Ισπανία: Πώς μια χώρα χωρίς πετρέλαιο έγινε παγκόσμιος ηγέτης στις ΑΠΕ
Η Ισπανία αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ενεργειακής μετάβασης στον κόσμο. Χωρίς ουσιαστικά αποθέματα πετρελαίου ή φυσικού αερίου, η χώρα κατόρθωσε μέσα σε μια δεκαετία να αναπτύξει ένα ενεργειακό μείγμα που στηρίζεται σε ποσοστό άνω του 40% σε αιολική και ηλιακή ενέργεια, μειώνοντας δραστικά την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα.
Η κυβέρνηση του Pedro Sánchez προβάλλει τη φθηνή και καθαρή ενέργεια ως κινητήριο μοχλό ανάπτυξης, προσελκύοντας data centers και νέες βιομηχανικές επενδύσεις υψηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Παράλληλα, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχει μειωθεί σημαντικά, με τη Τράπεζα της Ισπανίας να υπολογίζει ότι οι χονδρικές τιμές το 2024 ήταν 40% χαμηλότερες από ό,τι θα ήταν αν το ενεργειακό μείγμα του 2019 είχε παραμείνει αμετάβλητο.
Το blackout που αποκάλυψε τις αδυναμίες
Η επιτυχία αυτή δεν έρχεται χωρίς ρίσκο. Τον Απρίλιο του 2025, ένα εκτεταμένο blackout που διήρκεσε έως και 12 ώρες σε ολόκληρη την Ιβηρική χερσόνησο, μετά από υπερφόρτιση τάσης σε εργοστάσιο, αποκάλυψε τα τεχνικά και ρυθμιστικά κενά του ισπανικού συστήματος.
Η κρατική εταιρεία Red Eléctrica, που διαχειρίζεται το δίκτυο, αναγνώρισε στη συνέχεια την ανάγκη για άμεσες επενδύσεις σε υποδομές και υποσταθμούς, ενώ τις επόμενες εβδομάδες ανέφερε περισσότερες διακυμάνσεις τάσης, ζητώντας άδεια αλλαγής διαδικασιών λειτουργίας.
Δύο βασικά προβλήματα
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η Ισπανία αντιμετωπίζει δύο διαρθρωτικές προκλήσεις:
Υπερπαραγωγή έναντι χαμηλής ζήτησης:
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε πολύ ταχύτερα από τη ζήτηση, η οποία είχε κορυφωθεί ήδη από το 2007, πριν από την οικονομική κρίση. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως η μεταλλουργία, έχουν μειώσει δραστικά τη δραστηριότητά τους, ενώ η διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων παραμένει χαμηλή λόγω των μεγάλων αποστάσεων και του αραιού δικτύου φόρτισης.
Έλλειψη αποθήκευσης ενέργειας:
Η παραγωγή ηλιακής ενέργειας κορυφώνεται το μεσημέρι, όταν η ζήτηση είναι χαμηλή, χωρίς να υπάρχουν επαρκείς τεχνολογίες αποθήκευσης όπως οι μπαταρίες. Ο Luis Rouco, ηλεκτρολόγος μηχανικός στο University of Comillas, επισημαίνει ότι «η ασφάλεια του εφοδιασμού απαιτεί νέου τύπου επενδύσεις και ρυθμιστικές παρεμβάσεις», προσθέτοντας πως «η Ισπανία βρίσκεται ακόμη σε διαδικασία μάθησης».
Η πρόκληση της επόμενης δεκαετίας
Για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις, η Red Eléctrica αυξάνει προσωρινά τη χρήση σταθμών φυσικού αερίου, οι οποίοι παρέχουν γρήγορη ενεργειακή εφεδρεία. Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, ενθαρρύνει επενδύσεις σε δίκτυα διανομής και υποσταθμούς για να ενισχυθεί η σταθερότητα και η ζήτηση.
Ωστόσο, η σταδιακή απόσυρση των πυρηνικών εργοστασίων μεταξύ 2027 και 2035 δημιουργεί νέα ερωτήματα. Παρότι η πυρηνική ενέργεια αντιπροσώπευε το 19% της παραγωγής το 2024, παρέχοντας σταθερή και καθαρή ισχύ, η Ισπανία φαίνεται αποφασισμένη να παραμείνει πιστή στην “πράσινη επανάσταση” των ΑΠΕ, αναζητώντας παράλληλα ρυθμιστικά εργαλεία που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά της.
