Η μάχη για τη Fed: Τι φοβούνται οι κεντρικοί τραπεζίτες για τον πληθωρισμό και τις αγορές
Οι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου που συγκεντρώθηκαν το Σαββατοκύριακο σε ορεινό θέρετρο των ΗΠΑ αρχίζουν να φοβούνται ότι η πολιτική θύελλα γύρω από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) ίσως τους παρασύρει και αυτούς.
Οι προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αναδιαμορφώσει τη Fed σύμφωνα με τις προτιμήσεις του και να την πιέσει σε μειώσεις επιτοκίων έχουν εγείρει ερωτήματα για το εάν η αμερικανική κεντρική τράπεζα μπορεί να διατηρήσει την ανεξαρτησία και την αξιοπιστία της στη μάχη κατά του πληθωρισμού.
Απογοητευμένος από τις νομικές προστασίες που απολαμβάνει η ηγεσία της Fed και από τη μακρά θητεία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, ο Τραμπ έχει ασκήσει έντονες πιέσεις στον πρόεδρο Τζερόμ Πάουελ να παραιτηθεί και προσπαθεί να απομακρύνει ακόμη και άλλο μέλος του ΔΣ, τη Λίζα Κουκ.
Αν η ισχυρότερη κεντρική τράπεζα του κόσμου υποκύψει σε αυτή την πίεση ή αν ο Τραμπ βρει τρόπο να απομακρύνει τα μέλη της, θα δημιουργηθεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο από την Ευρώπη έως την Ιαπωνία, όπου η ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής θα μπορούσε να δεχτεί νέες πολιτικές επιθέσεις.
«Οι πολιτικά υποκινούμενες επιθέσεις στη Fed έχουν πνευματικό αντίκτυπο και στον υπόλοιπο κόσμο, περιλαμβανομένης της Ευρώπης», δήλωσε το μέλος της ΕΚΤ Όλι Ρεν από τη Φινλανδία, στο περιθώριο του ετήσιου συμπόσιου της Fed στο Jackson Hole.
Γι’ αυτό ο Ρεν και οι συνάδελφοί του στήριξαν θερμά τον Πάουελ να μείνει στη θέση του, ακόμη και μετά το σήμα που έδωσε για πιθανή μείωση επιτοκίων τον Σεπτέμβριο. Ο Πάουελ καταχειροκροτήθηκε όρθιος όταν ανέβηκε στο βήμα του συνεδρίου.
«Η ανεξαρτησία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη»
Συνομιλίες με δώδεκα κεντρικούς τραπεζίτες από όλο τον κόσμο στο περιθώριο της εκδήλωσης αποκάλυψαν ότι ένα σενάριο στο οποίο η Fed χάνει την ανεξαρτησία της και κατ’ επέκταση την ικανότητά της να πολεμά τον πληθωρισμό, θεωρείται άμεση απειλή για το δικό τους κύρος και τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας.
Αυτό θα συνεπαγόταν μεγάλη αναταραχή στις αγορές, καθώς οι επενδυτές θα ζητούσαν υψηλότερο premium για τα αμερικανικά ομόλογα και θα επανεξέταζαν το καθεστώς τους ως «αιμοδότη» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οι κεντρικές τράπεζες ήδη προετοιμάζονται, συμβουλεύοντας τις τράπεζες να περιορίσουν την έκθεσή τους στο δολάριο.
Μια ενδεχόμενη υποχώρηση της Fed θα σήμαινε το τέλος ενός καθεστώτος που εξασφάλισε σχετική σταθερότητα τιμών από τότε που ο Πολ Βόλκερ νίκησε τον υψηλό πληθωρισμό πριν 40 χρόνια.
Έκτοτε, όλο και περισσότερες κεντρικές τράπεζες ακολούθησαν το μοντέλο της Fed: ανεξαρτησία από την πολιτική και αφοσίωση στον στόχο της σταθερότητας τιμών, κοντά στο 2%.
«Είναι μια υπενθύμιση ότι η ανεξαρτησία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη», είπε ο πρόεδρος της Bundesbank Γιόαχιμ Νάγκελ.
«Οφείλουμε να επιτελούμε την αποστολή μας και να καταστήσουμε σαφές ότι η ανεξαρτησία είναι προϋπόθεση sine qua non για τη σταθερότητα τιμών».
Πολιτικό παιχνίδι
Μέχρι στιγμής, οι αγορές δεν έχουν δείξει μεγάλη ανησυχία για την ανεξαρτησία της Fed. Οι μετοχές στις ΗΠΑ καλπάζουν και οι αποδόσεις των ομολόγων δεν έχουν εκτοξευθεί.
Παρότι ο Τραμπ μπορεί να ορίσει νέο πρόεδρο όταν λήξει η θητεία του Πάουελ τον Μάιο, χρειάζεται περισσότερες αποχωρήσεις μελών για να αποκτήσει πλειοψηφία στο ΔΣ. Το δίκτυο των 12 περιφερειακών τραπεζών της Fed λειτουργεί επίσης ως αντίβαρο στην επιρροή της Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, η τεταμένη σχέση του Τραμπ με τη Fed, σε μια χώρα που θεωρείται θεματοφύλακας ισχυρών θεσμών, κάνει τους υπόλοιπους τραπεζίτες να αντιλαμβάνονται πόσο εύθραυστη είναι η ανεξαρτησία τους.
Ακόμη και η ΕΚΤ, με την αυτονομία που της δίνουν οι Συνθήκες της ΕΕ, χρειάστηκε να δώσει μάχες για να την υπερασπιστεί, ιδίως όταν κατηγορήθηκε ότι χρηματοδοτεί κυβερνήσεις μέσω των μαζικών αγορών ομολόγων.
Στην Ιταλία, στη Γερμανία και στη Γαλλία, δεξιά και αριστερά κόμματα κατά καιρούς επικρίνουν την ΕΚΤ. Σε άλλες χώρες, η επιλογή διοικητών κεντρικών τραπεζών έχει γίνει «πολιτικό ποδόσφαιρο».
Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Λετονίας, Μάρτινς Καζάκς, κατηγορήθηκε ότι δεν ικανοποιεί τις επιθυμίες της κυβέρνησης κατά τη διαδικασία επαναδιορισμού του. Η Σλοβενία δεν έχει διοικητή από τον Ιανουάριο λόγω πολιτικών διαμαχών.
Στην Ιαπωνία, ο πρώην πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε είχε επικρίνει τον τότε διοικητή Σιρακάβα για την αδράνειά του απέναντι στον αποπληθωρισμό και όρισε τον Χαρουχίκο Κουρόντα, ο οποίος ξεκίνησε τεράστιο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού.
Κακό παράδειγμα
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι το τέλος της θητείας του Πάουελ δεν «μπορεί να έρθει αρκετά γρήγορα» και έχει ξεκινήσει δημόσια τη διαδικασία αναζήτησης διαδόχου.
«Είναι σαν να έμαθε ο Τραμπ από τον Άμπε», είπε πηγή κοντά στη σκέψη της Τράπεζας της Ιαπωνίας.
Αυτές οι κινήσεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο –ιδίως λαϊκιστικές– να επιβάλουν έλεγχο στις κεντρικές τους τράπεζες, οδηγώντας σε υψηλότερο παγκόσμιο πληθωρισμό και αστάθεια στις αγορές.
«Η προσπάθεια ελέγχου της Fed θα δημιουργήσει πολύ κακό προηγούμενο για άλλες κυβερνήσεις», δήλωσε ο Μόρι Ομπστφελντ, ανώτερος ερευνητής στο Peterson Institute και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ.
«Πώς μπορείς να δεις κάτι τέτοιο να συμβαίνει στις ΗΠΑ –που θεωρούνταν προπύργιο θεσμών και κράτους δικαίου– και να μην καταλήξεις ότι άλλες χώρες θα είναι πιο εύκολοι στόχοι;»
