Υπό πίεση η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων και το 2026 – Τι φταίει
Η ελληνική οικονομία υπεραποδίδει επιτυγχάνοντας καλύτερες των προβλέψεων επιδόσεις -πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο- αλλά ο πληθωρισμός συνεχίζει να αποκλίνει απειλώντας την αγοραστική δύναμη των πολιτών και εξανεμίζοντας το μέρισμα που εισπράττουν από την ανάπτυξη.
Ειδικότερα, το πρωτογενές πλεόνασμα άγγιξε τα 8,7 δισ. ευρώ στο οκτάμηνο, έναντι στόχου για 4,9 δισ. ευρώ, όπως ανακοίνωσε χθες το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επιβεβαιώνοντας ότι η ελληνική οικονομία συνεχίζει να υπεραποδίδει. Ωστόσο, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Ευρωσυστήματος ο πληθωρισμός παραμένει πρόβλημα για την Ελλάδα τόσο φέτος όσο και το 2026 ενώ αποκλίνει από τον μέσο πληθωρισμό στην ευρωζώνη.
Η Τράπεζα της Ελλάδος που παρακολουθεί τα συγκεκριμένα στοιχεία δημοσίευσε χθες δελτίο που αναφέρει ότι ο εναρμονισμένος πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ) στην Ελλάδα αναθεωρείται σημαντικά προς τα πάνω, στο 3,1% (από 2,5%) το 2025 και στο 2,6% (από 2,1%) το 2026, ως αποτέλεσμα του υψηλότερου και πιο επίμονου από το αναμενόμενο πληθωρισμού των υπηρεσιών και του πληθωρισμού των τροφίμων.
Ο δομικός πληθωρισμός (ΕνΔΤΚ εξαιρουμένων των τιμών ενέργειας και τροφίμων) βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, παρουσιάζοντας σημαντική απόκλιση από τον αντίστοιχο στη ζώνη του ευρώ, κυρίως λόγω της υψηλής επίμονης διατήρησης του πληθωρισμού των υπηρεσιών. Αναμένεται να μειωθεί στο 2,3% έως το 2027, οπότε και ο πληθωρισμός αναμένεται να διαμορφωθεί στο 2,4% από 2,6% το 2026, λόγω κυρίως της ενσωμάτωσης της επίδρασης του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών στην ενεργειακή συνιστώσα του ΕνΔΤΚ.
Όπως σχολιάζει η ΤτΕ, αν και ο ΕνΔΤΚ υποχώρησε στη χώρα μας τον Αύγουστο στο 3,1% από 3,7% τον Ιούλιο και ο δομικός πληθωρισμός υποχώρησε στο 3,9% από 4,3% αντίστοιχα, παραμένει σημαντική η απόκλιση από τον πληθωρισμό της Ευρωζώνης (όπου τον Αύγουστο σημειώθηκε οριακή αύξηση, μόλις στο 2,1% από 2% τον προηγούμενο μήνα).
Οι καταλύτες για τον επίμονο πληθωρισμό
Σε μεγάλο βαθμό τα παραπάνω αποδίδονται στην υπεραπόδοση της οικονομίας, με την ανθεκτική εγχώρια ζήτηση να τροφοδοτείται από την ισχυρή αγορά εργασίας, την πιστωτική επέκταση στον ιδιωτικό τομέα και τον πλούτο των πιο εύρωστων νοικοκυριών. Όπως σημειώνουν αναλυτές της Εθνικής Τράπεζας σε πρόσφατη έκθεσή τους, αυτή η δυναμική συντείνει σε σημαντική αύξηση του εγχώριου “παραγωγικού κενού” βραχυπρόθεσμα -στο +2½% το 2025, το υψηλότερο επίπεδο από το 2007- με τη θετική απόκλιση από την Ευρωζώνη να είναι η ευρύτερη από τη συμμετοχή της χώρας στο ευρώ, ερμηνεύοντας έτσι το μεγαλύτερο τμήμα της αντίστοιχης πληθωριστικής διαφοράς.
Η σημαντική αύξηση του παραγωγικού κενού υποδηλώνει ότι η ζήτηση έχει αυξηθεί σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι η συνολική παραγωγική δυνατότητα της οικονομίας. Αυτές οι τάσεις οδηγούν βραχυπρόθεσμα σε στενότητα πόρων και σε μεγαλύτερα περιθώρια ανατιμήσεων τόσο των αγαθών και υπηρεσιών όσο και των αμοιβών των συντελεστών παραγωγής (κεφαλαίου και εργασίας). Έτσι προκύπτει και υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λόγω κυρίως των αυξανόμενων εισαγωγών αγαθών (+4% ετησίως σε σταθερές τιμές χωρίς καύσιμα το 2024 και +2,8% στο 6μηνο του 2025), οι οποίες υπεραντιστάθμισαν τη θετική επίδραση από την αντοχή των αντίστοιχων εμπορευματικών εξαγωγών σε ένα δυσμενές διεθνές περιβάλλον (-1,2% ετησίως σε σταθερές τιμές χωρίς καύσιμα το 2024 και +6,6% στο 6μηνο του 2025) αλλά και την ανοδική τροχιά των τουριστικών εσόδων (+4,8% ετησίως το 2024 και +11% στο 6μηνο του 2025).
Ένας άλλος σημαντικός καταλύτης για τον πληθωρισμό, που απειλεί την αγοραστική δύναμη των πολιτών συνολικά, είναι η ισχυρή ζήτηση από το εξωτερικό, μέσω του τουρισμού, που ευνοεί τις ανατιμήσεις, ειδικά στις υπηρεσίες. Ενδεικτικά, η συνδυαστική στάθμιση των κατηγοριών παροχής καταλύματος/διαμονής και εστίασης για την εκτίμηση του εναρμονισμένου πληθωρισμού στην Ελλάδα είναι 20,1% έναντι 11,3% στην Ευρωζώνη. Επίσης, η έντονα ανοδική τάση των τιμών ενοικίων κατοικιών αποτυπώνει μια συνεχιζόμενη ανισορροπία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς ακινήτων για πώληση ή ενοικίαση στην ελληνική αγορά. Σύμφωνα με το σχετικό υποδείκτη του ΕνΔΤΚ τα ενοίκια για κατοικίες αυξήθηκαν κατά 10,4% ετησίως στο εξάμηνο (11,3% τον Ιούλιο), από 5,1% το 2024, έναντι αύξησης στην Ευρωζώνη κατά 2,9% τόσο στο α’ εξάμηνο του 2025 αλλά και κατά το 2024. Οι εν λόγω μεταβολές πρόσθεσαν 0,4 ποσοστιαίες μονάδες στην άνοδο του ΕνΔΤΚ για την Ελλάδα σε σύγκριση με 0,2 ποσοστιαίες μονάδες για την Ευρωζώνη κατά το α’ εξάμηνο (όπως σημειώνουν αναλυτές της ΕΤΕ, ο συντελεστής στάθμισης των ενοικίων στον ΕνΔΤΚ είναι παρόμοιος σε Ελλάδα και Ευρωζώνη, περίπου 6%).
Οι προσδοκίες επιχειρήσεων και καταναλωτών
Σύμφωνα με την ΕΚΤ οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη είναι εντός στόχου, γύρω στο 2%. Αναφορικά τώρα με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό των επιχειρήσεων, σε ορίζοντα ενός έτους στην Ελλάδα παρέμειναν γενικά σταθερές στο 3% το β’ τρίμηνο του 2025, ενώ στη ζώνη του ευρώ μειώθηκαν στο 2,5% από 2,9% το προηγούμενο τρίμηνο. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε ορίζοντα τριών ετών παρέμειναν γενικά σταθερές στο 2,8% και στο 3% στην Ελλάδα και στη ζώνη του ευρώ αντίστοιχα, ενώ για τα επόμενα πέντε έτη αυξήθηκαν στο 2,9% το β’ τρίμηνο του 2025 από 2,5% το α’ τρίμηνο του 2025 στην Ελλάδα και παρέμειναν σταθερές στο 3,0% στη ζώνη του ευρώ.
Αναφορικά με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό των καταναλωτών, η Έρευνα Προσδοκιών Καταναλωτών (CES) της ΕΚΤ δείχνει ότι τον Ιούλιο οι μέσες προσδοκίες κατά τους επόμενους 12 μήνες μειώθηκαν στην Ελλάδα σε 5,6% από 7,4% τον Ιούνιο, ενώ στη ζώνη του ευρώ παρέμειναν σταθερές στο 2,6%. Για τα επόμενα τρία χρόνια στην Ελλάδα μειώθηκαν στο 5,4% από 5,6% τον προηγούμενο μήνα, ενώ στη ζώνη του ευρώ παρέμειναν σε γενικές γραμμές σταθερές στο 2,5%. Οι μέσες προσδοκίες για τον πληθωρισμό για τα επόμενα πέντε χρόνια παρέμειναν σταθερές στην Ελλάδα στο 5% και στο 2,1% στη ζώνη του ευρώ.
