Η ψυχική υγεία την εποχή της υγειονομικής κρίσης

Η ψυχική υγεία την εποχή της υγειονομικής κρίσης
Κόσμος, φορώντας προστατευτική μάσκα, περιμένει σε στάση τρολει , Δευτέρα 4 Μάϊου 2020. Αίρονται από σήμερα οι περιορισμοί στις μετακινήσεις που είχαν επιβληθεί λόγω κορονοϊού. Νέοι κανόνες ισχύουν από σήμερα στις μετακινήσεις των επιβατών με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς με γνώμονα την απρόσκοπτη και ασφαλή μετακίνηση. Επιβεβλημένη η χρήση μάσκας σε μετρό, ηλεκτρικό, τραμ λεωφορεία, τρόλεϊ, για επιβάτες και για εργαζόμενους. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/Παντελής Σαίτας Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Τα βασικά συμπεράσματα από την τελευταία έρευνα του οργανισμού διαΝΕΟσις για τον τρόπο ζωής μας όλο αυτό το διάστημα.

Οι έρευνες της διαΝΕΟσις, όπως και των πιο σημαντικών «Δεξαμενών Σκέψης», επικεντρώνουν τις αναλύσεις και τις έρευνές τους στα οικονομικά, εκπαιδευτικά, και ευρωπαϊκά θέματα.

Στην τελευταία έρευνά της με τίτλο «Πώς ζουν οι Έλληνες στην πανδημία», αντίθετα με την γνωστή θεματολογία, η διαΝΕΟσις αναφέρθηκε και στα συναισθήματα. Αυτά που αισθανόμαστε όλοι μας από τον εγκλεισμό, την αποστασιοποίηση και την απομόνωση. Πριν όμως φτάσουμε στα θέματα ψυχικής υγείας, και χωρίς να αναφερθούμε σε στατιστικές, ας δούμε τις ανατροπές που έδειξε η έρευνα σε σχέση με την σχετικά προηγούμενη έρευνα «Τι πιστεύουν οι Έλληνες» που πραγματοποιήθηκε λίγους μήνες πριν την κρίση του covid-19.

Το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι αντιστροφή της δυσαρέσκειας που ακολουθούσε όλες τις προηγούμενες έρευνες. Σε συντριπτικό ποσοστό ξαφνικά οι Έλληνες δηλώνουν αισιόδοξοι εν μέσω κρίσης και με τη βεβαιότητα ότι η οικονομική κρίση που θα ακολουθήσει θα είναι βαθιά.

Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς

Και σε αυτό το ερώτημα άλλαξε δραματικά η σειρά κατάταξης. Και μάλιστα με ποσοστά διψήφια. Παραμένει βέβαια η  εμπιστοσύνη στον θεσμό της οικογένειας, αλλά στις επόμενες θέσεις αναδύονται θεσμοί, όπως του πρωθυπουργού, του Προέδρου της Δημοκρατίας, της κυβέρνησης, της Επιστήμης, του κράτους πρόνοιας. Πρόκειται για ενίσχυση των πολιτικών θεσμών. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα κόμματα και οι άλλες συλλογικότητες-συνδικάτα, σωματεία, κλπ έχουν και αυτά πέσει δραματικά στα ποσοστά εμπιστοσύνης.

Το άγχος

Εκ πρώτης όψεως δείχνουν να έχουν ίδια ποσοστά οι κατηγορίας για τις οποίες ερωτήθηκαν -πολύ άγχος, λιγότερο άγχος, καθόλου άγχος.

Πώς εξηγεί αυτά τα ευρήματα η καθηγήτρια ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ κ. Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη που συμμετείχε στην έρευνα; Ας δούμε περιληπτικά τις απαντήσεις της.

Η υπεραισιοδοξία των Ελλήνων και τα θετικά συναισθήματα συνδέονται άμεσα με την συλλογική  ταυτότητα. Η υπερηφάνεια και η αυτοπεποίθηση αυξήθηκαν σημαντικά από την παγκόσμια αναγνώριση της πρωτιάς μας στον χειρισμό της κρίσης. Την τελευταία δεκαετία, την δεκαετία της πτώχευσης, οι προσβολές, τα μνημόνια και η απαξίωση του πολιτικού και του κρατικού μας μηχανισμού που μας είχαν πληγώσει, ξαφνικά εξαφανίστηκαν.

Το αίσθημα όμως του άγχους, όπως και την εποχή της οικονομικής μας κρίσης, είναι παρόν. Άγχος, φόβος και αγωνία υπάρχουν και μάλιστα μερικές φορές οδηγούν στην κλινική κατάθλιψη, όπως καταγράφεται από όσους προσφεύγουν ατομικά για βοήθεια στον τηλεφωνικό αριθμό ψυχολογικής στήριξης που έχουν δημιουργήσει ο ΕΟΔΥ υπό την εποπτεία του ΕΚΠΑ-10306-.

Κλείνοντας, θα αναφερθούμε στις παρενέργειες της αποστασιοποίησης. Σύμφωνα πάντα με την καθηγήτρια, η απαγόρευση χειραψίας, της αγκαλιάς ή της κοντινής επαφής με ανθρώπους εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος έχει σοβαρές συνέπειες. Κατά την αφή απελευθερώνεται μια από τις «ορμόνες της ευτυχίας», η Ωκυτοκίνη. Η απουσία αγκαλιάς και η μη έκκρισης της ορμόνης μειώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Με άλλα λόγια η κοινωνική απόσταση μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού και ταυτόχρονα λειτουργεί σε βάρος του ανοσοποιητικού συστήματος που έχουμε πρωτίστως ανάγκη για την μάχη του οργανισμού μας εναντίον του αόρατου εχθρού.

Μετά λοιπόν την επιστήμη της ιατρικής στο σύνολό της και η ψυχιατρική, έστω και σιωπηλά μπαίνει στην ζωή μας. Και ίσως για πολλά χρόνια, αν δεν βρεθεί εμβόλιο για τον ιό. Ή αν αποδειχθεί σωστός ο «Δόκτωρ Τραμπ». Μόνος πια, μετά το πάθημα του άλλου εγκεφάλου της Βρετανικής «απομόνωσης» από την λογική, την επιστήμη και την ανάγκη για συλλογική προσπάθεια.

Ο Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην στέλεχος της Ε.Ε., μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις.