Νέος ΚΟΚ 2024: Αυστηρότερες ποινές και τεχνολογία για μηδενικά θύματα στην άσφαλτο
Όταν ένας στους τρεις νεκρούς στην άσφαλτο είναι αναβάτης δικύκλου, όταν η ζώνη ασφαλείας παραμένει “προαιρετική” και το κινητό έχει γίνει προέκταση του τιμονιού, τότε το πρόβλημα φαίνεται να έχει φτάσει στο απροχώρητο.
Η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. με τις υψηλότερες απώλειες από τροχαία δυστυχήματα. Μια “πρωτιά” που αποτελεί αγκάθι και παντοτινό τραύμα για εκατοντάδες οικογένειες ανά την Επικράτεια.
Το 2024, 665 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην άσφαλτο. Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας, που η κυβέρνηση κατέθεσε το Σάββατο στη Βουλή μέσω του αναπληρωτή Υπουργού Μεταφορών, Κωνσταντίνου Κυρανάκη, «έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα με ρεαλισμό και ριζικές παρεμβάσεις, που στοχεύουν ξεκάθαρα στη μείωση των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών στους ελληνικούς δρόμους και στην καλλιέργεια κυκλοφοριακής παιδείας».
Διαδικασία Υποτροπών: Η μεγάλη τομή
Η πιο θεμελιώδης αλλαγή που φέρνει ο νέος ΚΟΚ είναι η εισαγωγή της έννοιας της υποτροπής. Για πρώτη φορά, οι ποινές για συχνές ή επαναλαμβανόμενες παραβάσεις δεν θα συμψηφίζονται· θα λειτουργούν σωρευτικά. Η λογική είναι απλή: δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται το ίδιο ένας οδηγός που υποπίπτει σε μια παράβαση από αμέλεια με κάποιον που παρανομεί συστηματικά, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές — οδηγών και πεζών με κυκλοφοριακή κουλτούρα και αγωγή.
Το νέο πλαίσιο ποινών είναι κλιμακωτό και σαφές. Η αυστηρότητα δεν αποτελεί τιμωρία, αλλά εργαλείο πρόληψης. Κάθε παράβαση καταγράφεται και, αν επαναληφθεί, η ποινή αυξάνεται σημαντικά — όχι μόνο χρηματικά, αλλά και διοικητικά: από αφαίρεση διπλώματος έως και ποινικές διώξεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τις συνέπειες.
Το κινητό στο τιμόνι σκοτώνει – και θα τιμωρείται σαν έγκλημα
Το κινητό τηλέφωνο έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο ύπουλους «δολοφόνους» της σύγχρονης οδήγησης. Στην Ελλάδα, η χρήση κινητού από οδηγούς αγγίζει το 9%, τριπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, η τιμωρία περιοριζόταν σε ένα τυπικό πρόστιμο και μια προσωρινή αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων.
Αυτό αλλάζει. Με τον νέο ΚΟΚ, η χρήση κινητού οδηγεί πλέον σε βαρύτατες ποινές:
- Πρόστιμα έως και 4.000 ευρώ στη 2η υποτροπή.
- Αφαίρεση άδειας για έως και 8 έτη.
- Ποινικοποίηση της συμπεριφοράς αν προκαλέσει ατύχημα.
Ο οδηγός που στέλνει μήνυμα εν κινήσει δεν διαπράττει απλώς μια «παράβαση» — θέτει ζωές σε κίνδυνο. Και πλέον, αυτό αντιμετωπίζεται αναλόγως.
Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ
Τα στατιστικά είναι συντριπτικά: ένα στα τέσσερα θανατηφόρα δυστυχήματα στην Ευρώπη σχετίζεται με κατανάλωση αλκοόλ. Το ποσοστό αυτό αφορά άμεσα και την Ελλάδα, όπου οι νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες του Σαββατοκύριακου είναι οι πιο φονικές.
Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει αυστηρές κυρώσεις, τόσο για μέτρια όσο και για υψηλή υπέρβαση του ορίου. Τα πρόστιμα ξεκινούν από 1.000 ευρώ και φτάνουν τα 4.000 για τους υπότροπους, ενώ συνοδεύονται από αφαίρεση διπλώματος έως και για 10 έτη. Σε περιπτώσεις σοβαρής μέθης, προβλέπεται υποχρεωτική ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος, καθώς και ποινική δίωξη.
Η ανοχή στο «μεθυσμένο» τιμόνι είναι πλέον μηδενική. Δεν πρόκειται για «νυχτερινή απροσεξία», αλλά για κοινωνικό κίνδυνο – και ως τέτοιος πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Κράνος και ζώνη: όχι “προτάσεις”, αλλά όροι ζωής
Η Ελλάδα έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης με τη χρήση ζώνης και κράνους στην Ευρώπη. Μόλις το 71% των οδηγών φορά ζώνη, έναντι 93,3% στην Ε.Ε. Στους συνεπιβάτες δικύκλων, τα ποσοστά είναι ακόμη χειρότερα: μόνο 65,5% φορούν κράνος, ενώ στην Ε.Ε. το ποσοστό αγγίζει το 94%.
Ο νέος ΚΟΚ τιμωρεί πλέον όχι μόνο τον οδηγό, αλλά και τον συνεπιβάτη που δεν συμμορφώνεται. Το πρόστιμο αφορά και τους δύο, και στη δεύτερη υποτροπή, ο οδηγός μπορεί να χάσει το δίπλωμά του για έναν ολόκληρο χρόνο. Η ασφάλεια δεν είναι προσωπική υπόθεση — είναι δημόσιο αγαθό.
Ταχύτητα χωρίς όρια, κόστος μετρημένο σε ζωές
Η υπερβολική ταχύτητα παραμένει η πιο διαδεδομένη «παρανομία ρουτίνας» στους ελληνικούς δρόμους. Το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 338.000 παραβάσεις — αριθμός που αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος αλλά και την ανεπάρκεια των υφιστάμενων μέτρων.
Ο νέος ΚΟΚ αυστηροποιεί τις ποινές σε πολλαπλά επίπεδα: από την επιβολή ανώτατου ορίου ταχύτητας 30 χλμ./ώρα στα αστικά κέντρα, έως και στέρηση διπλώματος για υποτροπές ή συμμετοχή σε «κόντρες». Στις πιο ακραίες περιπτώσεις — όπως η οδήγηση με ταχύτητα άνω των 200 χλμ./ώρα — επιβάλλονται πρόστιμα έως 8.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για τέσσερα χρόνια.
Δεν πρόκειται για εκδικητική τιμωρία. Είναι στοιχειώδης άμυνα απέναντι σε ένα φαινόμενο που σκοτώνει σιωπηλά αλλά σταθερά.
Παρκάρεις σε ράμπα ΑμεΑ; Δεν είσαι απλώς αντικοινωνικός — είσαι επικίνδυνος
Η παράνομη στάθμευση αποτελεί εφιάλτη για τις αστικές μετακινήσεις. Κάθε χρόνο, κόβονται πάνω από 1 εκατομμύριο κλήσεις, με το 30-35% να αφορά θέσεις ΑμεΑ, διαβάσεις και γωνίες. Δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα νομιμότητας — αλλά αξιοπρέπειας.
Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει βαρύτατες ποινές: πρόστιμο έως 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν χρόνο, σε περίπτωση υποτροπής. Το μήνυμα είναι σαφές: η προσβασιμότητα δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Όταν σταθμεύεις σε ράμπα, δεν παρανομείς απλώς. Εμποδίζεις τη ζωή κάποιου άλλου.
Προτεραιότητα στα μέσα: η πόλη πρέπει να κινείται απρόσκοπτα
Ένα από τα λιγότερο προβεβλημένα — αλλά κρίσιμα — σημεία του νέου ΚΟΚ είναι οι ρυθμίσεις για την απρόσκοπτη κυκλοφορία των δημόσιων μέσων μεταφοράς, κυρίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι λεωφορειολωρίδες δεν αποτελούν πλέον «εύκολη λύση» για παράνομες προσπεράσεις ή στάθμευση.
Ο νέος Κώδικας αυστηροποιεί τα πρόστιμα για τα οχήματα που παραβιάζουν αυτές τις υποδομές. Παράλληλα, θεσπίζεται ρητή απαγόρευση κυκλοφορίας ακόμη και για ελεύθερα ταξί, με ελάχιστες εξαιρέσεις (αποβίβαση επιβατών, νυχτερινή λειτουργία, οχήματα ΑμεΑ ή μηδενικών ρύπων).
Η αποτελεσματική δημόσια συγκοινωνία δεν είναι πολυτέλεια — είναι προϋπόθεση για βιώσιμες πόλεις. Ο νέος ΚΟΚ το αναγνωρίζει ρητά.
Η τεχνολογία στην υπηρεσία της πρόληψης
Ο νέος ΚΟΚ δεν επενδύει μόνο στην τιμωρία, αλλά και στην αποτροπή. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας (κάμερες, διασύνδεση με την Τροχαία, ψηφιακά μητρώα) ενισχύει την επιτήρηση. Παράλληλα, προωθείται η θεσμική αναβάθμιση της κυκλοφοριακής αγωγής, με στόχο την αλλαγή νοοτροπίας: από την ανοχή, στη συμμόρφωση.
Ο ΚΟΚ της ευθύνης και της ζωής
«Η μεγάλη πρόκληση δεν είναι η ψήφιση του νέου Κώδικα. Είναι η κοινωνική του αποδοχή. Γιατί δεν αρκεί να υπάρχουν κανόνες — πρέπει και να τηρούνται. Και αυτό είναι ένα στοίχημα που αφορά όχι μόνο το κράτος και την αστυνομία, αλλά κάθε οδηγό ξεχωριστά.
Ο νέος ΚΟΚ δεν τιμωρεί. Προλαμβάνει. Γιατί κάθε χειρισμός πίσω από το τιμόνι έχει συνέπειες. Γιατί η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να μετριέται με ευρώ, αλλά με πρόληψη, σεβασμό και αλληλεγγύη», τονίζουν στελέχη του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
