Γιατί τραγουδάμε κάλαντα τα Χριστούγεννα; Η ιστορία πίσω από το έθιμο
-
Το τραγούδι στις γιορτές του χειμώνα προϋπήρχε των Χριστουγέννων και έχει ρίζες στα ρωμαϊκά Σατουρνάλια.
-
Οι πρώτοι χριστιανικοί ύμνοι ήταν αυστηροί, λειτουργικοί και τραγουδιούνταν στα λατινικά.
-
Με την εξάπλωση του χριστιανισμού, παγανιστικές παραδόσεις ενσωματώθηκαν στη χριστουγεννιάτικη λατρεία.
Είναι κάτι τόσο καθιερωμένο και αναπόσπαστο κομμάτι της εορταστικής περιόδου, που πιθανότατα δεν έχεις ποτέ σκεφτεί να το αμφισβητήσεις. Αλλά γιατί τραγουδάμε χριστουγεννιάτικα κάλαντα τα Χριστούγεννα;
Η απλή απάντηση είναι ότι το τραγούδι των χριστουγεννιάτικων ύμνων —πολλοί από τους οποίους εξυμνούν τη γέννηση του Ιησού— αποτελεί έναν ακόμη τρόπο να μοιραστούμε και να εκφράσουμε τόσο τη χαρά της γιορτινής περιόδου όσο και το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με πολλές χριστουγεννιάτικες παραδόσεις, οι ρίζες των καλάντων μπορούν να εντοπιστούν πολύ πριν από τον χριστιανισμό, στην Αρχαία Ρώμη.
Οι απαρχές των χριστουγεννιάτικων καλάντων
Τα Σατουρνάλια, μια εβδομαδιαία γιορτή του χειμώνα προς τιμήν του ρωμαϊκού θεού της γεωργίας Κρόνου (Saturn), ξεκινούσαν κάθε χρόνο στις 17 Δεκεμβρίου και σηματοδοτούσαν το χειμερινό ηλιοστάσιο. Κατά τη διάρκειά τους, η εργασία σταματούσε, τα καταστήματα έκλειναν, οι κοινωνικοί και νομικοί περιορισμοί χαλάρωναν και ακόμη και οι δούλοι απολάμβαναν μια σπάνια μορφή ελευθερίας.
Οι Ρωμαίοι άναβαν κεριά, αντάλλασσαν δώρα, διακοσμούσαν τα σπίτια τους με αειθαλή κλαδιά και στεφάνια — και τραγουδούσαν εορταστικά τραγούδια. Το τραγούδι, δηλαδή, αποτελούσε βασικό στοιχείο του εορτασμού του χειμερινού κύκλου πολύ πριν από τα Χριστούγεννα.
Μετά τη γέννηση του Ιησού και την επικράτηση του χριστιανισμού στη Ρωμαϊκή —και αργότερα τη μεσαιωνική— Ευρώπη, πολλές από αυτές τις ήδη εδραιωμένες παραδόσεις ενσωματώθηκαν φυσικά στη νέα χριστιανική γιορτή των Χριστουγέννων. Ανάμεσά τους και το τραγούδι εορταστικών ύμνων.
Στην πραγματικότητα, όμως, τα πρώιμα χριστιανικά «κάλαντα» έμοιαζαν περισσότερο με επίσημους ύμνους. Είχαν αυστηρά καθορισμένες μουσικές φόρμες και λιτές, λειτουργικές στροφές, οι οποίες —όπως και η ίδια η χριστιανική λειτουργία εκείνης της εποχής— γράφονταν και τραγουδιούνταν στα λατινικά.
