Η Μόνα Λίζα «μετακομίζει». Τι αλλάζει στο Λούβρο και πού θα τη δεις στο μέλλον
Ουρές τόσο μεγάλες που μετατρέπουν την επίσκεψη στο Λούβρο σε «σωματική δοκιμασία», βροχή που διαρρέει μέσα από την γυάλινη πυραμίδα και «ανησυχητικές διακυμάνσεις θερμοκρασίας» που θέτουν σε κίνδυνο τα έργα τέχνης — αυτές είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το πιο επισκέψιμο μουσείο του κόσμου, σχεδόν 40 χρόνια μετά την τελευταία μεγάλη του ανακαίνιση.
Η διευθύντρια του μουσείου, Λορένς ντε Καρ, περιέγραψε αυτές τις ανησυχίες σε διαρρεύσασα επιστολή προς το Υπουργείο Πολιτισμού τον Ιανουάριο, ζητώντας επείγουσες εργασίες αποκατάστασης στο 800 ετών κτίριο. Οι υπηρεσίες προς τους επισκέπτες, όπως η σίτιση, οι τουαλέτες και η σήμανση, έχουν υποβαθμιστεί υπό την πίεση των ετήσιων επισκέψεων που πλέον ξεπερνούν τα 8 εκατ., διπλάσιες σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες.
Η προειδοποίηση της ντε Καρ φάνηκε να συντονίζεται με το Ελιζέ, αφού μόλις μία εβδομάδα αργότερα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε σχέδια για ανακαίνιση του Λούβρου μέσα στην επόμενη δεκαετία, με εκτιμώμενο κόστος 800 εκατ. ευρώ.
«Θα είναι ένα Λούβρο αναθεωρημένο, αποκατεστημένο και διευρυμένο, που θα αποτελέσει το επίκεντρο της ιστορίας της τέχνης για τη χώρα μας και πέρα από αυτήν», δήλωσε ο Μακρόν μπροστά στη «Μόνα Λίζα».
Ο πρόεδρος υποσχέθηκε μια νέα ανατολική είσοδο για τη μείωση των ουρών και μια νέα υπόγεια αίθουσα αφιερωμένη στο αριστούργημα του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Μετά την επαναλειτουργία της Παναγίας των Παρισίων ύστερα από την καταστροφική πυρκαγιά του 2019, το σχέδιο «νέας Αναγέννησης» του Μακρόν για το Λούβρο εντάσσεται στην παράδοση των Γάλλων προέδρων να αφήνουν το στίγμα τους στο πολιτιστικό τοπίο του Παρισιού: ο Ζορζ Πομπιντού χάρισε το Κέντρο Πομπιντού, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν το Μουσείο Ορσέ, ο Φρανσουά Μιτεράν τη γυάλινη πυραμίδα του Πέι, ενώ ο Ζακ Σιράκ το Μουσείο Κε Μπρανλί για την αφρικανική και ιθαγενή τέχνη.
Δεδομένων των πιεσμένων δημόσιων οικονομικών, ο Μακρόν υποσχέθηκε ότι το βάρος της αναβάθμισης του Λούβρου θα καλυφθεί από τα έσοδα εισιτηρίων, τις δωρεές, το merchandising και τα δικαιώματα από το Λούβρο του Άμπου Ντάμπι. Όμως αξιωματούχοι εκφράζουν αμφιβολίες, καθώς το μουσείο πέρυσι είχε ακαθάριστα έσοδα μόλις 211 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 19 εκατ. ευρώ, πολύ κάτω από τα απαιτούμενα ποσά που πιθανότατα θα αυξηθούν μόλις ξεκινήσουν τα έργα.
Συνδικάτα και πολιτιστικοί φορείς προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι η εκτόξευση των επισκεπτών έχει οδηγήσει το ίδρυμα στα όρια. Το 1989, όταν εγκαινιάστηκε η πυραμίδα του Πέι, είχε σχεδιαστεί να διαχειρίζεται 4 εκατ. εισόδους ετησίως. Σήμερα, το Λούβρο ξεπερνά σταθερά τον διπλάσιο αριθμό και είχε φτάσει τα 10 εκατ. πριν την πανδημία.
Τον Ιούνιο, μερικοί εργαζόμενοι πραγματοποίησαν αυθόρμητη στάση εργασίας που προκάλεσε αιφνιδιασμό και οδήγησε στο κλείσιμο του μουσείου για μία ημέρα. «Ήταν σημάδι αυξανόμενης δυσαρέσκειας», είπε ο Ζοέλ Μουρνετάς, υπεύθυνος ανάπτυξης μπουτίκ στο εθνικό μουσείο. «Το Λούβρο έχει κορεστεί, είναι θύμα της ίδιας του της επιτυχίας».
Οι εργαζόμενοι παραπονιούνται για την ανάγκη αναβάθμισης των υποδομών: το 2023 ακυρώθηκε έκθεση λόγω σπασμένου σωλήνα, ενώ τα αναξιόπιστα συστήματα θέρμανσης και ψύξης αφήνουν τις αίθουσες να «βράζουν» το καλοκαίρι και να «παγώνουν» τον χειμώνα. Τέτοιες παρεμβάσεις θα αντιστοιχούν περίπου στο μισό του κόστους ανακαίνισης.
Το μεγαλύτερο σημείο συμφόρησης είναι μπροστά στη «Μόνα Λίζα». Περίπου 20.000 επισκέπτες την ημέρα συνωστίζονται στη Salle des États για μια φωτογραφία. Στα σχέδια του Μακρόν, το έργο θα μεταφερθεί σε ειδική υπόγεια αίθουσα με πολύ μεγαλύτερη χωρητικότητα και ξεχωριστό εισιτήριο. Ο πρόεδρος υποσχέθηκε ότι έτσι το Λούβρο θα φτάσει νέο στόχο: 12 εκατ. επισκέπτες ετησίως.
Ωστόσο, ενώ η «Μόνα Λίζα» προσελκύει πλήθη, μεγάλο μέρος του υπόλοιπου μουσείου παραμένει αραιά επισκέψιμο — ακόμη και συλλογές παγκόσμιας κλάσης όπως οι αιγυπτιακές αρχαιότητες. Η συχνά ακαδημαϊκή επιμέλεια πρέπει να επανεξεταστεί ώστε να γίνει πιο προσβάσιμη, τονίζει ο Μουρνετάς.
Μια ακόμη αλλαγή: οι επισκέπτες εκτός ΕΕ θα πληρώνουν ακριβότερο εισιτήριο. Στόχος είναι η αύξηση εσόδων, καθώς το κράτος μειώνει τη στήριξή του. Το 2023 η κρατική χρηματοδότηση κάλυψε το 68% του προϋπολογισμού του Λούβρου, έναντι 58% το 2019. Τα εισιτήρια αυξήθηκαν κατά 30% πέρυσι, στα 22 ευρώ, αν και νέοι και μαθητές εξακολουθούν να έχουν δωρεάν είσοδο.
Για την προσέλκυση πόρων, η ντε Καρ έχει στραφεί σε πλούσιους δωρητές από ΗΠΑ και Ιαπωνία με black-tie events κάτω από την πυραμίδα και ιδιωτικές ξεναγήσεις. Τέτοιες πρακτικές έχουν προκαλέσει κριτική, καθώς στη Γαλλία το κράτος παραδοσιακά στηρίζει τις τέχνες για να διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση.
«Είναι θετικό να βελτιωθεί η άνεση και η εμπειρία των επισκεπτών», σημειώνει ο συνδικαλιστής Αλέξις Φριτς, «αλλά υπάρχει κίνδυνος να φτιάξουμε ένα μουσείο μόνο για πλούσιους».
