Η μουσική ως «φάρμακο»: Πώς αλλάζει την ψυχική υγεία και τις θεραπείες του μέλλοντος
-
Η μουσική ενεργοποιεί βαθιούς μηχανισμούς ανταμοιβής και μπορεί να μειώσει άγχος ή κατάθλιψη, λειτουργώντας συμπληρωματικά στη θεραπεία.
-
Η μουσικοθεραπεία —από συνειδητή ακρόαση μέχρι songwriting— δίνει στους ανθρώπους έλεγχο στα συναισθήματά τους και προσφέρει σημαντική ψυχολογική ανακούφιση.
-
Πρωτοποριακές έρευνες δείχνουν ότι η μουσική μπορεί να βοηθήσει ακόμη και φάρμακα να διεισδύσουν στον εγκέφαλο, ανοίγοντας νέους δρόμους για τη θεραπεία νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
Οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι η μουσική μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα από το να ανεβάζει τη διάθεσή μας — από το να μειώνει το άγχος έως και να βοηθάει πειραματικά φάρμακα να φτάσουν στον εγκέφαλο.
Γιατί έχει σημασία
Η μουσική θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά στη θεραπεία, να βοηθήσει ανθρώπους να διαχειριστούν πόνο και άγχος — και ίσως στο μέλλον να ενισχύσει ακόμα και θεραπείες για νευρολογικές ασθένειες.
Τι ισχύει σήμερα
Η μουσική έχει τη δύναμη να ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του σώματος, με τρόπο παρόμοιο με τη ζεστασιά, το φαγητό ή την κοινωνική επαφή — μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στη νευροεπιστήμη των τελευταίων δεκαετιών, σύμφωνα με τον Daniel Bowling, επίκουρο καθηγητή ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Στάνφορντ.
Αυτό είναι «πολύ σημαντικό για την ψυχική υγεία», εξηγεί, επειδή σημαίνει ότι η μουσική μπορεί να ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου και χημικές ουσίες που προκαλούν ευεξία όταν κάποιος βιώνει άγχος ή κατάθλιψη.
Τι ακούμε από τους ειδικούς
Πέρα από τη φυσική αντίδραση στην ακρόαση, η ενεργή εμπλοκή — όπως η συνειδητή ακρόαση ή η σύνθεση τραγουδιών — μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από το άγχος παρόμοια με τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Αυτό δείχνει η έρευνα του music therapist Sean McNally σε καρκινοπαθείς που παρακολουθούνται στο Memorial Sloan Kettering στη Νέα Υόρκη.
Στις συνεδρίες μέσω Zoom, διάρκειας μίας ώρας, οι survivors ακούνε μουσική, συζητούν τα συναισθήματα που τους προκαλεί και στη συνέχεια γράφουν τραγούδια μαζί με τον θεραπευτή — βασισμένα στο πώς νιώθουν.
Η μουσικοθεραπεία «δεν είναι απόσπαση προσοχής», αλλά «δίνει στους ανθρώπους έλεγχο πάνω στο συναίσθημά τους», λέει ο McNally. «Όταν ένας ασθενής ακούει τη δική του ιστορία να τραγουδιέται πίσω σε αυτόν, κάτι αλλάζει». Συχνά είναι μια στιγμή έντονης χαράς — και πολλές φορές δακρύων.
Το νεότερο μέτωπο: Η μουσικοθεραπεία με AI
Νέες εφαρμογές μουσικοθεραπείας αξιοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργούν playlist βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα, βοηθώντας τους χρήστες να νιώσουν πιο ήρεμοι, συγκεντρωμένοι ή ενεργητικοί.
Η εφαρμογή Spiritune έχει δημιουργήσει «sonic recipes» — εσωτερικό όρο της εταιρείας — με 20 συγκεκριμένες ακουστικές παραμέτρους που σχεδιάστηκαν για να προκαλούν συγκεκριμένες συναισθηματικές καταστάσεις, εξηγεί ο Bowling, επιστημονικός συνιδρυτής της πλατφόρμας και μουσικός.
Οι παραγωγοί συνθέτουν τα κομμάτια και μοντέλα AI αξιολογούν την ποιότητα και το συναισθηματικό τους αποτύπωμα.
Για παράδειγμα: τα κομμάτια για χαλάρωση είναι συνήθως 60–80 bpm και έχουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα.
Το ενδιαφέρον
Παρότι υπάρχουν «κανόνες» που κάνουν ένα κομμάτι χαλαρωτικό ή ευχάριστο, η μουσική προτίμηση είναι βαθιά προσωπική — και συχνά παγιώνεται στην εφηβεία και στις αρχές της ενήλικης ζωής. «Δεν ξέρουμε γιατί», λέει ο Bowling.
Παίζουν ρόλο η νοσταλγία, οι ορμόνες και το γεγονός ότι εκείνη την περίοδο οι άνθρωποι περνούν πολύ χρόνο ακούγοντας μουσική.
Και τώρα τι;
Η μουσική ίσως στο μέλλον ενισχύει την αποτελεσματικότητα φαρμάκων στον εγκέφαλο.
Σε πρόσφατη μελέτη, ποντίκια που έλαβαν φάρμακα βασισμένα σε νανοσωματίδια και εκτέθηκαν σε χαμηλές συχνότητες ήχου, εμφάνισαν μεγαλύτερη συγκέντρωση φαρμάκου στον εγκέφαλο.
«Η ικανότητα αυτών των σωματιδίων να περνούν στον εγκέφαλο είναι εξαιρετικά χαμηλή, γιατί ο εγκέφαλος είναι το πιο προστατευμένο όργανο», εξηγεί η Patricia Mora-Raimundo, επικεφαλής της έρευνας στο Technion. Το γεγονός ότι η μουσική αύξησε τη διείσδυση του φαρμάκου ήταν «πραγματικά εντυπωσιακό».
Η ελπίδα της είναι ότι στο μέλλον, η έκθεση ασθενών σε συγκεκριμένα μοτίβα ήχου — όπως χαμηλές συχνότητες — μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
