιο αποδοτικές μεθόδους καλλιεργειών, όπως είναι αυτή της υδροπονίας, το νέο πρόγραμμα επιδοτεί με 60% τους υποψήφιους επενδυτές που θα επιλέξουν είτε να κατασκευάσουν είτε να εκσυγχρονίσουν την υπάρχουσα μονάδα τους. Μεταξύ των συγκεκριμένων επιλέξιμων δαπανών είναι ο εξοπλισμός τεχνολογιών αιχμής, τα συστήματα υδροπονίας και αεροπονίας αλλά και τα αμιγώς ηλεκτρικά αυτοκινούμενα μηχανήματα (ελκυστήρες, μηχανές συλλογής κ.ά.).
Ποιοι θα λάβουν «μπόνους» 10%
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις περιοχές που αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις, καθώς και στις νησιωτικές περιοχές. Ειδικότερα, σε πληγείσες από φυσικές καταστροφές περιοχές όπως είναι η Θεσσαλία, σε νησιά του Αιγαίου (περιοχές έως 3.100 κατοίκους), στον Έβρο, στον δήμο Δομοκού και σε ηπειρωτικές περιοχές που συμπεριλαμβάνονται στα Σχέδια Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (περιοχές απολιγνιτοποίησης) το ποσοστό ενίσχυσης προσαυξάνεται κατά 10%. Επιπλέον, στο νέο επενδυτικό πρόγραμμα προσαύξηση κατά 10% στα επενδυτικά τους σχέδια θα έχουν και οι νέοι αγρότες ανεξαρτήτως περιοχής.
Στις βασικές προϋποθέσεις του προγράμματος είναι η υποχρεωτική άσκηση γεωργικής δραστηριότητας. Ουσιαστικά, οι υποψήφιοι επενδυτές πρέπει να έχουν ως καταστατική δραστηριότητα την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας, ενώ σύμφωνα με τα κριτήρια της δράσης, θα πρέπει να παραμείνουν στο αγροτικό επάγγελμα για τουλάχιστον δέκα χρόνια. Δικαιούχοι είναι τα φυσικά και νομικά πρόσωπα, καθώς και τα συλλογικά σχήματα του αγροτικού συνεταιριστικού δικαίου (ομάδες παραγωγών, οργανώσεις παραγωγών, αγροτικοί συνεταιρισμοί και ενώσεις αυτών).
Υψηλό ενδιαφέρον
Η τραπεζική αγορά παρακολουθεί στενά το συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο -όπως εξηγούν υψηλόβαθμα στελέχη- θεωρείται ένα επενδυτικό εργαλείο υψηλής απόδοσης και χαμηλού κινδύνου. «Το 2025 είναι η χρονιά των θερμοκηπίων και της υδροπονίας. Βλέπουμε μεγάλη ζήτηση για δάνεια συγχρηματοδότησης των επιδοτούμενων έργων, ειδικά από νέους αγρότες και ομάδες παραγωγών. Ειδικά, οι νέες μονάδες υδροπονίας συνδυάζουν αυτό που ψάχνουν όλοι σήμερα: πράσινη ανάπτυξη, διατροφική ασφάλεια και εξαγωγές προοπτικές» επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, προσθέτοντας ότι το ένα σκέλος του προγράμματος αφορά σε νέες επενδύσεις, ενώ το δεύτερο μέρος αφορά στις ανανεώσεις των υφιστάμενων. Έτσι, τα κεφάλαια αυτά μπορούν να κατευθυνθούν σε υπάρχουσες εγκαταστάσεις, οι οποίες από απλές μπορούν να γίνουν υδροπονικές. Να σημειωθεί ότι σήμερα στη χώρα μας υπάρχουν κάτι λιγότερο από 50.000 στρέμματα με θερμοκηπιακές καλλιέργειες, η πλειονότητα των οποίων είναι απαρχαιωμένα και σχεδόν 1 εκατομμύριο στρέμματα με υπαίθριες καλλιέργειες κηπευτικών.
Ε.Ε.: Στην έκτη θέση η Ελλάδα
Παρότι η Ελλάδα διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα για την υιοθέτηση θερμοκηπιακών καλλιεργειών -αυξανόμενο ενδιαφέρον για εξαγώγιμα πιστοποιημένα προϊόντα, ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες, αγροτική τεχνογνωσία- βρίσκεται αρκετά πίσω, σήμερα, σε έκταση αλλά και τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σε σύνολο Ευρωπαϊκής Ένωσης οι εκμεταλλεύσεις ανέρχονται σε 167.570 και αναπτύσσονται σε 1,4 εκατομμύριο στρέμματα. Η χώρα μας καταλαμβάνει την έκτη θέση στη σχετική λίστα με 8.319 εκμεταλλεύσεις σε 48.720 στρέμματα. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ιταλία με συνολικά 28.720 εκμεταλλεύσεις και εκτάσεις που φτάνουν τα 389.100 στρέμματα, ακολουθεί η Ισπανία με 452.000 στρέμματα και η Ρουμανία με 33.000 στρέμματα. Αξίζει να σημειωθεί πάντως, ότι η γειτονική Τουρκία έχει θερμοκηπιακές καλλιέργειες, οι οποίες εκτείνονται σε μια έκταση 750.000 στρεμμάτων, περισσότερο από το ½ της συνολικής ευρωπαϊκής έκτασης θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων. Στη χώρα μας, τη μερίδα του λέοντος κατέχει η Κρήτη και ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία και η Δυτική Ελλάδα.
ΙΟΒΕ: Στο επίκεντρο η υδροπονία για την ενίσχυση της φυτικής παραγωγής
Η υδροπονία, δηλαδή η καλλιέργεια φυτών χωρίς χώρα, με χρήση θρεπτικού διαλύματος αποτελεί σήμερα την ταχύτερα αναπτυσσόμενη τεχνική καλλιέργειας στον κόσμο, καθώς θεωρείται ότι είναι μια από τις πιο στοχευμένες απαντήσεις απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της επισιτιστικής ανασφάλειας που «πρωταγωνιστούν» αυτή τη περίοδο. Η εικόνα αυτή, αποτυπώνεται και στην έρευνα που παρουσίασε το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), μόλις την περασμένη Πέμπτη, με τίτλο «Η θερμοκηπιακή γεωργία εκτός εδάφους στην Ελλάδα: Προκλήσεις, προοπτικές και οι περιπτώσεις της Στερεάς και Βόρειας Ελλάδας». Σύμφωνα με τη μελέτη οι ΘΓΕΕ καλλιέργειες -όπως είναι η υδροπονία- μπορούν να συνεισφέρουν δραστικά στη βελτίωση της μέσης αποδοτικότητας της εγχώριας παραγωγής κηπευτικών-λαχανικών, καθώς και στην ενίσχυση της προστιθέμενης αξίας και των θέσεων εργασίας στην ελληνική οικονομία, ιδίως σε περιφερειακό επίπεδο. Ωστόσο, σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται σε αρκετά χαμηλά επίπεδα έναντι άλλων χωρών στον τομέα αυτό. Η αξία εξαγωγών νωπών κηπευτικών ανήλθε σε 197 εκατ. ευρώ το 2023, αυξημένη κατά 34% έναντι του προηγούμενου έτους. Από την άλλη πλευρά, η αξία των εισαγωγών έφτασε τα 129 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας παρόμοια αύξηση, κατά 34%, έναντι του 2022. Το εμπορικό ισοζύγιο κηπευτικών ναι μεν ήταν την εξεταζόμενη περίοδο 2010-2023 πλεονασματικό σε όρους αξίας, ωστόσο σε σύγκριση με άλλες χώρες με σημαντική παραγωγή, το ελληνικό εξωτερικό εμπόριο κηπευτικών-λαχανικών είναι περιορισμένο. Ενδεικτικά, η Ολλανδία κατέγραψε εξαγωγές ύψους 7,3 δισ. ευρώ (και εισαγωγές ύψους 8,5 δισ. ευρώ, καθώς αποτελεί και διαμετακομιστικό κέντρο εμπορίου), η Ισπανία είχε εξαγωγές ύψους 8,5 δισ. ευρώ (και εισαγωγές 1,3 δισ. ευρώ), ενώ η Τουρκία είχε εξαγωγές αξίας 1,1 δισ. ευρώ και μηδαμινές εισαγωγές.
