Γιατί οι πράσινοι σηματοδότες στην Ιαπωνία είναι στην πραγματικότητα… μπλε;
Πράσινο = προχώρα, κόκκινο = σταμάτα. Είναι ένας παγκόσμιος κώδικας που έχουμε ενσωματώσει σχεδόν ενστικτωδώς, ανεξαρτήτως γλώσσας ή κουλτούρας. Εκτός, φυσικά, αν βρεθείς στην Ιαπωνία.
Η χώρα των ανατολικών παραδόσεων και των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων έχει μια πιο πολύπλοκη σχέση με το πράσινο χρώμα και αυτό αποκαλύπτεται μέσα από τη μπλε-πράσινη απόχρωση των φαναριών της.
Σίγουρα, οι περισσότεροι σηματοδότες στην Ιαπωνία ακολουθούν τους παγκόσμιους κανόνες: κόκκινο για στοπ, πορτοκαλί για προσοχή, πράσινο για κίνηση. Αυτή η λογική αποτελεί μέρος της Σύμβασης της Βιέννης για την Οδική Σήμανση του 1968, την οποία υπέγραψαν δεκάδες χώρες, αλλά όχι η Ιαπωνία (ούτε, παρεμπιπτόντως, οι Ηνωμένες Πολιτείες).
Γι’ αυτό και η Ιαπωνία έχει πολύ διαφορετική οδική σήμανση από τον υπόλοιπο κόσμο — συχνά προς σύγχυση των τουριστών. Η πιο χαρακτηριστική απόκλιση; Τα φανάρια που αντί για πράσινα είναι… μπλε ή γαλαζοπράσινα.
Η εξήγηση βρίσκεται στη γλώσσα. Στα κλασικά ιαπωνικά, η λέξη για το μπλε (ao) χρησιμοποιούνταν και για το πράσινο και για το κυανό. Οι αποχρώσεις θεωρούνταν παραλλαγές του ίδιου χρώματος και δεν υπήρχε μεγάλη ανάγκη για διαχωρισμό, παρόμοια με το πώς στα αγγλικά το “pink” περιλαμβάνει ένα τεράστιο εύρος αποχρώσεων, από ροζ παστέλ μέχρι φούξια.
Αν και σήμερα τα ιαπωνικά διαθέτουν ξεχωριστή λέξη για το πράσινο (midori), η διάκριση στην καθημερινή χρήση παραμένει ασαφής. Ακόμα και σήμερα, οι Ιάπωνες αποκαλούν τα πράσινα φανάρια “ao”, δηλαδή μπλε. Το ίδιο ισχύει και για τα “μπλε μήλα” (aoringo) και τα “μπλε βουνά” (aoyama), που για τους υπόλοιπους μοιάζουν πράσινα.
Το 1973, όταν η ιαπωνική κυβέρνηση θέσπισε τα πρότυπα για τους σηματοδότες, επέλεξε μια απόχρωση του πράσινου που πλησιάζει πολύ το μπλε και σε πολλές περιοχές, ειδικά με παλαιότερα συστήματα, το “προχώρα” εμφανίζεται σχεδόν γαλαζοπράσινο ή τιρκουάζ.
Όσο παράξενη κι αν φαίνεται αυτή η αισθητική σύγχυση, δεν είναι τόσο μακρινή όσο νομίζουμε. Μια δημοφιλής διαδικτυακή δοκιμή με τίτλο ismy.blue ζητά από τους χρήστες να ξεχωρίσουν αν μια απόχρωση είναι μπλε ή πράσινη, και τα αποτελέσματα δείχνουν πόσο υποκειμενική είναι αυτή η οπτική διάκριση, ακόμα και μεταξύ ανθρώπων της ίδιας γλώσσας.
Και ναι, σε περίπτωση που αναρωτιέστε: οι αρχαίοι Έλληνες διέθεταν λέξεις για το μπλε, παρά τους διαδεδομένους μύθους. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία…
