Housing affordability: Νέα μέτρα σε Ελλάδα και Ευρώπη
Μια νέα δέσμη μέτρων για το στεγαστικό πρόβλημα, που συνάδει με τις προτάσεις του Ευρωκοινοβουλίου στην Κομισιόν ενόψει των κυοφορούμενων παρεμβάσεων, επεξεργάζεται η ελληνική κυβέρνηση.
Όπως επιβεβαίωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης μιλώντας χθες στο Athens Tax Forum 2025 θα υπάρξουν και νέες παρεμβάσεις για τη στήριξη των πολιτών που δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στο αυξανόμενο κόστος στέγασης. Η νέα δέσμη μέτρων, που θα αποφασιστεί το 2026, θα περιλαμβάνει περαιτέρω παρεμβάσεις στη φορολογία των ακινήτων, κίνητρα για τόνωση της προσφοράς με διάθεση στην αγορά κλειστών ακινήτων, επιδοτήσεις ενοικίων και ανακαινίσεων μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων και άλλα μέτρα επιπλέον όσων εφαρμόζονται ή έχουν θεσμοθετηθεί και θα εφαρμοστούν σταδιακά, από την επιστροφή ενός ενοικίου μέχρι το “φρένο” στα airbnb και το πρόγραμμα “Σπίτι μου”. Στόχος είναι επίσης να αξιοποιηθεί δημόσια περιουσία για κοινωνικές κατοικίες, κατά το προτεινόμενο ευρωπαϊκό μοντέλο.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει προτείνει μεταξύ άλλων να εξετάσουν οι κυβερνήσεις έργα για την αποκατάσταση των δημόσιων κτιρίων για στέγαση και τη μετατροπή του αχρησιμοποίητου δημόσιου κτιριακού αποθέματος σε κοινωνικές κατοικίες.
Υπενθυμίζεται ότι τον Σεπτέμβριο το Κοινοβούλιο ενέκρινε νέους κανόνες για τη συνοχή και την κοινωνική χρηματοδότηση της ΕΕ, επιτρέποντας την κατανομή πόρων σε οικονομικά προσιτή και βιώσιμη στέγαση. Οι ευρωβουλευτές κάλεσαν επίσης τις χώρες της ΕΕ να “διπλασιάσουν τουλάχιστον” τη χρηματοδότησή τους για οικονομικά προσιτή στέγαση, προκειμένου να επιλύσουν την κρίση στέγασης της ΕΕ, την οποία χαρακτήρισαν σοβαρή.
Οι ανισότητες στην Ευρώπη
Υπενθυμίζεται ότι τον Μάρτιο του 2025, η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ανακοίνωσαν σχέδια για επενδύσεις ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ κατά τα επόμενα δύο χρόνια σε οικονομικά προσιτή και βιώσιμη στέγαση.
Εξάλλου, η προσιτότητα της κατοικίας (affordability) έχει καταστεί πρόβλημα για όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με την Eurostat στεγαστική επιβάρυνση αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά που δαπανούν άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για τη στέγαση. Το 2024 το κόστος στέγασης στην ΕΕ ξεπέρασε το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος για το 9,8% των νοικοκυριών στις πόλεις της ΕΕ και το 6,3% των νοικοκυριών σε αγροτικές περιοχές. Πάνω από το ένα τέταρτο των Ελλήνων (29%) που ζουν σε πόλεις είχαν κόστος στέγασης άνω του 40% του εισοδήματός τους, ενώ μόνο το 2,3% των Κυπρίων στις πόλεις αντιμετώπισε το ίδιο πρόβλημα.
Περίπου το 35,5% του εισοδήματος των νοικοκυριών στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη του κόστους στέγασης το 2024, το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ.
Η στεγαστική ανισότητα στην Ευρώπη αποτυπώνεται και στην άνιση κατανομή της στεγαστικής επιβάρυνσης που είναι εντονότερη στα χαμηλότερα εισοδήματα. Το πρόβλημα εντείνεται με την αύξηση των τιμών. Μεταξύ 2015 και 2024, οι τιμές των κατοικιών στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 53%. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στην Ουγγαρία (+209,5%), τη Λιθουανία (+135%) και την Πορτογαλία (+124,4%). Στην Ελλάδα οι τιμές κατοικιών αυξάνονται τα τελευταία χρόνια με μέσο ετήσιο ρυθμό πάνω από 7% ενώ η σωρευτική αύξηση την τελευταία δεκαετία ξεπερνά το 60%.
Εν κατακλείδι, ως βασικές αιτίες της στεγαστικής κρίσης σήμερα στην Ευρώπη αναγνωρίζονται αφενός η άνοδος του κατασκευαστικού κόστους και του κόστους δανεισμού που περιορίζει την προσφορά και αυξάνει τις τιμές, και αφετέρου η εντεινόμενη μετατροπή της κατοικίας σε επενδυτικό προϊόν, τόσο από εταιρείες, όσο και από ιδιώτες. Το γεγονός αυτό, παράλληλα με την εξάπλωση των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων που τροφοδοτούνται από την άνοδο του τουρισμού, ιδιαίτερα σε μεγάλα αστικά κέντρα και νησιωτικές περιοχές, έχει περιορίσει σημαντικά τη διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτών κατοικιών.
