Η παγκόσμια προσφορά Nutella απειλείται και αυτό φέρνει αναστάτωση στην ιταλική ύπαιθρο

του Eric J. Lyman

Πριν από τους Ναπολεόντειους πολέμους, το Τορίνο ήταν μια από τις πρωτεύουσες της σοκολάτας της Ευρώπης. Όμως οι γαλλικοί ναυτικοί αποκλεισμοί προκάλεσαν ελλείψεις στο κακάο από τη Νότια Αμερική και οι τιμές για τις βασικές πρώτες ύλες εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Τότε, οι σοκολατοποιοί του Τορίνο άρχισαν να ανακατεύουν το περιορισμένο κακάο που μπορούσαν να πάρουν στα χέρια τους με φουντούκια, που ήταν άφθονα στην περιοχή.

Ο συνδυασμός σοκολάτας-φουντουκιού που δημιούργησαν έγινε παγκόσμιο φαινόμενο. Το ξέρουμε πλέον ως Nutella.

Οι αριθμοί που περιβάλλουν τη Nutella είναι συγκλονιστικοί. Η Gruppo Ferrero, η εταιρεία που κατασκευάζει τη Nutella, χρησιμοποιεί περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής προσφοράς φουντουκιού στον κόσμο. Σύμφωνα με την εταιρεία, η Nutella πωλείται τώρα σε 160 χώρες και η συνολική ετήσια παραγωγή έχει ξεπεράσει τους 400.000 τόνους – περισσότερο από το βάρος του Empire State Building. Αν τοποθετηθούν το ένα δίπλα στο άλλο, τα 770 εκατομμύρια δοχεία Nutella Ferrero που παράγει κάθε χρόνο θα κάλυπταν τον ισημερινό σχεδόν δύο φορές σε μήκος.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτοί οι αριθμοί είναι κομβικής σημασίας για την εταιρεία. Τα έσοδα της Ferrero πέρυσι ξεπέρασαν τα 12,3 δισεκατομμύρια ευρώ, εμφανίζοντας μια αύξηση 8% σε ετήσια βάση. Με τα απανωτά lockdown, ο κόσμος έφαγε πολλή Nutella και άλλα γλυκά της Ferrero.

Εντωμεταξύ, τα κέρδη ξεπέρασαν τα 223 εκατομμύρια ευρώ – μια μικρή αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος. (Αυτοί οι αριθμοί βασίζονται σε ολόκληρο το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας, το οποίο περιλαμβάνει επίσης τις σοκολάτες Ferrero Rocher, τα αυγά σοκολάτας Kind και τις μέντες Tic Tac. Αλλά η Nutella είναι το πιο επιτυχημένο προϊόν της εταιρείας).

Τώρα που ο κόσμος είναι εκτός lockdown, η μη εισηγμένη Ferrero στρέφεται στις εξαγορές, αγοράζοντας τις βρετανικές εταιρείες μπισκότων Fox’s Biscuits και Burton’s Biscuit Co. έναντι 610 εκατομμυρίων λιρών (840 εκατομμύρια δολάρια).

Αλλά αυτή η επιτυχία δεν είναι χωρίς επιπλοκές. Τα φουντούκια αποτελούν μόνο το 13% της συνταγής για τη Nutella – η ζάχαρη, το φοινικέλαιο, το κακάο και η σκόνη γάλακτος είναι τα άλλα βασικά συστατικά – αλλά αυτό το συστατικό είναι χωρίς αμφιβολία το πιο δυσεύρετο.

Η Τουρκία είναι ο κορυφαίος παραγωγός στον κόσμο, αλλά πολιτικά ζητήματα και εργασιακές διαμάχες στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των χαμηλών μισθών και των καταγγελιών για παιδική εργασία, δημιουργούν κινδύνους σε όσους προμηθεύονται τα φουντούκια της. Στα τέλη του 2019, για παράδειγμα, ο δημοφιλής Ιταλός εθνικιστής πολιτικός Matteo Salvini, ο οποίος είχε επευφημήσει πολλές φορές τη Nutella στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δήλωσε ότι δεν θα αγόραζε πλέον το προϊόν επειδή χρησιμοποιούσε τουρκικά φουντούκια.

Το κλίμα της Ιταλίας, φυσικά, είναι απόλυτα κατάλληλο για φουντούκια. Αλλά η ετήσια ιταλική παραγωγή βρίσκεται πολύ πίσω μεταξύ των παγκόσμιων προμηθευτών φουντουκιού – δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της Ferrero. Και ακόμη κι αν το έκανε, λέει η εταιρεία, οι αντιμονοπωλιακοί νόμοι την εμποδίζουν από το να αγοράζει απλώς την πλειοψηφία της παραγωγής της χώρας.

Η Ferrero δεν είναι ιδιοκτήτρια ούτε διαχειρίζεται καλλιέργειες φουντουκιού – ένα σημείο που η εταιρεία έσπευσε να επισημάνει στο Fortune – αλλά έχει αντιμετωπίσει έντονες αντιδράσεις για την πρωτοβουλία της «Progetto Nocciola Italia».

Η πρωτοβουλία αυτή της εταιρείας έχει ορίσει κατευθυντήριες γραμμές για ποιοτική και βιώσιμη καλλιέργεια φουντουκιού με στόχο τελικά να αυξήσει την παραγωγή της Ιταλίας κατά το ένα τρίτο.

Όμως, πολλοί αγρότες βλέπουν διαφορετικά αυτό το τριετές σχέδιο.

Καθώς η καταστροφή λόγω της κλιματικής αλλαγής εντείνεται, επιστήμονες σε όλο τον κόσμο φοβούνται την αδιάκοπη άνοδο των καλλιεργειών μονοκαλλιέργειας – ιδιαίτερα καλαμποκιού, σόγιας και ρυζιού, αλλά και κρασιού – που ευνοούνται από τη γεωργική βιομηχανία και τους μεγαλύτερους πελάτες τους. Δεν είναι μόνο η έλλειψη της βιοποικιλότητας που φοβούνται οι επιστήμονες, αλλά το πώς αυτές οι εντατικές γεωργικές πρακτικές μπορούν να συμβάλουν στην υποβάθμιση και απώλεια ενός φυσικού οικοσυστήματος.

Πέρυσι, η αντίθεση στην πρωτοβουλία της Ferrero οδήγησε σε μια ανοιχτή επιστολή άρνησης από αγρότες και τοπικούς πολιτικούς ηγέτες με τίτλο «Progetto Nocciola Italia? No Grazie» που έλαβε ευρεία κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης στην Ιταλία. Η επιστολή ανέφερε ότι η «εντατική καλλιέργεια φουντουκιών» ήταν απειλή για το «περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα».

Δεν χρησιμοποιούν όλοι οι αγρότες τόσο δραματική γλώσσα για να επικρίνουν την πρωτοβουλία, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ακόρεστη όρεξη της εταιρείας για φουντούκια έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στις τρεις κύριες περιοχές καλλιέργειας φουντουκιού της Ιταλίας: βόρεια της Ρώμης, νότια του Τορίνο και ανατολικά της Νάπολης. Οι αγρότες εκεί λένε ότι η μεγάλη ζήτηση αυξάνει τις τιμές της γης και περιορίζει τη γεωργική ποικιλομορφία.

Εντωμεταξύ, σε μια δήλωση που δόθηκε στο Fortune, η Ferrero υπερασπίζεται την πρωτοβουλία της Progetto Nocciola Italia ως «μια ευκαιρία για τους αγρότες να διαφοροποιήσουν ή/και να μετατρέψουν τις δραστηριότητές τους», καθώς και «να αποτρέψουν την εγκατάλειψη της μη καλλιεργήσιμης γεωργικής γης».

«Μέσω του Progetto Nocciola Italia, αναπτύξαμε μια προσέγγιση στην καλλιέργεια φουντουκιού βασισμένη στην αρχή της δημιουργίας μιας ποιοτικής βιώσιμης ιταλικής αλυσίδας αξίας φουντουκιού», λέει η εταιρεία.