Μέγα σκάνδαλο γκρεμίζει την αξιοπιστία των Βρυξελλών – Κινδυνεύει και η Φον ντερ Λάιεν

• Σκάνδαλο διαφθοράς που απειλεί την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Έρευνα για απάτη σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της ΕΕ
  Κίνδυνος για πολιτική κρίση στις Βρυξέλλες 
• Συλλήψεις πρώην και νυν στελεχών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Αντιμέτωπη με τη δυσκολότερη δοκιμασία κατά την περίοδο της προεδρία της στην ΕΕ είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν λόγω έρευνας για απάτη που εμπλέκει δύο από τα πιο γνωστά ονόματα στις Βρυξέλλες και απειλεί να εξελιχθεί σε κρίση πλήρους κλίμακας.

Ακριβώς έναν χρόνο μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της ως προέδρου της Επιτροπής, η φον ντερ Λάιεν, ήδη αντιμέτωπη με ερωτήματα με ζητήματα διαφάνειας, καλείται τώρα να βρει τρόπο να μη βρεθεί η ίδια μπλεγμένη σε ένα σκάνδαλο που απειλεί να λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις.

Η ανακοίνωση από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ότι η πρώην επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και ένας ανώτερος διπλωμάτης που εργάζεται σήμερα στην Επιτροπή της φον ντερ Λάιεν συνελήφθησαν την Τρίτη, αξιοποιήθηκε από τους επικριτές της, οι οποίοι επαναφέρουν τις εκκλήσεις για τέταρτη ψήφο δυσπιστίας εις βάρος της.

«Η αξιοπιστία των θεσμών μας διακυβεύεται», δήλωσε η Μανόν Ομπρί, συμπρόεδρος της ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Αν αποδειχθούν οι κατηγορίες, θα πυροδοτήσουν το μεγαλύτερο σκάνδαλο που έχει πλήξει τις Βρυξέλλες από τη μαζική παραίτηση της Επιτροπής Ζακ Σαντέρ το 1999 για κακοδιαχείριση.

Υπενθυμίζεται πως η αστυνομία συνέλαβε την πρώην Αντιπρόεδρο της Επιτροπής, Φεντερίκα Μογκερίνι, Ιταλίδα κεντροαριστερή πολιτικό που ηγήθηκε της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS) από το 2014 έως το 2019, και τον Στέφανο Σανίνο, Ιταλό δημόσιο λειτουργό που υπήρξε γενικός γραμματέας της EEAS από το 2021 μέχρι την αντικατάστασή του νωρίτερα φέτος.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ανέφερε ότι είχε «ισχυρές υπόνοιες» πως μια διαγωνιστική διαδικασία το διάστημα 2021-2022 για τη δημιουργία διπλωματικής ακαδημίας συνδεδεμένης με το Κολέγιο της Ευρώπης —του οποίου η Μογκερίνι είναι πρύτανης— δεν ήταν δίκαιη και ότι, αν οι ενδείξεις αποτελέσουν αποδείξεις, «θα μπορούσαν να συνιστούν απάτη σε δημόσιες συμβάσεις, διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων και παραβίαση επαγγελματικού απορρήτου».

Η υπόθεση φαίνεται ότι θα οξύνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και της νυν επικεφαλής της EEAS, της Ύπατης Εκπροσώπου Κάγια Κάλας, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της ΕΕ που μίλησαν στο POLITICO. Νωρίτερα μέσα στο έτος, ο Σανίνο άφησε τη θέση του γενικού γραμματέα και ανέλαβε εξέχοντα ρόλο στην Επιτροπή της φον ντερ Λάιεν.

Αξιωματούχος της ΕΕ υπερασπίστηκε τη φον ντερ Λάιεν, ρίχνοντας αντίθετα την ευθύνη στην EEAS, μια αυτόνομη υπηρεσία δυνάμει των Συνθηκών που λειτουργεί υπό την Ύπατη Εκπρόσωπο Κάλας — η οποία είναι μία από τους 27 επιτρόπους.

«Ξέρω ότι όσοι δεν συμπαθούν τη φον ντερ Λάιεν θα χρησιμοποιήσουν αυτό εναντίον της, αλλά χρησιμοποιούν τα πάντα εναντίον της», είπε ο αξιωματούχος.

«Επειδή η Πρόεδρος φον ντερ Λάιεν είναι η πιο αναγνωρίσιμη ηγέτις στις Βρυξέλλες, της χρεώνουμε τα πάντα», πρόσθεσε. «Και δεν είναι δίκαιο να αντιμετωπίζει πρόταση μομφής για κάτι που ίσως έκανε η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Δεν είναι υπεύθυνη για όλους τους θεσμούς.»

Η Μογκερίνι, ο Σανίνο και ένα τρίτο άτομο δεν έχουν κατηγορηθεί και η σύλληψή τους δεν συνεπάγεται ενοχή. Ένας ανακριτής έχει 48 ώρες από την έναρξη της ανάκρισης για να αποφασίσει για τα επόμενα βήματα.

«Σειρά εγκλημάτων»

Η έρευνα έρχεται σε μια περίοδο όπου ευρωσκεπτικιστικά, λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα εκμεταλλεύονται το κύμα δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων, ενώ η ΕΕ ασκεί πίεση σε χώρες εντός και εκτός του μπλοκ για δικά τους σκάνδαλα διαφθοράς.

«Πόσο αστείο είναι το ότι οι Βρυξέλλες κάνουν μάθημα σε όλους για το κράτος δικαίου ενώ οι ίδιοι οι θεσμοί τους μοιάζουν περισσότερο με τηλεοπτική σειρά εγκλημάτων παρά με λειτουργική ένωση», δήλωσε ο Ζολτάν Κόβατς, εκπρόσωπος της ουγγρικής κυβέρνησης.

Η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε στα κρατικά μέσα ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ «προτιμούν να αγνοούν τα δικά τους προβλήματα, ενώ κάνουν συνεχώς κήρυγμα στους άλλους.»

Η ΕΕ δυσκολεύεται να αποτινάξει μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς από την αρχή αυτής της δεκαετίας. Οι επιδρομές της Τρίτης έρχονται μετά το σκάνδαλο Qatargate του 2022, όταν το Κατάρ κατηγορήθηκε ότι προσπαθούσε να επηρεάσει ευρωβουλευτές μέσω δωροδοκιών και δώρων, καθώς και μετά τη φετινή έρευνα δωροδοκίας σχετικά με τις δραστηριότητες λόμπινγκ της κινεζικής Huawei στην Ευρώπη.

Οι έρευνες αυτές αφορούσαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και τότε οι αξιωματούχοι της Επιτροπής έσπευσαν να δείξουν προς το Κοινοβούλιο, αποστασιοποιούμενοι από τα σκάνδαλα.

Ωστόσο, η Επιτροπή δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από υπόνοιες αθέμιτων πρακτικών. Το 2012, ο τότε Επίτροπος Υγείας Τζον Ντάλι παραιτήθηκε λόγω σκανδάλου λόμπινγκ για τον καπνό. Η ίδια η φον ντερ Λάιεν δέχθηκε επίπληξη από το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, το οποίο έκρινε νωρίτερα φέτος ότι δεν έπρεπε να έχει αρνηθεί να δώσει στη δημοσιότητα τα μηνύματα που αντάλλαξε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer κατά την πανδημία Covid-19.

Οι αποκαλύψεις της Τρίτης είναι πολύ πιο επικίνδυνες για την Επιτροπή, λόγω του υψηλού προφίλ των υπόπτων και της σοβαρότητας των κατηγοριών.

«Καταστροφικός αντίκτυπος»

Αφού υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επικεφαλής της EEAS, η Μογκερίνι διορίστηκε πρύτανης του Κολεγίου της Ευρώπης το 2020 «εν μέσω επικρίσεων ότι δεν διέθετε τα απαραίτητα προσόντα, δεν πληρούσε τα κριτήρια και είχε μπει στην κούρσα μήνες μετά την προθεσμία». Το 2022 ανέλαβε διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Διπλωματικής Ακαδημίας, το έργο που βρίσκεται στο επίκεντρο.

Ο Σανίνο, πρώην Ιταλός διπλωμάτης, ήταν ο ανώτατος δημόσιος λειτουργός της EEAS και είναι τώρα γενικός διευθυντής για τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο στην Επιτροπή.

Ο Κριστιάνο Σεμπαστιανί, εκπρόσωπος του προσωπικού ενός από τα μεγαλύτερα συνδικάτα της ΕΕ, Renouveau & Démocratie, δήλωσε ότι αν αποδειχθούν οι κατηγορίες, θα έχουν «καταστροφικό αντίκτυπο στην αξιοπιστία των εμπλεκόμενων θεσμών και ευρύτερα στην αντίληψη των πολιτών για όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.» Είπε ότι είχε λάβει «δεκάδες μηνύματα» από προσωπικό της ΕΕ που ανησυχεί για τη ζημιά στη φήμη.

«Αυτό δεν είναι καλό για τους θεσμούς της ΕΕ ούτε για τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Δεν είναι καλό για την Ευρώπη, αποσπά την προσοχή από άλλα ζητήματα», είπε άλλος αξιωματούχος της Επιτροπής υπό καθεστώς ανωνυμίας. «Καλλιεργεί την ιδέα του ελιτισμού, ενός άτυπου δικτύου που κάνει χατίρια. Επιπλέον, η Μογκερίνι ήταν μια από τις πιο επιτυχημένες Ύπατες Εκπροσώπους — δεν είναι καλό για τη δημόσια διπλωματία.»