Η κρυφή απειλή πίσω από την τεχνητή νοημοσύνη – Πώς τα data centers «στεγνώνουν» (και) την Ελλάδα
Η Ευρώπη σχεδιάζει να γίνει παγκόσμιο hub τεχνητής νοημοσύνης, αλλά η φιλόδοξη στρατηγική της κρύβει έναν σοβαρό κίνδυνο: την έλλειψη νερού. Με τη Γηραιά Ήπειρο να στοχεύει στον τριπλασιασμό των data centers μέσα στα επόμενα πέντε με επτά χρόνια, η ταχεία ανάπτυξη απειλεί περιοχές ήδη ευάλωτες σε υδατική πίεση.
Στη νότια Ευρώπη, περίπου το 30% του πληθυσμού ζει σε περιοχές με μόνιμη έλλειψη νερού – και η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο. Η Google ανακοίνωσε σχέδια για τρία νέα data centers στην Αττική, ενώ τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Amazon, η Microsoft και η Meta επενδύουν δισεκατομμύρια σε χώρες όπως η Ισπανία, όπως μεταδίδει το CNBC.
Ανάλυση της S&P Global τον προηγούμενο μήνα ανέφερε ότι η έκθεση της βιομηχανίας data centers σε υδατική πίεση αναμένεται να παραμείνει υψηλή στη δεκαετία του 2020, με χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, μεταξύ εκείνων που θα αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη πίεση.
Τα data centers απαιτούν τεράστιες ποσότητες ύδατος για την ψύξη των servers, και οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η ανάπτυξη σε περιοχές με έλλειψη νερού μπορεί να προκαλέσει κρίσεις βιωσιμότητας. Ο Kevin Grecksch, καθηγητής διαχείρισης υδάτινων πόρων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, επισημαίνει ότι «πολιτικοί και εταιρείες φαίνεται να επενδύουν στο AI για την εικόνα και τις θέσεις εργασίας, ενώ η βιωσιμότητα έρχεται τελευταία».
Παρά τις ανησυχίες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι τα νέα κέντρα δεδομένων θα επιλέγονται με κριτήρια ενεργειακής απόδοσης και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, με προηγμένα συστήματα ψύξης και επαναχρησιμοποίησης ενέργειας, όπως στο supercomputer JUPITER στη Γερμανία.
Το υδατικό αποτύπωμα των data centers
Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη στην Αττική εγείρει ερωτήματα για την ασφάλεια των υδάτινων πόρων, ειδικά σε περιόδους ξηρασίας. Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι ο αντίκτυπος των data centers στο νερό, τόσο άμεσα όσο και μέσω παραγωγής ενέργειας και ημιαγωγών, παραμένει ασαφής.
Η Ελλάδα βρίσκεται λοιπόν σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: η τεχνολογική ανάπτυξη προσφέρει θέσεις εργασίας και διεθνή αναγνώριση, αλλά η υπερβολική εξάρτηση από περιοχές με περιορισμένο νερό μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας.
Στην Αραγωνία της βορειοανατολικής Ισπανίας, περιοχή με σοβαρή υδατική πίεση, η Amazon σχεδιάζει να ανοίξει τρία data centers. Η πρόταση, που σύμφωνα με την εταιρεία θα δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας, έχει προκαλέσει ένταση μεταξύ τοπικών αγροτών και περιβαλλοντικών ακτιβιστών.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το μικρό χωριό Culham επιλέχθηκε ως η πρώτη από τις λεγόμενες ζώνες ανάπτυξης AI της βρετανικής κυβέρνησης. Η τοποθεσία, κοντά σε μια από τις πρώτες νέες δεξαμενές της χώρας σε 30 χρόνια, προκάλεσε φόβους για περαιτέρω πίεση στους τοπικούς υδάτινους πόρους.
Ο Nick Kraft, ανώτερος αναλυτής της Eurasia Group, δήλωσε ότι «εξαιρετικά ξηρές» και περιοχές με υψηλή υδατική πίεση στοχεύονται για περαιτέρω ανάπτυξη data centers στην Ευρώπη. «Πολύπλοκο είναι το γεγονός ότι η πιο κοινή κατανόηση για τη χρήση νερού στα data centers αφορά μόνο την εντός εγκατάστασης χρήση — ή το νερό που χρησιμοποιείται για ψύξη», πρόσθεσε.
Παράλληλα, πάνω από το μισό του υδατικού αποτυπώματος των data centers προκύπτει εκτός εγκατάστασης, στην παραγωγή ενέργειας και την κατασκευή ημιαγωγών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι διαχειριστές data centers βελτιώνονται στη διαχείριση του νερού, αλλά η εκτίμηση του πλήρους αποτυπώματος παραμένει μεγάλη πρόκληση.
Πάντως, ο Michael Winterson, γενικός γραμματέας της European Data Centre Association (EUDCA), δήλωσε ότι η κατανάλωση νερού είναι ζήτημα που η βιομηχανία παίρνει σοβαρά. «Η επεξεργασία και συλλογή νερού είναι πλέον κανονικότητα για εμάς. Υπάρχουν συνεχείς καινοτομίες που μειώνουν την απαιτούμενη ενέργεια, περιορίζουν το νερό και πλησιάζουν σε σχεδόν μηδενική χημική επεξεργασία», ανέφερε ο Winterson στο CNBC.
