Η ζωή μετά τον κορωνοϊό: Πώς θα επηρεάσει η πανδημία τις κατοικίες μας;

του Sergey Makhno

Η ζωή μετά την πανδημία του Covid-19 δεν θα είναι ποτέ η ίδια. Είμαστε στην αρχή του τέλους, περιμένοντας μια νέα αρχή. Ο πλανήτης Γη θα διακόψει τη «συμφωνία συνεργασίας» του με την ανθρωπότητα, εκτός κι αν αναθεωρήσουμε επειγόντως τη συμπεριφορά μας.

Οι προβλέψεις εμφανίζονται η μία μετά την άλλη. Ορισμένες από αυτές τις προβλέψεις είναι πιο αισιόδοξες, άλλες όχι. Αλλά σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι, παρά αυτήν την άνευ προηγουμένου πτώση, η ανθρωπότητα θα βρει τη δύναμη να ανακάμψει.

Οι αξίες θα αλλάξουν, οι ζωές μας και οι συνήθειές μας θα αλλάξουν, και τα σπίτια μας θα αλλάξουν κι αυτά. Με αυτό κατά νου, ιδού επτά προβλέψεις για τις αλλαγές που μπορεί να συμβούν:

Μονοκατοικίες, όχι διαμερίσματα

Τα πολυώροφα κτίρια σχεδιάστηκαν για να οργανώνουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους σε ένα μέρος. Η υγεία και η υγιεινή δεν αποτελούσαν παράγοντες που λαμβάνονταν υπόψη. Σε περιόδους πανδημίας, είναι απαραίτητο να μειώνεται η επαφή με καθετί που χρησιμοποιείται σε πολυώροφα κτίρια: ανελκυστήρες, κουμπιά ανελκυστήρων, λαβές θυρών, επιφάνειες και, πάνω απ’ όλα, γείτονες.

Μετά την αναγκαστική αυτοαπομόνωση σε διαφορετικούς ορόφους πάνω από το έδαφος, συχνά χωρίς μπαλκόνι ή βεράντα, όλοι θα θέλουμε απελπισμένα να έχουμε μονοκατοικία. Μπορεί να είναι μικρή, αλλά με αυλή και βεράντα όπου θα μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας το πρωί.

Σε όλη την ιστορία του ανθρώπου, η κύρια λειτουργία του σπιτιού ήταν η ασφάλεια. Αρχικά, χρησίμευε ως κρησφύγετο από την κακοκαιρία και τα αρπακτικά ζώα. Στη συνέχεια, χτίστηκαν ψηλά πέτρινα φρούρια για να εμποδίσουν τον εχθρό να μπει μέσα. Σήμερα, οι άνθρωποι χρειάζονται ένα σπίτι που να μπορεί να προσφέρει αποτελεσματικά κοινωνική απομόνωση.

Η μονοκατοικία προσφέρει κάτι περισσότερο από μια απόδραση από τη ρουτίνα και το αστικό χάος –  προσφέρει ένα καταφύγιο από ιούς και λοιμώξεις. Η αστικοποίηση κάνει ένα βήμα πίσω καθώς μεταφερόμαστε σε μικρά χωριά και προάστια.

Κατοικίες-οχυρά αντί για open–plan χώρους

Για εκείνους που συνεχώς εκπαιδεύονται για να επιβιώσουν από μια επερχόμενη αποκάλυψη, η τάση για ενισχυμένα κτίρια ήταν πάντα υπαρκτή. Αλλά τώρα αναμένεται να γίνει πιο διαδεδομένη.

Με βάση την εμπειρία της πραγματικότητας, οι ταινίες για το τέλος του κόσμου δεν φαίνονται πλέον τόσο φανταστικές. Η επιθυμία να προετοιμάσετε το σπίτι σας έναντι φυσικών ή ανθρωπογενών κινδύνων δεν προκαλεί πλέον έκπληξη. Και το σπίτι δεν θα διαθέτει μόνο γκαράζ, αλλά και ένα ενισχυμένο υπόγειο με αποθέματα νερού και φαγητού.

Επίσης, θα αποχαιρετήσουμε μία από τις κύριες τάσεις των τελευταίων ετών: τους χώρους ανοιχτού τύπου, με ενιαία την είσοδο, το καθιστικό, την τραπεζαρία και την κουζίνα. Στον αντίκτυπο της πανδημίας, το χολ θα χωρίζεται έτσι ώστε να μπορούμε να αφήνουμε τα παπούτσια, τα ρούχα και τα προσωπικά μας αντικείμενα, αντί να μεταφέρουμε βρωμιά στα ενδότερα.

Αυτόνομη παροχή ενέργειας και ύδρευσης

Τα κτίρια του μέλλοντος θα είναι αυτόνομα, με τη δική τους παροχή νερού και θέρμανσης. Τα γεωθερμικά πηγάδια γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή. Εκτός από την ύδρευση, μπορούν να παρέχουν και ένα μέρος της θέρμανσης για ένα σπίτι.

Θα υπάρχουν πολλές άλλες πηγές θέρμανσης σαν ένα δίχτυ ασφαλείας: σόμπα, τζάκι, λέβητας στερεών καυσίμων, γεννήτρια καυσίμων, ηλιακοί συλλέκτες. Ο στόχος θα είναι η ανεξαρτησία από τον έξω κόσμο, ελαχιστοποιώντας έτσι τους κινδύνους στην περίπτωση ενός πλήρους «κατεβάσματος του διακόπτη».

Το δορυφορικό διαδίκτυο είναι σήμερα μια δαπανηρή και αναξιόπιστη υπηρεσία, προσβάσιμη μόνο σε ορισμένα άτομα και οργανισμούς, όπως οι ναυτιλιακές, οι εξορυκτικές και οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι ένοπλες δυνάμεις. Στο μέλλον, η γκάμα των χρηστών θα διευρυνθεί, εξασφαλίζοντας έτσι πολύ γρήγορη πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Η OneWeb και η SpaceX σχεδίαζαν ήδη να καλύψουν ολόκληρο τον πλανήτη με αυτή την τεχνολογία πριν ξεκινήσει η πανδημία. Η OneWeb έχει ήδη αναπτύξει 40 από τους προγραμματισμένους 648 δορυφόρους στην τροχιά της Γης, ενώ το πρόγραμμα Starlink της SpaceX προβλέπει την εκτόξευση 12.000 δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2020.

Φίλτρα

Τα συστήματα φιλτραρίσματος νερού και αέρα τείνουν να θεωρούνται ως μια περιττή προσθήκη. Μετά την πανδημία, η τάση αυτή θα αλλάξει, καθώς οι άνθρωποι θα ανησυχούν για το τι μπορεί να συμβεί εάν εισέλθει ένας ιός στην παροχή νερού. Έτσι, θα είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για τις χωματουργικές εργασίες, τις μελέτες και τα συστήματα φιλτραρίσματος που απαιτούνται για την εγκατάσταση ενός πηγαδιού.

Οι κατασκευαστές έξυπνων οικιακών συστημάτων θα προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα. Τα προγράμματά τους θα ελέγχουν όχι μόνο τη θερμοκρασία του αέρα στο σπίτι αλλά και την ποιότητά του και, εάν είναι απαραίτητο, θα τον καθαρίζουν αυτόματα. Ο αέρας απ’ έξω φυσικά θα φιλτράρεται.

Οι ιδιαίτερα απαιτητικές οικογένειες μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ένα δωμάτιο καθαρισμού με αντισηπτικά. Οι επαγγελματίες του delivery και οι επισκέπτες θα πρέπει υποχρεωτικά να περνάνε από εκεί για να εισέλθουν στο σπίτι. Επιπλέον, τα σπίτια θα είναι εξοπλισμένα με μια λάμπα που παράγει υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία μπορεί να σκοτώσει ορισμένους επιβλαβείς οργανισμούς, ιούς και βακτήρια.

Το σπίτι ως το νέο γραφείο

Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, οι περισσότεροι αναγκάζονται να εργάζονται από το σπίτι. Θα υπάρχουν άνθρωποι που, την πρώτη μέρα μετά την καραντίνα, θα σπεύσουν να συναντήσουν συναδέλφους και να πιουν τον καφέ τους στο γραφείο. Αλλά θα υπάρχουν κι εκείνοι που δεν θα θέλουν να επιστρέψουν στο γραφείο.

Θα δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στη διευθέτηση του χώρου εργασίας στο σπίτι. Η χωροταξική οργάνωση θα αλλάξει. Ο χώρος εργασίας δεν θα είναι ένα γραφειάκι με μια καρεκλίτσα και ένα φωτιστικό γραφείο στη γωνία του καθιστικού ή κάτω από τις σκάλες. Τώρα θα είναι ένα εντελώς ξεχωριστό δωμάτιο με μεγάλα παράθυρα, κουρτίνες και άνετα έπιπλα. Θα έχει όλον τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό και θα είναι ηχομονωμένο.

Ως απάντηση, τα γραφεία θα καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για να μας κερδίσουν. Όλα όσα προσφέρουν οι κορυφαίες εταιρείες θα αρχίσουν να προσφέρονται κι από πολλούς άλλους εργοδότες.

Η αστική γεωργία εξαπλώνεται παγκοσμίως

Παλαιότερα, ήταν της μόδας να έχεις μικρούς κήπους κοντά σε σπίτια ή πάνω στα μπαλκόνια. Τώρα, πλέον, θα υπάρξει έκρηξη αυτής της τάσης. Όπως μας έλεγαν οι παππούδες μας, η κηπουρική χαλαρώνει. Και αποδεικνύεται ότι η φυσική αλληλεπίδραση με τα ζωντανά φυτά είναι καλή για την ψυχική μας υγεία.

Η καλλιέργεια αυτού που τρώτε είναι ευχάριστη και σας απελευθερώνει κάπως από την καθημερινή σας ρουτίνα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της αυτοαπομόνωσης. Η καραντίνα είναι ίσως η καλύτερη στιγμή για να μάθετε περισσότερα για τους εσωτερικούς κήπους – πώς να καλλιεργείτε φυτά από σπόρους, ακόμη κι αν ζείτε σε πολυώροφο κτίριο. Εκτός από τα παραγόμενα τρόφιμα, οι εσωτερικοί κήποι μπορούν να προσφέρουν και οξυγόνο. Η τάση για φυτικούς τοίχους υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δεν έχουμε διερευνήσει πλήρως τις δυνατότητες που προσφέρει για τον εσωτερικό σχεδιασμό.

Θα μπορούσατε, επιπλέον, να φτιάξετε ένα υπόγειο όπου θα έχετε έναν κήπο, ένα μίνι τυροκομείο, ή ένα οινοποιείο. Φυσικά, εδώ θα χρειαστείτε επιπλέον εξοπλισμό: τεχνητό φωτισμό, φιλτράρισμα νερού και αέρα, λίπασμα εδάφους. Αλλά αξίζει τον κόπο, αν πρόκειται να έχετε φρέσκες ντομάτες.

Απόρριψη της μαζικής βιομηχανίας

Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είδαν φωτογραφίες που αποκαλύπτουν έναν νέο ουρανό πάνω από την Κίνα. Μετά από δύο μήνες αναγκαστικής εγκατάλειψης της μαζικής παραγωγής, οι κάτοικοί της μπορούν επιτέλους να αναπνέουν καθαρό αέρα.

Υπάρχουν πολλές ακόμα ευχάριστες ανακαλύψεις μπροστά μας. Ο νέος κόσμος θα αφορά τα πράγματα που έχουν σημασία. Θα υπάρχουν λιγότερα αντικείμενα και αυτά θα επιλέγονται πιο υπεύθυνα. Θα θέτουμε περισσότερες ερωτήσεις: είναι τα αντικείμενα κατασκευασμένα από φυσικά υλικά; Μήπως η παραγωγή τους βλάπτει τον πλανήτη;

Επιπλέον, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συντηρούν τους τοπικούς παραγωγούς για να αποκατασταθεί η οικονομική δραστηριότητα.

Σε κάθε περίπτωση, μην ξεχνάτε να πλένετε τα χέρια σας και να μένετε στο σπίτι. Κι ας δημιουργήσουμε μια νέα ζωή που ο πλανήτης δεν θα θέλει πλέον να χάσει.

* Ο Sergey Makhno είναι αρχιτέκτονας, σχεδιαστής και συλλέκτης με έδρα στο Κίεβο της Ουκρανίας. Είναι ιδρυτής και διευθυντής της Sergey Makhno Architects.