Ήταν τα NFTs «φούσκα» τελικά; Ο οίκος δημοπρασιών Christie’s κλείνει το ψηφιακό τμήμα τέχνης
Τέσσερα χρόνια μετά τη στιγμή που έκανε ιστορία με την πώληση του Beeple’s Everydays: The First 5000 Days έναντι 69,3 εκατ. δολαρίων, το ακριβότερο ψηφιακό έργο τέχνης που πουλήθηκε ποτέ και η δημοπρασία που έβαλε τα NFTs στο παγκόσμιο λεξιλόγιο, ο Christie’s γυρίζει σελίδα. Ο οίκος δημοπρασιών που μετρά 258 έτη, κλείνει το τμήμα ψηφιακής τέχνης του, σε μια κίνηση που αποτυπώνει όχι μόνο τη δική του στρατηγική αναδιάρθρωση, αλλά και τη συνολική κόπωση της αγοράς.
Η αντιπρόεδρος ψηφιακής τέχνης, Nicole Sales Giles, αποχώρησε στο τέλος Αυγούστου μαζί με άλλο ένα στέλεχος, ενώ ένας ειδικός ψηφιακής τέχνης παραμένει στη Νέα Υόρκη. Όπως εξήγησε εκπρόσωπος του οίκου, «η εταιρεία πήρε μια στρατηγική απόφαση να επαναδιαμορφώσει τις πωλήσεις ψηφιακής τέχνης», διευκρινίζοντας ότι τα έργα θα συνεχίσουν να εντάσσονται στις δημοπρασίες 20ού και 21ου αιώνα.
Η άνοδος και η πτώση μιας αγοράς
Το κλείσιμο του τμήματος δεν έρχεται ως έκπληξη. Από το 2021, όταν η «έκρηξη» των NFTs προκάλεσε μανία επενδύσεων και οδήγησε τη Christie’s στη δημιουργία του δικού της Web3 marketplace (Christie’s 3.0), η αγορά πέρασε από την κορυφή στην κατάρρευση.
Το 2022, οι πωλήσεις NFTs του οίκου υποχώρησαν στα 5,9 εκατ. δολάρια, πτώση 96% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Έκθεση του 2024 εκτιμούσε ότι το 95% των NFTs ήταν «νεκρά», χωρίς πραγματική αξία, με τους περισσότερους κατόχους να έχουν ζημιές άνω του 40%.
Η εικόνα είναι ανάλογη σε όλο το πεδίο: πλατφόρμες όπως οι Async Art, KnownOrigin και LG Art Lab έκλεισαν, ενώ οι όγκοι συναλλαγών κατέρρευσαν από τα σχεδόν 3 δισ. δολάρια το 2021 στα 197 εκατ. το 2024, σύμφωνα με στοιχεία της DappRadar.
Ακόμη και η Sotheby’s, ο μεγάλος αντίπαλος του Christie’s, προχώρησε πέρυσι σε απολύσεις στα τμήματα Metaverse και NFTs, διατηρώντας μόλις τρία στελέχη.
Στρατηγική αναπροσαρμογή ή «Kodak moment»;
Η απόφαση του Christie’s έρχεται σε μια περίοδο όπου η συνολική αγορά τέχνης δείχνει σημάδια κόπωσης: το πρώτο εξάμηνο του 2025, ο οίκος κατέγραψε πωλήσεις ύψους 1,5 δισ. δολαρίων, πτώση σχεδόν 2% σε σχέση με πέρυσι και 25% κάτω από το 2023. Η παγκόσμια αγορά τέχνης υποχώρησε το 2024 κατά 12%, στα 57 δισ. δολάρια.
Η ειδικός ψηφιακής τέχνης Fanny Lakoubay σημειώνει: «Οι οίκοι δημοπρασιών δεν μπορούν να δικαιολογήσουν ολόκληρο τμήμα όταν οι πωλήσεις του είναι τόσο χαμηλές. Αυτό δεν είναι θετικό σήμα προς την αγορά, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι οι οίκοι δημοπρασιών ασχολούνται κυρίως με δευτερογενείς πωλήσεις γνωστών καλλιτεχνών και brands. Είναι πολύ νωρίς για να λειτουργήσει αυτό το μοντέλο σε κλίμακα για την ψηφιακή τέχνη.»
Άλλοι βλέπουν το βήμα πιο αισιόδοξα. Η πλατφόρμα LiveArt σχολίασε: «Συγχαρητήρια στα NFTs που αποφοιτούν από “ψηφιακά collectibles” σε σοβαρή τέχνη που ανήκει σε μουσεία.»
Υπάρχουν όμως και πιο αιχμηρές φωνές. Ο συλλέκτης Benji χαρακτήρισε την απόφαση «Kodak moment» για την Christie’s, κατηγορώντας το μοντέλο χρέωσης προμηθειών 25-30% ως αναχρονιστικό για μια αγορά όπου οι online ανταγωνιστές χρεώνουν μηδενικές προμήθειες.
Το μέλλον της ψηφιακής τέχνης
Παρά την υποχώρηση, η ψηφιακή τέχνη δεν εξαφανίζεται. Ο οίκος Christie’s ήταν αυτός που λάνσαρε το πρώτο AI-generated πορτρέτο σε δημοπρασία το 2018 (που πουλήθηκε έναντι 432.500 δολαρίων) και το 2023 διοργάνωσε την πρώτη πώληση αποκλειστικά αφιερωμένη στην AI art, με έσοδα 700.000 δολαρίων.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν η ψηφιακή τέχνη έχει θέση, αλλά πώς θα ενταχθεί στο mainstream. Η στρατηγική στροφή του Christie’s ίσως σηματοδοτεί ακριβώς αυτό: από το hype των NFTs στη θεσμική αποδοχή ως μέρος της ευρύτερης αγοράς σύγχρονης τέχνης.
