Η «έπαυλη των 177.000 ευρώ» που ανατρέπει το καθεστώς επιχορηγήσεων
Μια τουριστική έπαυλη σε παραθαλάσσιο χωριό της Ελλάδας βρέθηκε στο επίκεντρο μιας απόφασης που ανατρέπει, όπως φαίνεται, το καθεστώς ανακτήσεων κοινοτικών κονδυλίων. Η Α’ Ελάσσων Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την απόφαση 1001/2025, έκρινε ότι η πενταετής «δέσμευση» των επενδυτικών πράξεων μετρά από την έγκριση της χρηματοδότησης και όχι από την ολοκλήρωση του έργου, περιορίζοντας δραστικά το χρονικό πεδίο μέσα στο οποίο το Δημόσιο μπορεί να επιβάλει ανακτήσεις.
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2004, όταν ένας επενδυτής έλαβε επιχορήγηση 177.419 ευρώ από το πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη 2000–2006» για τη δημιουργία τουριστικής επιπλωμένης έπαυλης. Χρόνια αργότερα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης διαπίστωσε ότι η μονάδα νοικιαζόταν«ανά δωμάτιο» και συχνά σε μισθώσεις άνω των 90 ημερών. Η Διοίκηση, όπως αναφέρεται στην απόφαση, θεώρησε ότι είχε αλλοιωθεί η χρήση και απαίτησε την επιστροφή ολόκληρου του ποσού. Το 2020, το αρμόδιο τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου επικύρωσε τον καταλογισμό.
Η Ολομέλεια όμως ανέτρεψε αυτήν την κρίση. Με την πρόσφατη απόφασή της, έκρινε ότι η πενταετία που δεσμεύει τον δικαιούχο ξεκινά από την ημερομηνία έγκρισης της χρηματοδότησης και όχι από την ολοκλήρωση του έργου, όπως θεωρούσαν μέχρι σήμερα οι εθνικοί οδηγοί. Έτσι, στην υπόθεση της έπαυλης, η κρίσιμη περίοδος περιορίζεται στο διάστημα από 7 Μαΐου 2008 έως 24 Αυγούστου 2009 ό,τι έγινε μετά την τελευταία ημερομηνία δεν μπορεί να στηρίξει καταλογισμό.
Η μετατόπιση της αφετηρίας της πενταετίας από την «ολοκλήρωση» στην «έγκριση» έχει βαρύνουσα σημασία για χιλιάδες παλαιές επιχορηγήσεις. Ο Κανονισμός 1260/1999 όριζε πενταετία από την έγκριση όμως στην Ελλάδα, η πρακτική και οι εγκύκλιοι συχνά «έσπρωχναν» την έναρξη στην ημερομηνία αποπεράτωσης του έργου, διευρύνοντας σημαντικά τα χρονικά περιθώρια για ελέγχους και καταλογισμούς. Η Ολομέλεια έρχεται να κλείσει αυτήν την ερμηνευτική παρέκκλιση, επαναφέροντας το πλαίσιο στον κοινοτικό κανόνα.
Για τη Διοίκηση, αυτό σημαίνει στενότερο χρόνο για ελέγχους και μεγαλύτερη πίεση να τεκμηριώνει παρατυπίες. Δεν αρκεί πλέον η γενική διαπίστωση ότι η μίσθωση «ανά δωμάτιο» συνιστά ξενοδοχειακή χρήση και αλλοίωση του σκοπού. Το δικαστήριο ξεκαθαρίζει ότι χρειάζεται συγκεκριμένη απόδειξη ότι η τροποποίηση ήταν «σημαντική». Ότι επηρέασε ουσιωδώς τη φύση ή τους όρους της επένδυσης ή ότι παρείχε αδικαιολόγητο πλεονέκτημα στον δικαιούχο.
Για τους επενδυτές, η απόφαση ανοίγει ένα παράθυρο. Ο ολικός καταλογισμός των 177.419 ευρώ όπως επιβλήθηκε δεν στέκει πλέον. Η υπόθεση θα επανακριθεί μόνο για το διάστημα από 7 Μαΐου 2008 έως 24 Αυγούστου 2009. Ακόμη κι αν διαπιστωθεί παρατυπία, η ανάκτηση δεν μπορεί παρά να είναι αναλογική. Το δικαστήριο απορρίπτει επίσης το επιχείρημα της «δικαιολογημένης εμπιστοσύνης» από έναν παλιότερο έλεγχο που δεν βρήκε προβλήματα. Με την πρόσφατη απόφασή του το Ελεγκτικό Συνέδριο αναιρεί την 2284/2020 απόφαση του Εβδόμου (πρώην Ι) Τμήματος και αναπέμπει την υπόθεση στο αρμόδιο (Δέκατο) Τμήμα, το οποίο θα κρίνει, με διαφορετική σύνθεση, την ουσιαστική βασιμότητα της ένδικης έφεσης.
