Η ιδιωτικότητα ίσως είναι το επόμενο θύμα του κορωνοϊού

του David Meyer

Η σύγχρονη αντίληψη περί πολιτικών ελευθεριών αναπτύχθηκε εν πολλοίς στον απόηχο μιας από τις μεγαλύτερες κρίσεις της ανθρωπότητας – του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο τρόμος που έσπειρε η σύγκρουση αυτή οδήγησε στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Τώρα, εν μέσω της μεγαλύτερης κρίσης από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κάποιοι αισθάνονται ότι απειλείται ένα από τα βασικά στοιχεία της Διακήρυξης: το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα.

Η καταπολέμηση της πανδημίας του κορωνοϊού απαιτεί μια σαφή εικόνα των ατόμων που έχουν προσβληθεί και των ευκαιριών που έχουν τα άτομα αυτά να μεταδώσουν σε άλλους τον ιό.

Γι’ αυτόν τον λόγο, χώρες όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα, το Ιράν και το Ισραήλ έχουν θεσπίσει μέτρα παρακολούθησης μέσω τεχνολογικών εφαρμογών που βασίζονται κυρίως στην παρακολούθηση των τοποθεσιών των τηλεφωνικών συσκευών. Και μια σειρά από εταιρείες παρακολούθησης, από την αμερικανική εταιρεία data mining Palantir μέχρι την ισραηλινή εταιρεία παραγωγής κατασκοπευτικού εξοπλισμού NSO Group, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.

Ακόμα και κάποιοι υποστηρικτές της προστασίας της ιδιωτικότητας συμφωνούν ότι θα ήταν χρήσιμη η εφαρμογή τεχνολογίας παρακολούθησης για την καταπολέμηση της επιδημίας, εφόσον όμως έχει δοθεί η άδεια από τον χρήστη.

Η πιο αμφιλεγόμενη περίπτωση, εξαιτίας του ευρύτερου πλαισίου της, εντοπίζεται στο Ισραήλ. Την περασμένη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός Netanyahu έδωσε εντολή στην κρατική υπηρεσία πληροφοριών Σιν Μπετ να παρακολουθεί τα δεδομένα τοποθεσίας κινητών τηλεφώνων των επιβεβαιωμένων και των ύποπτων κρουσμάτων του κορωνοϊού.

Χάρη στο μέτρο αυτό, εκατοντάδες Ισραηλινοί πολίτες έλαβαν ένα μήνυμα που έλεγε ότι βρίσκονταν «πολύ κοντά σε κάποιο άτομο που έχει προσβληθεί από τον ιό». Κάποιοι, όμως, θεωρούν την απόφαση του Ισραηλινού πρωθυπουργού ως απαράδεκτη κατάχρηση εξουσίας. Ο Gabi Ashkenazi, πολιτικός στο «Μπλε-Λευκό» κόμμα του Benny Gantz, είπε ότι ήταν «απαράδεκτο να εγκριθεί ένα τέτοιο μέτρο με αυτόν τον τρόπο, χωρίς καμία δημόσια ή κοινοβουλευτική εποπτεία».

Όσο για την Κίνα, υπάρχει μια μακρά παράδοση παρακολούθησης από το κράτος και άρα πολλοί είναι καχύποπτοι ως προς την εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Αφού εγκατασταθούν, αυτά τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου και παρακολούθησης τοποθεσίας θα είναι μάλλον απίθανο να αποσυρθούν στο μέλλον.

Στη Νότια Κορέα η εκτεταμένη χρήση καμερών κλειστού κυκλώματος και η παρακολούθηση τηλεφωνικών συσκευών εκτιμάται ότι συνέβαλαν στη διαχείριση της επιδημίας. Όμως, παράπλευρη απώλεια των πρακτικών αυτών υπήρξε η ιδιωτικότητα των ανθρώπων, καθώς στις προειδοποιήσεις που στέλνονται στον πληθυσμό αποκαλύπτονται οι μετακινήσεις όσων εντοπίζονται να είναι φορείς του ιού.

Τέλος, στο Ιράν η κυβέρνηση δημιούργησε μια εφαρμογή που κατεβάζουν οι πολίτες «για να καθοριστεί εάν εσείς ή κάποιο από τα αγαπημένα σας πρόσωπα έχουν προσβληθεί από τον κορονοϊό». Η εφαρμογή, όμως, δεν αναφέρει με σαφήνεια ότι αντλεί προσωπικές πληροφορίες και επιτρέπει την παρακολούθηση της τοποθεσίας του χρήστη, σε πραγματικό χρόνο.

Και κάπως έτσι, η χρήση τεχνολογιών παρακολούθησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού δίχως την παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών παραμένει μια κρίσιμη πρόκληση για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.