Ισραήλ-Ιράν σε εμπόλεμη κατάσταση: Τι συνέβη, ποιοι εμπλέκονται, τι γνωρίζουμε ως τώρα
Το Ισραήλ εξαπέλυσε επιθέσεις σε όλο το Ιράν την Παρασκευή, ανακοινώνοντας ότι στοχοποίησε την «καρδιά» του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν, στις επιθέσεις σκοτώθηκαν ο Χοσεΐν Σαλαμί, επικεφαλής των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης – ισχυρού κλάδου των ενόπλων δυνάμεων της χώρας – καθώς και άλλοι ανώτεροι στρατιωτικοί και πυρηνικοί επιστήμονες.
Όπως ανέφεραν τα ίδια μέσα, ανάμεσα στους νεκρούς περιλαμβάνονται και άμαχοι, μεταξύ των οποίων παιδιά.
Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι το Ιράν εξαπέλυσε περίπου 100 drones κατά του Ισραήλ το πρωί της Παρασκευής, με τα ισραηλινά μέσα να μεταδίδουν ότι όλα αναχαιτίστηκαν. Κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Ισραήλ.
Πολλαπλές επιθέσεις αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων και στη βασική ιρανική μονάδα εμπλουτισμού ουρανίου.
Πότε και πού συνέβησαν οι επιθέσεις;
Εκρήξεις σημειώθηκαν στην Τεχεράνη γύρω στις 03:30 τα ξημερώματα (τοπική ώρα). Η ιρανική κρατική τηλεόραση ανέφερε ότι επλήγησαν κατοικημένες περιοχές, ενώ εκρήξεις ακούστηκαν και βορειοανατολικά της πρωτεύουσας.
Στο Ισραήλ, οι κάτοικοι ξύπνησαν από σειρήνες και ειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης την ίδια ώρα.
Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι στοχεύθηκαν «δεκάδες στρατιωτικοί στόχοι, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών εγκαταστάσεων σε διάφορες περιοχές του Ιράν».
Λίγες ώρες αργότερα, σημειώθηκε έκρηξη στη μονάδα Νατάνζ – το κύριο πυρηνικό εργοστάσιο του Ιράν – σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) επιβεβαίωσε ότι επλήγη η Νατάνζ, χωρίς ωστόσο αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας.
Τι δήλωσε το Ισραήλ;
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι οι επιθέσεις – με την κωδική ονομασία Επιχείρηση «Ανατέλλων Λέων» – ήταν «στοχευμένη στρατιωτική επιχείρηση για την εξουδετέρωση της ιρανικής απειλής κατά της ίδιας της επιβίωσης του Ισραήλ».
Όπως είπε, η επιχείρηση θα συνεχιστεί «για όσο χρειαστεί».
«Το Ιράν έχει κάνει βήματα που δεν είχε κάνει ποτέ στο παρελθόν, για την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Αν δεν σταματήσουμε αυτή τη διαδικασία, το Ιράν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικό όπλο σε λίγους μήνες», δήλωσε.
Ευχαρίστησε επίσης τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για τη στάση του απέναντι στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Σύμφωνα με ισραηλινό αξιωματούχο, το Ιράν διαθέτει ήδη αρκετό εμπλουτισμένο υλικό για να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα «εντός ημερών».
Πώς αντέδρασε το Ιράν;
Το Ιράν εκτόξευσε περίπου 100 drones κατά του Ισραήλ, τα οποία – σύμφωνα με τις Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας – αναχαιτίστηκαν όλα.
Το ιρανικό Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας «δεν θα διστάσουν να υπερασπιστούν την κυριαρχία του Ιράν με πλήρη ισχύ».
Χαρακτήρισε την ισραηλινή επιχείρηση «πράξεις επιθετικότητας» και δήλωσε ότι «οι ΗΠΑ, ως κύριος υποστηρικτής του Ισραήλ, φέρουν ευθύνη».
Τι δήλωσαν οι ΗΠΑ και η διεθνής κοινότητα;
Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν συμμετείχαν στις επιθέσεις κατά του Ιράν». Πρόσθεσε ότι «το Ισραήλ μάς ενημέρωσε ότι θεωρεί την ενέργεια αναγκαία για την αυτοάμυνά του».
Ο Ρούμπιο προειδοποίησε το Ιράν να μην προβεί σε αντίποινα κατά αμερικανικών στόχων ή προσωπικού. «Για να είμαι σαφής: το Ιράν δεν πρέπει να στοχεύσει αμερικανικά συμφέροντα ή προσωπικό».
Η ισραηλινή επίθεση ήρθε μετά από μήνες διαφωνίας μεταξύ του προέδρου Τραμπ και του Νετανιάχου για το πώς να διαχειριστούν το Ιράν. Ο Τραμπ έχει αποθαρρύνει επιθέσεις όσο βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν για τα πυρηνικά.
Λίγες ώρες πριν από την επίθεση, ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι μια επίθεση θα μπορούσε να καταστρέψει τις πιθανότητες διπλωματικής λύσης. «Νομίζω ότι θα το τινάξει στον αέρα», είπε, προσθέτοντας όμως, «ίσως να το βοηθήσει κιόλας, αλλά μπορεί και να το τινάξει».
Αναμένοντας περιφερειακή κλιμάκωση, οι ΗΠΑ απομάκρυναν διπλωμάτες από το Ιράκ την Τετάρτη και ενέκριναν την εθελοντική αποχώρηση οικογενειών Αμερικανών στρατιωτών από άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής.
Περίπου 40.000 Αμερικανοί στρατιώτες σταθμεύουν στον Περσικό Κόλπο και σε άλλα σημεία της Μέσης Ανατολής για την υπεράσπιση αμερικανικών βάσεων και συμφερόντων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του Ισραήλ. Το αεροπλανοφόρο Carl Vinson, εξοπλισμένο με μαχητικά F-35, πλέει στην Αραβική Θάλασσα.
Ένα κρίσιμο ερώτημα είναι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναλάβουν ενεργό ρόλο στην υπεράσπιση του Ισραήλ από πιθανή ιρανική αντεπίθεση, όπως έπραξαν κατά την ανταλλαγή αεροπορικών χτυπημάτων πέρυσι. Ο Ρούμπιο δεν έκανε αναφορά σε κάτι τέτοιο, τονίζοντας ότι «προτεραιότητά μας είναι η προστασία των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή».
Από την πλευρά του ο ΟΗΕ κάλεσε και τις δύο πλευρές σε «μέγιστη αυτοσυγκράτηση» για να αποφευχθεί η κλιμάκωση.
Αρνητικά τοποθετήθηκαν επίσης η Κίνα, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, η Ινδονησία και η Ιαπωνία, με την Αυστραλία να προειδοποιεί για κίνδυνο περαιτέρω αποσταθεροποίησης της περιοχής.
Η Βρετανία και η Γαλλία εξέφρασαν ανησυχία και ζήτησαν αποκλιμάκωση.
Ποιοι σκοτώθηκαν;
Σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό, σκοτώθηκαν ο Αρχηγός των Ιρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, ο Διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης και ο επικεφαλής της Επιτροπής Έκτακτης Ανάγκης του Ιράν.
Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν επίσης τον θάνατο του Χοσεΐν Σαλαμί, του Γκολαμαλί Ρασίντ και του Μοχαμάντ Μπαγκερί.
Σύμφωνα με το πρακτορείο Tasnim, έξι πυρηνικοί επιστήμονες σκοτώθηκαν, μεταξύ αυτών οι:
-
Φερεϊντούν Αμπάσι, πρώην επικεφαλής της ιρανικής Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας
-
Μοχαμάντ Μαχντί Τεχαράντσι, εμπλεκόμενος στο στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα
-
Αμπντουλχαμίντ Μινουτσέρ, επικεφαλής Πυρηνικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Shahid Beheshti
-
Αχμάντ Ρεζά Ζολφαγκαρί, καθηγητής Πυρηνικής Μηχανικής
-
Αμιρχοσεΐν Φεγκί, καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής
Ο Αλί Σαμχανί, ανώτερος σύμβουλος του Ανώτατου Ηγέτη Χαμενεΐ, φέρεται επίσης να τραυματίστηκε σοβαρά.
Τι είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
Το Ιράν ισχυρίζεται πως το πυρηνικό του πρόγραμμα έχει αποκλειστικά ειρηνικό χαρακτήρα. Ωστόσο, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας και πολλές χώρες αμφισβητούν αυτή τη θέση.
Για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια, η IAEA κήρυξε επισήμως το Ιράν σε παραβίαση των υποχρεώσεών του, αναφέροντας «πολλαπλές αποτυχίες» παροχής πληροφοριών για μη δηλωμένο υλικό και εμπλουτισμένο ουράνιο.
Έκθεση της IAEA αποκάλυψε ότι το Ιράν έχει εμπλουτίσει ουράνιο στο 60% – επίπεδο κοντά στη χρήση για πυρηνικά όπλα – επαρκές για την κατασκευή έως και εννέα πυρηνικών βομβών.
