Γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί πια να αγνοεί την πτώση του δολαρίου

Η εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του δολαρίου στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα δείχνει να αγγίζει τα όριά της. Η αστάθεια που επέφερε η προεδρία Τραμπ επιτάχυνε τον προβληματισμό για το μέλλον του αμερικανικού νομίσματος ως παγκόσμιου «πυλώνα σταθερότητας» — και αυτό αφορά άμεσα την Ευρώπη.

Το ευρώ είναι το δεύτερο πιο ισχυρό νόμισμα διεθνώς και, όπως όλα δείχνουν, ο μόνος ρεαλιστικός διεκδικητής για έναν ενισχυμένο παγκόσμιο ρόλο. Μια τέτοια εξέλιξη θα μείωνε το κόστος δανεισμού για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, αλλά θα απαιτούσε σοβαρές μεταρρυθμίσεις στη δομή της Ευρωζώνης.

Πρώτα όμως πρέπει να αποσαφηνιστεί κάτι βασικό: η διεθνής χρήση ενός νομίσματος δεν ταυτίζεται με τη συναλλαγματική του ισοτιμία. Το δολάριο παραμένει αποθεματικό νόμισμα από το 1944, αλλά η ισοτιμία του ακολουθεί διακυμάνσεις ανάλογα με τις αγορές. Επιπλέον, δεν ισχύει ο μύθος ότι η παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου προϋποθέτει αμερικανικά ελλείμματα. Στην πραγματικότητα, η παγκόσμια ρευστότητα σε δολάρια τροφοδοτείται κυρίως από τον τεράστιο όγκο αμερικανικών ομολόγων που διακρατούνται διεθνώς — όχι από τις εμπορικές συναλλαγές.

Η Ουάσινγκτον λειτουργεί επί δεκαετίες ως ο «τραπεζίτης του κόσμου»: προσφέρει ασφαλή περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια (όπως τα κρατικά ομόλογα), ενώ επενδύει πιο επιθετικά στο εξωτερικό. Αυτή η ασυμμετρία έχει προσφέρει στις ΗΠΑ ένα μοναδικό πλεονέκτημα — το λεγόμενο «υπερβολικό προνόμιο» — που αποφέρει καθαρή απόδοση 1,5% ετησίως από τη δεκαετία του ’50. Σε συνδυασμό με την εμπιστοσύνη των αγορών, το δολάριο προσφέρει και μια «προσαύξηση ευκολίας»: ένα premium για τη ρευστότητα και την ασφάλεια που παρέχει.

Ωστόσο, τα δεδομένα αλλάζουν. Η σχετική υποχώρηση της αμερικανικής οικονομίας και η αυξανόμενη πόλωση στο εσωτερικό της χώρας φθείρουν σταδιακά αυτά τα πλεονεκτήματα. Σε ένα κόσμο αυξανόμενης γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η Ευρώπη δεν μπορεί να μένει θεατής.

Για να παίξει ρόλο το ευρώ, όμως, απαιτείται ένα πιο ανθεκτικό και ανεξάρτητο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η ΕΚΤ δεν μπορεί να βασίζεται επ’ αόριστον στις «γραμμές ανταλλαγής» της Fed, δηλαδή στην πρόσβαση σε δολάρια σε περιόδους κρίσης. Η Ευρωζώνη οφείλει να ενισχύσει τις άμυνές της: να αποκτήσει στρατηγικά αποθέματα δολαρίων, να μειώσει την έκθεση των τραπεζών στη ρευστότητα σε δολάρια και να αποσυνδέσει κρίσιμα συστήματα πληρωμών από το αμερικανικό νόμισμα.

Παρότι η Ευρώπη υστερεί ακόμα σε ενοποιημένες κεφαλαιαγορές και δεν διαθέτει κοινή δημοσιονομική πολιτική, έχει στα χέρια της ισχυρά όπλα: την ανεξαρτησία της ΕΚΤ, στιβαρούς θεσμούς και εργαλεία μακροπροληπτικής πολιτικής για τη διαχείριση των κεφαλαιακών ροών.

Η παγκόσμια τάξη πραγμάτων μετατοπίζεται. Η Ευρώπη οφείλει να δράσει, όχι μόνο για να ενισχύσει την οικονομική της αυτονομία, αλλά για να διασφαλίσει την νομισματική της κυριαρχία και τη γεωπολιτική της σημασία στο μέλλον.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Βusiness Monitor: Η «έξυπνη ηγεσία» και όσοι #tolmisan στο επιχειρείν
• Γιώργος Γεράρδος στο «Όσοι Τόλμησαν»: Η επιχειρηματικότητα είναι τρόπος ζωής
• Dr. Josh Baron: Έτσι χτίζονται οι οικογενειακές επιχειρήσεις με μέλλον